Әсир

Салауат ӘБҮЗӘРӘСИРПовесть– Ҡороғор!.. Ләғнәт төшкөрө нәмә булды лаһа!.. – Ҡош-ҡортон ҡараштырып йөрөгән Ғәлиә ҡапҡанан ингән хәрби кейемдәге кешене күреп, сырамытырға теләгәндәй, күҙҙәрен ҡыҫа биреп уға текләне.– Һаумыһығыҙ, апай! – тине хәрби, йөҙөнә йылмайыу һыҙаттары сығарып.– Арыубыҙ әле, улым. Аллаға шөкөр!Бер ҙә таныш кешегә оҡшамағансы. Кем булды һуң әле был?– Апай, Сәлмән Шәйхетдинович ошо йортта йәшәй тигәйнеләр...– Ул ни... – Ғәлиә өй ишегенә күҙ һирпеп алды. – Үҙең кем булаһың һуң, туғанҡайым? Беҙҙең яҡ кешеһе тиһәм...– Военкоматтан мин, апай. Лейтенант Таһиров. Миңә Сәлмән Шәйхетдинович кәрәк ине. Өйҙәлер бит?– Вайынкомдан?! – Ғәлиә ниндәйҙер шомло хәбәр ишеткәндәй, сырайын һытты. – Эй, илаһым! Ошосор төшөм буталып бер була ине... Йә, хоҙай, үҙең арала!..Нимәгәлер бошоноп һөйләнгән ҡатынды аңламаны лейтенант.– Нимә тиһең, апай?– Ә-ә, юҡ, юҡ... Анау, күршеләрҙең этен әйтәм... Ҡороғор! Ҡош-ҡортҡа ем ҡуйыр аҡыл юҡ, килеп ашай ҙа китә, ашай ҙа китә... Ғөтдәһен ашағыр! Нимә тип бәйләп ҡуймайҙар шуны...Ауыл артында ғына йәйрәп ултырған текә ҡаянан күҙәрен алмаған лейтенант баш сайҡап ҡуйҙы. Байтаҡ ер гиҙергә, күпме тау-таштарға һоҡланып торорға тура килде уға, ләкин бындай ҡаяны беренсе тапҡыр күреүе, буғай. Донъяның аяуһыҙ ел-дауылдары тәрән һырҙар һалған ҡая йөҙөнән ниндәйҙер баш бирмәҫ ғорурлыҡ, хатта ҡырыҫлыҡ бөркөлгәндәй.Ғәлиә ҡапыл өтәләнергә кереште.– Аһ, аһ!.. Эй, баш!.. Нишләп һине һүҙгә әүрәтеп торам әле. Ҡана, самауыр ҡуя һалайым...– Рәхмәт, апай! Мин оҙаҡҡа түгел, машина көтә. Сәлмән Шәйхетдиновичты күрәм дә…Ғәлиәнең йөрәген шом биләне, өмөт ҡатыш ғазап шәүләһе яғылған күҙҙәрен хәрбигә төбәне.– Бер-бер хәл булдымы әллә, балаҡай?– Бер ни ҙә юҡ. Уның менән һөйләшергә кәрәк. Шул ғына, – тине лейтенант, ниңәлер сабырлығын юя барған апайҙы тынысландырырға теләп.– Эй, хоҙайым! Башын ашайҙар инде…– Әү, апай?Ғәлиә терт итеп ҡалғандай булды:– Ә?! Cәлмәнде әйтәм... Башы ауыртып тора ине, тим... Әллә бимазалап тормайһыңмы, туғаным?– Борсолмағыҙ, йонсотмам уны. Ҡайһы бер нәмәләрҙе асыҡлап, яҙып алырға ине, – тип лейтенант ҡулындағы папкаһын һелкеп ҡуйҙы.– Яҙып алырға?! – Был хәбәр Ғәлиәгә аяҙ күктә ялтлаған йәшен кеүек тәьҫир итте. – Бөтмәҫ яҙыу булды... Элек теңкәне ҡоротоуҙары етмәгән... Тағы ниндәй ғәйебен таптығыҙ?!.Тик томалдан асыуы ҡабара башлаған апайға аптырап ҡараны лейтенант. Уның ауыҙынан кеше рәнйетерлек насар һүҙ сыҡманы лабаһа! Үҙен уңайһыҙ хәлдә тойоп, нимә әйтергә белмәй аҙапланды.– Бисәкәй, күрмәнеңме шул ҡайраҡты? Ошонда ғына ҡуйғандай инем. – һөйләнә-һөйләнә өйҙән сыҡҡан ир, ят ҡунаҡты шәйләп, баш ҡағып иҫәнләште.– Һаумыһығыҙ! – лейтенант Таһировҡа йән инеп, ағайға ҡул һуҙҙы. – Сәлмән Шәйхетдинович һеҙ булаһығыҙмы?– Эйе, – тине ағай ҡоро ғына, ҡаты һәм ҡытыршы усы менән лейтенанттың йомшаҡ ҡулын ҡыҫып.– Мин Айҙар Таһиров булам. Военкоматтан.Күрешкән арала лейтенанттың мейеһен бер уй телде: ағайҙың тәрән һырҙар ятҡан, ҡояшта янған йөҙө нимәһе менәндер ауыл артындағы анау ғорур һәм ҡырыҫ ҡаяға оҡшағандай. Ҡаштары ишелеп төшкән ярым ҡыҫыҡ күҙҙәренә әллә һағыш, әллә ғазап тулған. Күренеп тора, ҡасандыр имәндәй ныҡ кәүҙәле, тос беләкле ир-уҙаман булған ул.– Хәл-әхүәлдәрегеҙ нисек, Сәлмән Шәйхетдинович? – тине лейтенант тауышына яғымлылыҡ өҫтәп.– Һе… Шәйхетдинович… – тип ирен сите менән көлөмһөрәп ҡуйҙы Сәлмән. Лейтенанттың уға атаһының исемен ҡушып өндәшеүе сәйер ҙә, ҡыҙыҡ та тойолдо. Ауылда уны Сәләй тип кенә йөрөтәләр, ҡайһы саҡта берәйһе “Сәлмән ағай” тип өндәшһә, миңә әйтәләрме тигәндәй, аптырабыраҡ ҡала хатта. – Шөкөр… Шөкөр әле…– Һиңә килгәндәр бит, бабай. Эй, хоҙайым!.. – Ғәлиә еүешләнә башлаған күҙҙәрен иренән йәшерҙе. Күңеле һиҙә уның: хәрби кеше тиктәҫкә йөрөмәҫ, Сәлмәненең берәй ғәйебен соҡоп сығарғандарҙыр.Лейтенант Таһиров ваҡытты һуҙмаҫҡа тырышты, папкаһынан ҡағыҙҙар сығарып:– Һеҙгә бер нисә һорауым бар ине, Сәлмән Шәйхетдинович, – тине.– Һорау… – тип ҡабатланы Сәлмән ҡарашын офоҡҡа төбәп. – Һоруҙары бөтмәгәнме ни әле?!.– Аңламаным һеҙҙе…– Ярай, тип ҡул һелтәне Сәлмән. – Уныһын үҙем дә аңлап етмәйем… Ниндәйерәк һорауҙар икән?Ғәлиәнең сабырлығы һынды:– Эйе шул, һуғыш бөтөүенә хан заман, ниндәй һорау һуң ул тағы? – тип дорфа ғына өндәште ул.Лейтенант ҡағыҙҙарын аҡтарҙы:– Тә-ә-әк…(Дауамы бар)