Йылы йәйҙәге ҡырау. Хикәйә. Гөлдәр Кәлимуллина

Төндәрен илаһа тымыҙа алмай этләндем, йоҡо туймай, тағы табибтар сәғәтләп имеҙергә ҡушҡанлыҡтан, режимды тоторға тырышам, ә бала асығып илай, көнөнә ике йыуындырам, тысылдатып һары май менән майлайым, йәнәһе бала тиҙ утыға, быныһы кемдер өйрәтеүе буйынса.Хәҙерге кеүек памперстар юҡ, бер туҡтауһыҙ кер сайҡауҙар ялҡыта, хыялым һәр ваҡыт бер туйғансы йоҡлау булды.
.    Ҡырҡ йәштә генә ҡатын ҡорона ингәнмендер, табибтарҙың тыйыуҙарына ҡарамай тәүәккәлләнем малай алып ҡайтырға. Сөнки иремдең сәләмәтлегенә ҡарата гормональ дарыуҙарҙы күп тәғәйенләнгәнлектән ун биш йылдар унан балаға уҙыу хәүефле тип таптылар.
.   Бына хәҙер кесе ҡыҙыма ун алты йәш тулды, оҙаҡ тойолған йылдар  үткәс кенә мин ауырға ҡалдым. Беләм башҡа бала таба алмаҫымды, быныһын да табибтар алдырырға мәжбүр итеүҙәренән ҡурҡып, оҙаҡ уларға өндәшмәй йөрөнөм әле.
.    Ҡорһағымды ҡосаҡлап ҡына йөрөйөм, иремдән элек күрмәгән ҡәҙерҙе тоям, ҡасан теләһәм шунда йоҡлайым, нимә теләһәм шуны ашайым, ҡыҫҡаһы мин прынцысса!!!
.    Өйҙә ярҙам итерлек ун алты, егерме йәшлек ҡыҙҙарым бар, иркәләнәм теләгәнсә. Әммә оҙаҡ иркәләнергә тура килмәне, табибтар тикшереүенән һуң  ашығыс рәүештә Өфө больницаһына оҙаттылар, бала тыуырға ике ай ваҡыт барын беләм, юҡ, шулай ҡуштылар. Малай тыуасаҡ икән, әгәр тейешенсә дауаланмаһам сабыйҙы юғалтыуым ихтимал, ҡыҫҡаһы ҡурҡыттылар ғына, оло йәштә булыуымды иҫкә төшөрҙөләр, йөрәк эшмәкәрлеге боҙолоуын...
.  Алып ҡайттым улыҡайымды больницала оҙаҡ зарыҡҡандан һуң, йөҙҙәренән күҙҙәремде алаһым килмәй, уянғанын көтөп эргәһендә бөтөрөләм. Төнгө өскә тиклем атаһы ҡарай, унан һуң мин дежурға баҫам, уға ҙур өмөттәр бағлайбыҙ, ҡартлыҡ көнөбөҙҙә таянысыбыҙ булырына ышанабыҙ.
.   Башын, күтен үпәсләп, аяҡтарына ике-өс ҡат ойоҡтар кейҙереп, ҡат-ҡат кейемдәр кейҙереп, тышынан дебет шәлдәргә урап ҙурайттыҡ балаҡайымды. Тиктормаҫ, үтә шуҡ бала булып үҫте, ете айында атлап китте, алты йәшендә үҙе апаларының буш портфелен тағып мәктәпкә ҡасҡан.
.   Рәхмәт мәрхәмәтле уҡытыусыға, яңы йылға тиклем мәктәпкә йөрөргә рөхсәт бирҙе, балам ас булмаһын өсөн ашханаға ҡулдан түләнем, өйҙә ашамаған бала мәктәп ризығын яратып ашай тинеләр. Үҙе лә тырыш булды, класташтары араһында ярышып уҡыны, көндәлегендә бер ,, бишлегә" кәм булһа ятлап барыр ине дәрестәрен.Мин һыйыр һауырға сыҡҡанымда артымдан югереп килер ине берәй һорауға яуап тапмаһа. Айгөл Урал ҡыҙына рәхмәтлемен, бер ташлама яһаманы бәләкәс, исемлектә бала тормай тип. Талапсан, әммә ғәҙел уҡытыусы булды, балалар уны яраттылар, атай-әсәйҙәр үҙен хөрмәт иттеләр.
.   Йылдар үтте, балам ҡулдан китте, гимназия, унан һөнәри колледжда биш һөнәргә эйә икәнлегенә таныҡлыҡ алды, юғары уҡыуға инде, иретеп йәбештереү буйынса НАКС таныҡлығы алды, һәм өйләнергә теләк белдерҙе.
.   Ниндәй шатлыҡ ата-әсәгә балаһының башлы күҙле булыуы, ҡартлыҡ көнөбөҙҙә бергә-бергә йәшәргә хыялланып ҡалала ҙурҙан өй бөтөрҙөк, ике машиналыҡ гараж, буласаҡ килен балаҡайҙың машинаһы барлығын белә инек, ни тиһәң дә өс йылдан ашыу бергә йәшәйҙәр килен баланың ике бүлмәле квартираһында.
.   Улым буласаҡ киленем тураһында һөйләргә теләмәһә лә беләм кем икәнлеген, йәшертен генә ҡыялатып белешеп йөрөнөм кешегә өндәшмәһәм дә, матур ғаиләнән, ике һөнәр эйәһе, бер юғары белемле, төҫкә-башҡа сибәр генә, берәүҙең берҙән-бер ғәзиз ҡыҙҙары. Эсмәй-тартмай, үтә тыйнаҡ, тәүфиҡлы заттандыр, улым менән өс йылдан ашыу йәшәһә лә никахһыҙ өйбөҙ тупһаһын ашатламаны, күстәнәс, бүләктәрен ебәреп торҙо, һәр хәлдә улым шулай аңлатты. Үҙ машинаһы, йәшәргә ике бүлмәле квартираһы бар, табиб һөнәрле, уҡытыусылыҡҡа ла уҡыған, башында белеме бар, тағы нимә кәрәк йәш ғаиләгә, йәшәһендәр генә әйҙә, беҙ ҡыуанып риза.
.   Улыма алдан аңғартып ҡуйҙыҡ, кеше балаһын алдатып йөрөтмә, һин беҙҙең көтә торған улыбыҙ, өйҙө үҙебеҙ өсөн ныҡлап төҙөнөк, матурлап донъя көтһәгеҙ, балаларыңдың балаларына етәсәк, алдан килен буласаҡ баланы иҫкәрт. Беҙҙең бурыс һеҙҙе хәләлләп ҡуйыу, беҙ ипотека һаҙлығына батыуҙың ауырлығын беләбеҙ, һеҙ ыҙаламаҫһығыҙ, кәрәк тапһағыҙ өҫкө ҡатын төҙөп бөтөрөрһөгөҙ, быныһы беҙҙең хәлдән килмәҫ, ни тиһәң дә атайыңа утыҙ йыл элек үк инвалидлыҡ таныҡлығы бирмәҫтәр ине, хәҙер уға ла йөрөп  эшләү ауырлашты.
.   Әлегә үҙебеҙ ауылда йәшәйбеҙ, ваҡ мал, һыйыр, ҡош-ҡорт. Ваҡытында өсәр-дүртәр һыйыр тотһаҡ та, ғүмер тигәнең арттан тартҡылай, аҙымдар ҡыҫҡара, көндәлек эштәрҙе башҡарыу ауырлаша, малдарҙы ҡыҫҡартырға тура килде.
.    Әйттем тине, йыйындыҡ та никах көнөн билдәләү хаҡында кәңәшләшергә буласаҡ ҡоҙалар йортона килдек, әлбиттә алдан улымдың иҫкәртеүе менән.
.     Күркәм йорт, бағыулы киң ихата хужаның кем икәнлеген алдан раҫлап тора. Барлыҡ уңайлыҡтары булған балҡып торған йорт эсе хужабикәнең уңғанлығын һөйләй. Өҫтәл тулы ниғмәттәр мул ҡуллы, етеш, татыу ғаилә икәнлеген күрһәтә, килен бала күренмәй, ҡыҙҙың әҙәпле икәнлеген белдерә был халәте. Тәрбиәле балалыр, шөкөр, улымдың тормошо ышаныслы ҡулдарҙа буласаҡ, бәхетле генә булһындар.
.   Ҡыялатып һүҙ башлайым, һеҙҙең дә бер генә ҡыҙығыҙ, беҙҙең дә бер бөртөк улыбыҙ, әгәр риза булһалар һеҙҙе, беҙҙе тиң күреп ҡартайған көндә бергә-бергә ғүмер итергә яҙылған булһа, ҡыҙығыҙҙың ҡулын һорарға килдек.
.  Ата-әсәһе риза, бынан да ҙурыраҡ бәхет бармы улым өсөн, йөҙөн нурлы балҡыу ялманы, ваҡытты оҙаҡҡа һуҙмай никах уҡытырға теләүенең берәй ғилләһе барҙыр, ҡыҙ балаға һуң була күрмәһен.
.  Тәмле ризыҡтарҙан ауыҙ итеүгә, аштың тәрилкәһен ялтыратып ҡуйыуға буласаҡ килен балаҡай күренде. Минең күңелемә шунда уҡ йылы югерҙе, башында яулыҡ, килешеп торған һомғол кәүҙәһендә тыйнаҡ мосолман күлдәге.
.     Әммә беҙгә бер күҙ һалыу менән беҙҙе һөйһөнмәгәнен самаланым, ҡарашы танау өҫтөнән юл ярған ине, артабан өҫтәл артында  тик аҫтан һөҙөп кенә ҡарап ултырҙы.
.   Ҡалайтаһың, Хоҙай биргән төҫ-баш, аяҡтар кәкерерәк булһа ла атлап йөрөргә бара, булмағанды теләнселәп йөрөй торған ғәҙәтем юҡ.
.    Аш табынын йыйыштырып сәй табынын йыйҙы буласаҡ ҡоҙағый, һоноғораҡ булмаһын инде буласаҡ килен тигән уйға килдем. Ҡыҫҡаһы бер-беребеҙҙе аҫтыртын һынайбыҙ ғына, минең сабырлыҡ етте, әммә йәш баланың сабырлығы төкәнде, теле асылды.
.    -Мин ҡәйнә менән бергә йәшәргә йыйынмайым, һеҙҙең туғандарығыҙ менән дә ҡатнашып йәшәмәҫмен, беҙгә килеп йөрөмәһендәр, мин кеше менән аралашырға бөтөнләй яратмайым.
.   Әле төҙөгән өйөгөҙҙә йәшәргә ризамын, тик һеҙ ауылдан күсеп килмәйһегеҙ, мал көтөп унда ҡалырһығыҙ. Әгәр күсеп килһәгеҙ, беҙгә ошо өйөгөҙгә торошло икенсе ҡалала өй төҙөп бирәһегеҙ, беҙгә берегеҙ ҙә килеп йөрөмәйәсәк.
.   Ялдарҙа ҡунаҡҡа, мунса төшөргә барырмын, яғып, бөтөрөп ҡуйһағыҙ, мин сабынырға яратам, миңлек булһын!
.    Мин шаңҡып ҡалдым, шулай ҙа үҙ фекеремде белдерергә теләп һүҙ башланым, аҙаҡтан һуң буласағын тойомлай инем.
.  -Мин үҙемдең ҡәйнәмде көттөм, ҡәйнә алырға йыйынмайым әлегә...
.     -Барыһы ла мин әйткәнсә буласаҡ,..-өҫтәл өҫтөндә һауаны ярып килен балаҡай ҡулын һелтәне.
.    -Беҙ берҙән бер ҡыҙыбыҙҙың һәр бер теләген тормошҡа ашырҙыҡ, барыһы ла ул теләгәнсә булды, ҡаршылашмайыҡ иркә, наҙлы балаға.
.     Ҡоҙағыйҙы ла аңлап була, ғәзиз балаһы уға ла бик ҡәҙерле, әммә мине лә аңлаһаларсы, киленгә ҡәйнә булһам да, улыма Әсәмен дә. Унан бер килен алам тип мин барлыҡ туғандарымдан, ҡыҙҙар-кейәүҙәремдән, ейәнсәрҙәремдән ваз кисергә тейеш буламмы? Нисә йылдар ипотека ҡоллоғонда йәшәп, хәҙер килеп баш ҡалҡытам  тигәндә төҙөгән йортомдо уға тотторорға тейешменме? Тағы ла ошо өйөмә торошло өй төҙөргә минең хәлем, ғүмерем етерме? Улыма ҡарайым, ҡарашын ситкә бора, тимәк ул да ниндәйҙер ҡарарға килә алмай.
. Бизмәндең бер яғында улым, туғандарым, ҡыҙ-кейәүҙәрем, ейәнсәрҙәр, икенсе яғында буласаҡ килен, нисек яңылышмаҫҡа был осраҡта, ҡайһыныһын һайларға?
.  Башымда төрлө уйҙар ҡайнай, сикә тамырҙарым һуға...
.   Әгәр кире һуғып тороп ҡайтып китһәк улым ғүмере буйы мине ғәйепләйәсәк, килен бала улымдан алты йәшкә өлкән, уйлап эш итә. Балам ихлас яратыуы менән алдыра, күҙҙәрендә һөйөү осҡоно балҡый, табыныр дәрәжәлә буласаҡ кәләшенә тартыла.Бәлки йәшәй-йәшәй үҙ кешеһе түгеллеген аҙаҡ аңлар.
.   Атаһының мәғәнәле ҡарашы  миңә һирпелде, ҡырҡ йылдан ашыу бергә ғүмер иткәнлектән тын алышынан уның ниҙәр кисергәнен аңлайым, оҡшаманы килендең был хөкөм ҡарары.
.    Миңә дөрөҫ ҡарар ҡабул итергә ҡалды, риза булдым балаларға никах уҡытырға. Әгәр мин ҡаршы булып никахтары боҙолһа, улым мине ғүмере буйы ғәйепләйәсәк, беләм балаҡайым уны ихлас һөйөү менән ярата, йәш кешене наҙ, һөйөү һүҙҙәре менән дә арбағандыр, улыма бары егерме өс йәш, дәрт, дарман артығы менән. Кәрәгенә ирешкәс ул ҡәнәғәт, миңә лә улым ҡараулы, йәшәргә урыны бар тип кенә шөкөр итергә ҡала. Бәлки ейәндәр менән ҡыуандырырҙар, әммә килендең тормошонда , күңелендә беҙгә урын юҡ, һәм булмаясаҡ та, быға тәүге танышыуҙан уҡ ныҡлы инандым.
Баламдың балаһын һөйөргә насип булһын ине тип теләйһе генә ҡала, тағы ла улыма сабырлыҡ, түҙемлек, тағы ла ныҡлыҡ, ныҡлыҡ, ныҡлыҡ.
.   Үҙенә килен булып йәшәргә яҙырмы икән балаҡайыма киләсәктә, юлда күҙ йәштәренә төйөлөп ҡайтҡан саҡта ошо уйҙар ҡайнаны башымда, алдағы аҙнаға тәғәйенләнгән никах көнөнә әҙерлеккә көс бирһә ине Аллаһым.
. .    Бер аҙна  ваҡыт оҙаҡ тойолһа ла билгеләнгән көн тиҙ етте. Улым менән асыҡтан-асыҡ күҙгә-күҙ ҡарашып һөйләшергә форсат тыуманы.
.    Шулай ҙа телефон аша һөйләшергә ваҡытын бүлде, уны асыҡтан асыҡ һөйләшеүгә саҡырҙым.
.   -Балам, өр-яңы машинаһына ҡыҙыҡтыңмы, квартираһына әүрәнеңме, артабан ҡайҙа, нисек йәшәргә уйлайһың? Һинең үҙеңдең өйөң бар, йәшеңә ҡарата таман булған, тотонолған булһа ла үҙең һатып алған машинаң бар, йәшең үтеп бармай, әллә никах менән ҡабаланмай тораһыңмы? Килен алалар, кейәүгә сығалар, әммә кейәү ҡыҙ йортона барып йәшәмәй. Аҙаҡтан үкенерлек булмаһын...
.  -Әсәй ул мине ярата, мин дә унан яҡшыраҡ ҡыҙҙы осратҡаным булманы, кемдер хыянат итте, берәүһе тәмәкене һайланы, икенселәр еңелерәк холоҡло, беләм ризалығыңды бирмәҫһең, тик фатихаңды биререңә өмөтләнәм. Ул киләсәктә миңә хыянат итмәйәсәк, быныһын яҡшы беләм. Беҙ әҙербеҙ никахҡа әсәй, һеҙҙә булырһығыҙ моғайын.
     Нимә әйтергә һуң башҡаса, балам бәхете өсөн мин үҙем кәмһенергә лә ризамын, әлбиттә фатихамды бирәм.
.   Барҙыҡ мәсеткә, әлбиттә йыйнаулаған бүләктәремде теүәлләп алдым, мәсет ихатаһында торабыҙ, беҙҙең менән баш ҡағып һаулыҡ һорашыусы ла юҡ. Инәбеҙ, имам хәҙрәт төрлө һорауҙарын бирә, кемдең ҡайҙан килеүе, ҡайҙа эшләүе менән ҡыҙыҡһына. Килендең яуабы барыһын да шаҡ ҡатырҙы.
.   -Мин поликлиникала табиб булып эшләйем, 5... кабинетта ултырам, һеҙҙе һәр саҡ ҡабул итергә әҙермен, тик бында ултырғандарҙы түгел.
. Һул яҡҡа, беҙ ултырған тәңгәлгә эйәк ҡаға.
.   -Эй Аллаһым, был баланың көнөнә ҡалдырып мәсхәрәләмәһәң ине Раббым, бары ошо изге урында шуны ғына һорайым.
.   Башым әйләнеп, мейегә ҡан югерә, атаһының да хәле шәптән түгелдер, аҡ йөҙөнә тимгел-тимгел юлаҡтар югергән. Ярай алдан хәстәрләп дарыуҙарын эсергәйнем, юғиһә ҡолап ҡуймаҫ тимә.
.   Никах ҡағыҙы тапшырғандан һуң фотоға төшөргә уйланыҡ, беҙҙең яҡҡа әйләнеп ҡарарға ла теләмәгән ҡоҙалар яңы өйләнешкән парҙар менән фотоға төшәләр, алдан ишеттеләр минең улымды ниәтенән кире һүргәнемде, асыулылар.Беҙҙең дә улыбыҙ никахҡа инә, иҫтәлеккә фото төшөргә уйланыҡ. Йөҙөн сәскәһе менән ҡаплаған килен беҙҙең менән фотоға төшөргә теләмәй, кәүҙәһе бар, йөҙөн ҡаплаған. Үҙҙәренең туғандары менән алсаҡ йылмайып фотоға төшә, беҙҙең менән юҡ. Шулай ҙа тура әйтеп бер нисә кадр эләктерҙек, мин шок хәленән сыҡтым, асыу ҡайнай башланы, етте, булыры булды, теләгәненә ирештеләр, хәҙер таралырға ваҡыт, дөрөҫөрәге үҙебеҙҙең өйөбөҙгә туғандар менән ҡайтырға йыйындыҡ.
.     Мәсет ихатаһында ғына төп ҡоҙа үҙҙәренә саҡырҙы, ҡоҙағый өндәшмәй машиналарына дәрәжәһен юғалтмай ғына инеп ултырҙы. Әлбиттә уның да миңә асыуланыуын аңлайым, улым һатып алған сәскәләр бәйләмен киленгә бүләк итмәнем, ҡотлап матур һүҙҙәр әйтмәнем, һәр саҡ һыртын ҡуйып, миңә йәмерәйеп ҡараған кешегә яһалма ҡотлау һүҙҙәрен теҙгем килмәне, күңелемдәге ысын хистәремде сығарырға теләмәнем.
.    Баламды көсөргәнешле хәлдә ҡалдырмаҫмын әлбиттә, барҙыҡ, рәхмәт ҡоҙа-ҡоҙағыйға, матур табын әҙерләгәндәр.
.   Бүләктәр, ҡотлауҙар, бында ла кемдең өҫтөнлөгө яҡшы беленә. Килен кеше үҙ туғандарының ҡотлауын йылмайып алсаҡ ҡабул итә, беҙҙекеләрҙекенә яуапһыҙ ҡала, йә ситкә ҡарап һөмһөрө ҡойола.
.   Минең телмәремде ҡолаҡҡа ла һалыусы булмағандыр, буласаҡ ҡоҙағый хатта ауыҙымды ҡырҡа яптырып ҡуйҙы, һиңә һүҙ бирелмәне!
.   Юғиһә бындағы туғандарым хаҡында, атай-әсәйҙәрен, ҡайны-ҡәйнәләрен үлгәнсе ҡәҙерләп бергә йәшәүҙәре хаҡында әйтмәксе инем.
.   Бейенем мин аштан ул, ярһып-ярһып бейенем. Был бейеүҙә үҙемдең нимә әйтергә теләгәнемде, күңелем әрнеүен, риза түгеллегемде, әммә кәмһетеүҙәргә түҙеп ошонда килеп ултырыуыма йәнем көйгәнен яндырырға теләнем.Тәкәбберлеккә, мин-минлеккә ҡаршы көрәштә еңелгәнемде аңлап хистәремде аңлы рәүештә тыпырлатып ергә тапаным, тапап-тапап күмдем, бер Аллаһымдан һаулыҡ һорап, үҙенең ярҙамынан ташламауын үтенеп, ҡулдарымды күктәргә һоноп ялбарып өйөрөлдөм. Иламаным, түбәнһенмәнем, ярамһаҡланманым,  Илаһымдан улыма бәхет һораным.
.    Хушлаштыҡ, ҡыҙ ҡушыу йолаларын үтәгәндәр еңгәйҙәр аҙаҡтан.
.   Юлда ҡайтҡанда ғына күҙ йәштәремә ирек бирҙем, бер туҡтауһыҙ аҡтылар ҙа аҡтылар. Шатлыҡ йәштәре лә түгел ине, ҡайғырмайым да, әммә туҡтай ғына алмайым илауҙан.
.  Ошоғаса тыныс күренгән бабай ҙа аулаҡта ҡалғас үҙ һүҙен әйтте:
.   - Балалы ҡатын булһа ла алһын ине, урыҫ булһа ла риза булыр инем, тик быны түгел, бигерәк тәкәббер, эгоист бала.
.    Ауыр булыр улыма, әммә үҙе һайлаған юлы, килешеп йәшәрҙәрме артабан. Бик күркәм, зауыҡлы, юғары белемле кәләшкә дусар булды, тик белемле булыу аҡыллы, тәүфиҡле булыуҙы ғына аңлатмай икән, ни бирер Хоҙайым.
.   Эшкә, вахтаға юлланыр алдынан улым ауылға ҡайтып әйләнде, мин эштә булғанлыҡтан ул китергә йыйынғанда ғына ҡайтып өлгөрҙөм.
.   -Әсәй, киленең һиңә күстәнәс һалғайны, шунда ҡалдырҙым, ярай хуш- һау булығыҙ.
Улым артынан ҡул болғап ҡалырға ғына өлгөрҙөм, тиҙҙән күҙҙән юғалды.
.  Эштән тура һарайға инеп малдарҙы ҡарағас өйгә инеп килендең ебәргән пакетын астым. Унда күстәнәс урынына үҙемдең никахта биргән бүләктәрем ине. Кеймәһен дә ине, ташлаһа ла күрмәҫ инем, әммә мыҫҡыл итеп кире ебәреүе хурлыҡтың хурлығы.
.     Түҙермен, бала хаҡына быныһын да үткәрермен...
.   Алда буласаҡ туй көнөн, ЗАГС ҡа яҙылышыу тантанаһын улым  көтә, минең күңелемдә һағыш, ниндәйҙер  буласаҡ ҡурҡыныс тойғоно һиҙемләү. Беләм был ғүмер буйы көткән өмөтөмдөң өҙөлөүөн тойомлау, маҡсатымдың юғалыуы, ышанысһыҙ ҡартлыҡтан ҡурҡыу, алдағы билгеһеҙ көндәр...
Гөлдәр әбей.