-5 °С
Ҡар
Бөтә яңылыҡтар
Сәсмә әҫәрҙәр
9 Сентябрь 2021, 12:23
УЙНАП БӨТӨЛМӘГӘН ДРАМА
Әҡлимә, репетициянан һуң һөйләшеп һүҙҙәре бөтмәгән әхирәттәрен көтмәй, кейенеп, китапханаһын бикләне лә ҡайтырға ашыҡты. Эшендәге кәштә-кәштә китаптары, өҫтәлдәрҙәге гәзит-журналдар төпләме, хатта китапхананың үҙенсәлекле, саңланған ҡағыҙ еҫтәре лә нисек кенә ҡәҙерле булмаһын, ҡайтырға кәрәк! Өйөндә ире көтә... Һуңғы йылдарҙа өлгөлө ирҙән үтә талапсан, ҡырыҫ, уҫал, көнсөлгә әйләнгән Ришат көтә. Үҙ тамағына үҙе ҡарышып, әҙер ашты ла йылытып ашамай, тағы ас ултыралыр әле. Ҡыҙҙары өҫтәл яраштыра торғайны. Хәҙер ул – ҡалала, уҡырға инде.
УЙНАП БӨТӨЛМӘГӘН ДРАМА
Эсһә, ҡул күтәрһә, бәлки, еңелерәк тә булыр ине, тигән уйҙар ҙа инә ҡайһы берҙә Әҡлимәнең башына. Үҙ аҡылында көйөнә көнө-төнө тиерлек, юҡтан бар табып, игәй ҡатынды. Түҙерлек әмәле ҡалмаһа ла, ни эшләһен, түҙә. Башҡа сара юҡ!..
Клубтың драма түңәрәгенә йөрөүсе Сәлимәне ире, иҫереп ҡайтып, ҡулын һындыра һуҡҡан ана. Уның ҡарауы, хәҙер ҡатыны алдында йүгереп йөрөй, йорттағы барлыҡ эштәрҙе үҙе башҡара: һыуын ташый, һыйырын һауа... Ауылда хужабикәнең эше бөтөрлөкмө?! Өй эсендә генә күҙгә күренмәгән ҡырҡ мәшәҡәт. Әҡлимә бер көн Сәлимәнең хәлен белешергә ингәйне, ире тубыҡланып иҙән йыуа, тегенеһе компьютерҙа уйнап ултыра. Элек Ришат иҙән, кер йыумаһа ла, ни хәтлем яғымлы була торғайны. Был тиклем дә үҙгәрер икән кеше...
Өйҙәре клубтан йыраҡ ҡына. Ҡышҡы кис әллә ни һыуыҡ булмаһа ла, Әҡлимә өшөп өлгөрҙө. Ришат уның ҡайтыуын һағынып, йылмайып көтөп торһа, бәлки, һалҡынды ла һиҙмәҫ ине. Тәҙрәлә ут балҡый. Был ут ҡатынды үҙенә тартмай, киреһенсә, көндән-көн ситкә этә. Өйгә ингәс тағы башланасаҡ күңелһеҙ һөйләшеүҙе уйламаҫҡа тырышып, Әҡлимә ҡапҡаны этәне. Бәләкәй ҡапҡа, эстән бикле булмаһа ла, асылырға теләмәне – ҡыйыҡтан уйылып төшкән тығыҙ ҡар ҡатламы тота ине уны. Ришат быны, әлбиттә, күргән, шик юҡ! Ҡараңғыла ҡар көрәп йөрөргә мәжбүр итерһең уны! Үҙенә кәрәкһә, төн уртаһында ла таҙартыр.
– Сәғәт нисә? – тине Ришат, телевизорҙан хоккей ҡарап ятҡан еренән, башын да бормай.
– Ун беренсе...
– Ә һин нисәгә тиклем эшләйһең?! Ике сәғәт буйы ҡайҙа йөрөнөң? – Ир, ҡатынының һүҙен бүлдереп, тороп ултырҙы.
– Әйттем дә һуң, бөгөн репетиция, тип. Теге пьесаны ҡабаттан ҡуябыҙ, – Әҡлимә, өҫ кейемен һалып, арҡаһын мейескә терәне.
– Миңә тимәһә, әллә нимәләр ҡуйығыҙ! Ә эшеңдән ваҡытында ҡайтырға тейешһең! Бер уйнаған спектаклде, нимә, онотоп бөткәндәрме?
– Онотмағандар... Һинең урынға Рәсүл уйнай. Мин – Сәлимә урынына, ул ҡулын һындырған.
– Һындырмаған, ә һындырғандар! Шәп иткән Вәхит бисәһен. Һеҙҙең менән шулай ҡатыраҡ булмаһаң. Бигерәк киттегеҙ әтеү, ирҙе ир тип һанамай башланығыҙ.
– Туҡма һуң, туҡма һин дә! Һындыр берәй еремде! Көн дә үтмәҫ бысаҡ менән телгеләгәнсе, зәғифләп һал да ҡуй!.. – Әҡлимә үҙе лә һиҙмәҫтән тауышын күтәрҙе. – Белмәйем, ҡайһы ерем һиңә оҡшамайҙыр, ҡайһы ерҙә ҡырын баҫҡанмындыр?!
– Ҡара, ҡара! Рәсүл менән уйнай башлағас, батырайып киттеңме? Уйнатырмын бына икенсе ир менән! Өйҙән дә сыға алмаясаҡһың... теләһәм, – Ришат, һүҙем бөттө тигәндәй шып туҡтап, урынынан торҙо. Күрәһең, асығыуы асыуынан көслөрәк ине...
Әҡлимә, ауыр һулап, өҫтәлгә әҙерләне. Бер-береһенә күтәрелеп ҡарамай, ләм-мим һүҙ өндәшмәй киске ашты ашанылар. Ришат, әйтерһең дә, бүлмәлә яңғыҙы, рәхмәт тә әйтмәй, бушаған һауыт-һабаһын ситкә этәрҙе лә, йәһәт кенә тороп китте. Әҡлимә, бешергән ризыҡтың тәмен дә тоймай, урынында һаман ултырыуын белде. Күҙҙәренә, бына-бына атылып сығырҙай булып, йәштәр төйнәлде. Их, үкһеп-үкһеп, ҡасандыр үҙеңә шундай яғымлы, һөйкөмлө булған Ришатыңдың киң күкрәгенә башыңды терәп, йәки ҡосағына һыйынып, инде ташҡа әйләнеп барған күңелеңде бушатҡансы ила ине...
Әҡлимә, аш бүлмәһен йыйыштырғас, ире янына сыҡты. Мөнәсәбәттәрен элекке татыу хәленә ҡайтарыу ниәтенән, риза булмаҫын белһә лә, һаҡ ҡына һүҙ башланы:
– Ришат!.. Әйҙә, спектаклдә бергә уйнайыҡ! Һин бит оҫта, килештереп уйнаның ул ролде. Өҫтәүенә – һиңә ятларға ла түгел, әҙ генә ҡабатлаһаң...
– Нимә?! Һин үҙ аҡылыңдамы? – Ришаттың ҡапыл ҡысҡырып ебәреүенән Әҡлимә тертләп китте. Ә ир ҡыҙғандан-ҡыҙҙы: – Минең башҡа эшем юҡмы, ахмаҡ клоун кеүек ҡыланып йөрөмәһәм?! Һинең менән бергә сәхнәлә уйнарға ғына ҡалғайны!..
Ҡайҙан әйткән көнгә төштө ҡатын. Ахырҙа, аҡланғандай:
– Башҡа уйнарлыҡ кеше лә юҡ бит... Рәсүл инәлтә-инәлтә риза булғайны ла, бөгөн репетицияға килмәне – эсеп йөрөй тиҙәр...
– Өйөнә барып саҡыр!.. Туҡта-туҡта! Барғанһыңдыр ҙа әле, бик һуңлап ҡайттың, ә?! Буйҙаҡ, бер үҙе йәшәй. Эсеп йөрөгәнен ҡайҙан белер инең әтеү.
– Уф, Хоҙайым! Мине кем тип уйлайһың?! Нахаҡҡа шул тиклем рәнйетмәһәң! – Әҡлимәнең тағы күҙҙәре йәшләнде...
– Ярай-ярай, һытылырға ғына торма! Тәүҙән үк тәҡдим итһәң, бәлки, риза булыр инем. Ә хәҙер – юҡ. Сәлимә лә уйнамағас... Һин унда Рәсүлдән ҡосаҡлатып, үбешеп торған күренештәрен уйнарға уйлаһаң, мин әйттем, клубыңа аяҡ та баҫмаясаҡһың! Бер-берегеҙгә эҫенеп китерһегеҙ әтеү. Репетицияғыҙ ваҡытында барып ҡарармын әле...
– Бар һуң, бар! Тикшер! Етәкләп йөрөт! Һин Сәлимә менән уйнағанда, үбешеүегеҙҙе күреп, тамашасы башын икенсе яҡҡа борорға мәжбүр булды, хатта...
– Мин – ир кеше! Уйнаһам – ышандырырлыҡ итеп уйнайым! Уйнамайым икән – юҡ! Нимә, һүҙ көрәштерәһеңме ищеү?! Әйттем – бөттө!
Сираттағы был күңелһеҙ һөйләшеү оҙонораҡ, күңелде тағы нығыраҡ өшөтөрлөк булды... Ниңә, ниңә шулай?.. Ниңә элекке кеүек шаярышып, уйнап һөйләшеп, бер түшәккә ятып, һыйынышып ҡына йоҡлап китмәйҙәр?! Әҡлимә үҙенә инде нисәнсе тапҡыр яуап таба алмаҫлыҡ ошо һорауҙы биреп, йоҡо бүлмәһендә урын йәйҙе.
Төндә, уйланып, йүнләп йоҡлай алмағанлыҡтан, иртәнсәк Әҡлимәнең башы ауыртып килеп торҙо. Ришат тышта машинаһы менән булыша.
Ике яп-ят кеше лә бер өҫтәл артында ултырғанда бер-береһенә ниндәй ҙә булһа һүҙ ҡушыр ине. Ә былар, хатта ҡараштары осрашып ҡуйыуҙан ҡурҡҡандай, шымышып ҡына иртәнге сәйҙе эстеләр ҙә, һәр ҡайһыһы үҙ эше менән шөғөлләнә башланы. Әҡлимә, кәрәкле ҡағыҙҙарын барлап, ҡалаға – Үҙәк китапханаға, Ришат – ҡырынып, одеколон һөртөп, эшенә йыйынды. Ул хакимиәт башлығы Ләйлә Нурулловнаны машинала йөрөтә. Әҡлимәнең: “Бөгөн район үҙәгенә бармайһығыҙмы?” – тигән һорауына аныҡ ҡына яуап бирмәй, нимәлер ишетелер-ишетелмәҫ һөйләнеп, сығып китте.
Әҡлимә оло юлға табан атланы. Ҡала яғына машиналар зыйлатып уҙып торһа ла, уның ҡул күтәреүенә ҡарамай, туҡтарға теләүселәр табылманы. Ошо ваҡыт, ҡар бураны уйнатып, хакимиәттең ҡара “Волга”һы күренде. Тик ул, тиҙлеген дә кәметмәй, уҙып китте. Ришаттың шулай үҙен ҡышҡы юлда ҡалдырып олағыуына шаңҡып торған арала, “Волга”, кире әйләнеп, Әҡлимәнең янына килеп туҡтаны.
– Әҡлимә апай, ултырығыҙ! Ришат ағай әллә һеҙҙе таныманы инде, тәҙрәләр тирләгән бит, – тине Ләйлә Нурулловна, аҡланғандай, ишеген асып.
Башҡа ваҡыт булһа, өшөп, туңып торһа ла, бер уҙып киткәс, Әҡлимә иренең машинаһына ултырмаҫ та ине. Әле хакимиәт башлығының һүҙен йыға алманы.
– Ләйләне... Ләйлә Нурулловнаны бына ашығыс районға саҡырттылар ҙа, ҡабалана инем, – тине Ришат, теләр-теләмәҫ кенә ҡатынына әйләнеп.
Әҡлимә бер һүҙ ҙә өндәшмәне. Ире хакимиәт башлығын “Ләйләне” тип кенә ысҡындырҙы! Әгәр ул, етәксеһен исеме менән атағандан һуң, һүҙен ҡабаттан төҙәтмәһә, Әҡлимә иғтибар ҙа итмәҫ ине. Ә хәҙер... Ул ниҙер һиҙенгәндәй, алдағыларға ҡараны. Иренең көҙгөлә күренгән йөҙө нисектер тыныс түгел, бына-бына артына әйләнеп, ҡатынын битәрләй, кәмһетә башлар төҫлө. Ә Ләйлә Нурулловна боҫланған тәҙрәһен ҡулы менән һөрткөләп, юл буйына тиерлек күҙҙәрен тыштан алманы. Уларҙың икеһенең дә арттағы кәрәкмәгән юлдаштан уңайһыҙланғаны көн кеүек асыҡ. Әҡлимә был икәүҙең янында үҙен артыҡ тойҙо. Тиҙерәк, тиҙерәк барып етергә!..
– Эшең бөткәс, шылтыратырһың, алып ҡайтырбыҙ, – тине Ришат ҡатынына, машинаһын китапхана ҡаршыһында туҡтатҡанда.
Әҡлимә, үҙенә ҡарата нисектер, көтөлмәгәнсә, йомшаҡ итеп өндәшкән иренең һүҙен ишетмәгәндәй, уға яуап бирмәне. Артынан ике пар күҙ уны сәйер ҡараш менән оҙатып ҡалды. Аяҡ быуындарының йомшарғанын, башы әйләнеп ҡолап барғанын һиҙҙермәҫкә тырышып, ул алға атланы. Үҙҙәренән-үҙҙәре атылып сыҡҡан йәш тамсылары һалҡында күҙҙәрен томалап, Әҡлимә ҡаршыһына килгән егеткә саҡ барып төртөлмәне. Тыш яҡҡа асылған китапхана ишеген эскә этәп бер булды...
* * *
Бынан ике йыл элек, көҙгө һайлауҙарҙа, мәктәп директоры булып эшләгән Ләйлә Нурулловнаны депутаттар күпселек тауыш менән ауыл хакимиәте башлығы итеп һайлап ҡуйҙы. Уға тиклем был вазифаны башҡарған етәксенең тәжрибәле шоферы яңыһына ла оҡшаны. Үҙенән әллә ни оло түгел Ришаттың буй-һыны ла бар, урамда эсеп йөрөгәнен дә күргәне юҡ. Ҡатыны ла баҫалҡы ғына күренә...
Бар һәләтен, ваҡытын уҡытыусылыҡ эшенә, балалар тәрбиәләүгә арнаған, бер тапҡыр ҙа тормошҡа сыҡмаған, “Бальзак йәшендәге” Ләйлә әсәһе менән генә йәшәй ине.
Ришат, хакимиәт башлығы алышынғас, икенсе эш тураһында уйлай башлағайны инде. Тик, Ләйлә Нурулловнаның уны ебәрергә теләмәгәнен ишеткәс, ҡыуанысынан түбәһе күккә тейә яҙҙы. Шулай булмай, йәш, сибәр башлыҡты, иҫке генә булһа ла, ҡара "Волга"ла ултыртып алып йөрөүе үҙе ни тора! Әҡлимәһе менән бик татыу йәшәйҙәр, бер-береһен башҡаларҙан ғүмерҙә лә көнләшкәндәре булманы. Буйҙаҡ ҡатынды ташыйһың, тип бер ауыҙ һүҙ әйтмәйәсәк.
Ришат Ләйләнең зифа буй-буйына, ҡыш көнө лә ҡояшта янған кеүек күренгән ҡарағусҡыл сибәр йөҙөнә, гүйә, ике магниттай, ҡалын кейем аша ла беленеп, үҙенә тартып, арбап торған тығыҙ күкрәктәренә һоҡланһа ла, көн дә ошо матурлыҡтар, нәфислектәр менән йәнәш булып ләззәт татыһа ла, ҡатыныма бер саҡ хыянат итермен тигән хилаф уй башына ла инмәне.
Ә Ләйлә, тыштан ҡоро, һалҡын күренһә лә, бар күңеле, хистәре менән Ришатҡа ынтылды. Мәктәптә эшләгән осорҙан һаҡланған ошо сифаттары уның эске кисерештәрен тышҡа сығармай тота килде. Күпселеге ҡатын-ҡыҙ уҡытыусыларҙан торған коллективтан хакимиәткә эшкә күскәс, тәүҙә юғалып ҡалды. Бында, киреһенсә, барлыҡ депутаттар ҙа тиерлек ир-егеттәр. Юғарыла, районда ла, шул уҡ хәл. Төрлө кәңәшмәләрҙән, осрашыуҙарҙан һуң машинала ҡайтып барғанда Ришаттың йөҙөндә ул ниндәйҙер терәк, хатта яҡлау тапты. Уйҙары менән бүлеште, кәңәшләште. Уны ихлас тыңлаған, йылмайып, ваҡыты-ваҡыты менән йылы ҡарашын ташлап алған шоферының яурынына башын һалып ял иткеһе, көслө ҡулдарынан сәстәрен һыйпатып иркәләнәһе килде...
Һүҙҙәре эш тураһында ғына түгел, башҡа төрлө темаларға ла күсеп киткеләне. Шәхси тормоштары тураһында ла йышыраҡ аралаша башланылар. Күбеһен, әлбиттә, Ләйлә һөйләне. Тәмле хушбуй еҫтәрен таратып машинаға инеп ултырыуы менән, Ришат уны ғына күрҙе, яғымлы тауышын ишетеп, бар донъяһын онотто. Ҡатын тыйнағыраҡ булһа, ир йыйнағыраҡ булыр ине лә бит...
Юҡ! Ришат өсөн был мөхәббәт түгел ине. Үлеп ғашиҡ та түгел ине ул Ләйләгә. Мөхәббәт булһа, уны машинала өйөнә илтеп ҡуйғас та, онота алмай уйлар, ғазапланыр ине. Өйөнә, Әҡлимәһенә, ҡайтырға ашыҡмаҫ ине. Был, бала-саға ялтырауыҡ уйынсыҡҡа ҡыҙыҡҡан кеүек, өлкән ирҙең йәш сибәр ҡатын менән мауығыуы ине әлегә... Әлегә, бер мәлгә тиклем. Ирҙе алйытыр, донъяһын емертер, зиһенен иҫертер бер мәлгә тиклем.
Көҙгө һалҡын, бысраҡ көндә, кисләтеп кенә бер ауылдан ҡайтҡанда булды был хәл... Барғандағы кеүек, йырағыраҡ булһа ла, асфальт юлдан йөрөһә була бит инде Ришатҡа. Юҡ, тураға сығырға кәрәк! Йәнәһе, тиҙерәк ҡайтып етә. Урау булһа ла, юл яҡшы, тигән әйтем үҙенең дөрөҫлөгөн тағы иҫбатланы. Ағас ташыусы йөк машиналары яһаған тәрән канауға тайып төшөп, ауыр "Волга" батты ла ултырҙы. Алға ла, артҡа ла әҙ генә лә ҡымшанманы. Ләйлә, машина ысынлап та ныҡ баттымы, сығырлыҡ түгелме, тигәндәй, этәләп ҡараған булды. Үҙенең йөҙөндә саҡ ҡына ла борсолоу һыҙаттары сағылманы, киреһенсә, ул ниңәлер шатланғандай тойолдо Ришатҡа. Машинаға артҡы ишектән инде лә:
– Бында төнгә ҡалырға тура килһә, һинән алда йоҡларға урын алып ҡалайым әле, – тип шаяртып, шоферына өндәште.
– Бик ихтимал, Ләйлә Нурулловна! Был юлдан машиналар йөрөмәй тиерлек, төндә берәй ағас урлаусы ғына үтмәһә. Ә ҡуна ҡалһаҡ – бензин етерлек, өшөмәбеҙ... – Ришат, уңайһыҙланыбыраҡ, ҡатынға әйләнеп ҡараны.
– Ришат, һин был юлдан, үтә алмаҫыбыҙҙы белә тороп, күрәләтә алып киттең, эйеме?
– Юҡ, юҡ, Ләйлә Нурулловна! Мин ҡайҙан беләйем, – Ришат ысынлап тороп аптырап китте. – Һеҙҙе тиҙерәк алып ҡайтайым, тип уйлағайным.
– Ләйлә Нурулловна ла, Ләйлә Нурулловна... Үҙемде һинең уҡытыусың кеүек хис итә башланым, Ришат. Исемем менән генә ата, беҙҙең янда бер кем дә юҡ бит!.. Хәҙер нишләйбеҙ, ысынлап та, ошо урманда төн үткәрәбеҙме инде?
– Һеҙ нимә тәҡдим итәһегеҙ, Ләйлә?.. Йәйәү атлаһаҡ, машинаны ҡалдырырға кәрәк. Үҙем генә китһәм – һеҙҙе... Көтәбеҙ инде, берәйһе булыр.
Тирә-яҡты ҡараңғылыҡ сорнаны. Машина эсе эҫеп үк киткәс, Ришат, моторҙы һүндереп, тышҡа сыҡты. Багажнигында көрәк тә йөрөтмәй бит, исмаһам, берәй йүнен күре ине әле. Телефон бәйләнеше лә булмаған ер килеп тороп... Ҡабат инеп ултырҙы.
– Ришат!.. Мин өшөй башланым... – тип шыбырланы Ләйлә.
– Ә?! Мин хәҙер, – ир машинаны ҡабыҙырға иткәйне, Ләйлә:
– Юҡ, кәрәкмәй! Үҙең кил бында! – тине, тағы ла, саҡ ишетерлек тауыш менән.
Ришаттың тәне эҫеле-һыуыҡлы булып китте. Маңлайына тир бәреп сыҡты. Ни эшләргә?! Бер секунд эсендә башынан әллә ниндәй уйҙар сабып үтте. Ләйлә уны артҡа әкиәт һөйләтергә саҡырмай бит инде... Артыҡ ҡабаланмаһа ла, йөрәгенең атылып сығып барғанын һиҙҙермәҫкә тырышып, тәүәкәлләне ир – күсеп ултырҙы...
Ҡатын шуны ғына көткән тиерһең, уң ҡулы менән ирҙе, муйынынан ҡосаҡлап, үҙенә тартты. Ошо мәлдән алып уларҙың араһында быға тиклемге булған рәсмилек, селпәрәмә килеп, юҡҡа сыҡты. Ир менән ҡатынға ул рәсмилек тә, һыуына башлаған машина эсендәге уңайһыҙлыҡ та кәртә түгел ине хәҙер. Ике пар ҡул, бер ниндәй бойороҡһоҙ, үҙ эшен эшләне... Һалҡынса ирендәр боҙ иретерлек ҡайнарға әүерелде... Йыш-йыш тын алған Ләйлә ниндәй хистәр кисергәндер, Ришат төпһөҙ упҡынға осто. Сикһеҙ, йән-яҡтан ут ялмаған, ләззәт сорнаған төпһөҙ упҡынға... Донъяла уның өсөн был ваҡытта ҡосағындағы Ләйләнең наҙлы, эҫе тәненән башҡа бер нәмә лә кәрәкмәй ине...
Төнгө һиллекте йыртып, үкереп килеүсе ҡеүәтле йөк машинаһының фара яҡтыһы "Волга"ға төшкәндә Ришат менән Ләйлә араһында ҡабынған, кемдәрҙелер бәхетле, ә кемдәрҙелер бәхетһеҙ иткән уттың ялҡыны һүрелгәйне...
Әҡлимә иренең ҡапыл үҙгәреүен төрлөсә фаразланы, шул иҫәптән икенсе ҡатын менән хыянат итеү ихтималлығын да. Тик был осраҡта, Ришаттың башын әйләндереүсе хакимиәт башлығы Ләйлә Нурулловналыр, тигән шикле уй башына ла инмәне.
Кеше бер төрлө уйлай, ә тормош үҙенсә хәл итә шул.
* * *
Ришат, Ләйлә Нурулловнаны эштән һуң өйөнә илтте лә, совет заманында киномеханик булып йөрөгән Булат ҡарттың йорто янына барып туҡтаны. Ҡарт, инде оло йәштәрҙә булыуына ҡарамаҫтан, өҙлөкһөҙ яуып торған ҡарҙы көрәй ине.
– Иҫәнлекме, Булат ағай! Ниңә көрәйһең уны?! Яҙын үҙе иреп бөтә бит ул, – тине Ришат, шаяртҡан булып.
– Сәләм, ҡустым! Һы! Нисек көрәмәйһең?! Бөгөн бына икенсегә инде таҙартам. Саҡ сыҡмаһам, бар донъяны баҫып бара. Яуһын ғына, өйҙә телевизорҙан күҙҙе алмай ултырғансы, – ҡарт, бейәләйҙәрен һалып, килеп күреште.
– Ней, Булат ағай, бер секретный йомош бар ине... Һиндә клубтағы теге кинобудканың асҡысы була торғайны. Шуны биреп тор әле!
– Ҡайҙалыр ятырға тейеш, иҫләп, эҙләргә кәрәк. Ә һиңә нимәгә ул? Ниңә завклубтан һорамайһың? Белеп ҡалһа, мине әрләй бит ул...
– Ну, бик кәрәк, Булат ағай! Завклуб бөгөн өйҙә юҡ, белмәй ҙә ҡалыр! Күп булһа, бер-ике сәғәткә генә. Һуңынан үҙеңә шунда уҡ алып килеп бирәм, – Ришат ҡартҡа ялбарып ҡараны.
– Кәнишнә, берәй оҙон сәскә кино тураһында лекция уҡырға йыйынмайһың – уныһы факт! – Булат ҡарт мут йылмайҙы, – ҡара уны, килен белеп ҡалмаһын!..
– Теләһәң, әллә нимә уйла, Булат ағай! Тик асҡысыңды ғына биреп тор! Әйттем бит, ундағы уҙған быуат аппараттарына ҡағылмайым да.
– Уҙған быуат булһа ни. Улар әле эшкинә, берәй ваҡыт кино ла күрһәтә башларбыҙ әле, һау булһаҡ. Донъялар гел ошолай хөрт тормаҫ. Ярай, хәҙер...
Ришат Булат ҡарттан асҡыс алып ҡайтыуға, Әҡлимә эшенә киткәйне. Аш-һыу бүлмәһендә, өҫтәлдә, таҫтамал менән ябып, ашарына ла әҙерләп ҡалдырған. Тик Ришат аҙыҡҡа ҡағылманы. Бөгөн Ләйлә менән район үҙәгендә, һәр ваҡыттағыса, кафела туҡланғайны.
Тышта нығыраҡ ҡараңғы төшкәнен көткәндә Ришат бөгөн кафела етәксеһе менән булған һөйләшеүҙе иҫенә төшөрҙө.
– Күптәнән “тегендә” барғаныбыҙ юҡ. Һин минән һыуына башланың, Ришат! Ҡаланан да тиҙерәк ҡайтырға ашығаһың, – тине Ләйлә, уға үпкәле ҡарашын ташлап. “Тегендә” тигәндәре Ләйләнең ҡалалағы бикле торған бер бүлмәле фатиры ине.
– Юҡ! Нишләп?! Өйҙә эш күп, – ир, ҡуҙғалырға ваҡыт, тигәндәй, башын ситкә борҙо.
– Элек өйҙә эшең юҡ инеме ни? Миңә район үҙәгенә барырға кәрәкмәгәндә лә, ныҡышып алып китә инең. Теге ваҡыт һине ҡатыныңа туҡтаттырмаҫҡа кәрәк булған – шунан һуң һин ҡапыл үҙгәрҙең. Сихырлаған, тиерһең...
– Кем кемде сихырлағандыр – белмәйем, уныһы миңә ҡараңғы. Ысынлап, бөгөн эшем бар, Ләйлә!
Ләйлә дөрөҫ һиҙгән шул. Әҡлимәне ҡалаға ултыртып алып барғандарында Ришат, һуңғы йылдарҙа беренсе тапҡыр, ҡатынына булған һалҡын ҡарашының йылына башлауын тойҙо. Юл буйына: “Өйҙән үк Әҡлимәне машинаға ултыртып алһам була бит инде, иртә менән район үҙәгенә китеребеҙҙе белә инем, һуңынан да Ләйлә әйткәс кенә туҡтаным, мәмәй!” – тип үҙен-үҙе битәрләне.
Ришат, кейенеп тышҡа сыҡҡас, йән-яғына күҙ һалып торҙо ла, мәҙәниәт йортона ыңғайланы. Унда барып еткәс, һаҡ ҡына баҫып, кино күрһәтеү будкаһының күтәрмәһенә менде. Боронғо ҙур йоҙаҡ, тутығып бөтһә лә, көслө ҡулдарға ҡарышмай, шунда уҡ асылды. Будка эсен өҫтәрәк, брезент менән ябып ҡуйылған киноаппараттар тәңгәлендәге стеналағы уйымдан, залдан төшкән ут яҡтырта. Ришат шунда күтәрелеп, сәхнәлә барған репетицияны күҙәтә башланы... Әҡлимә, пьеса буйынса, алыҫтан ҡунаҡҡа килгән әхирәте менән өҫтәл артында сәй эсә.
Әҡлимә: “Арыным мин был тормоштан, туйҙым! Үҙемде биктә йәшәгәндәй күрәм”.
Әхирәте: “Нисек инде биктә?! Бына бит, асыҡ ҡапҡанан, асыҡ ишектән килеп индем”.
Әҡлимә: “Өй ишеге асыҡ булыу менәнме ни... Нисә йыл инде бар тормошом, күңелем бығауҙа! Унда барма, бында йөрөмә, уға ҡарама!.. Ҡыҙмаса ҡайтһа, ҡул күтәрер булып китте. Күҙемдең күге саҡ бөтөп кенә тора, ә бынау яра уңалып та бөтмәгән әле” (ул, сәсен һыпырып, маңлайындағы яраны күрһәтә).
Әхирәте: “Интернеттағы фотоларығыҙға ҡарап, ҡайһылай былар матур йәшәйҙәр, бәхетле ғаилә, тип һоҡланған булам. Ниңә полиция саҡыртмайһың, участковыйға әйтмәйһең? Үлтереп ҡуйһа теге...”
Әҡлимә: “Фотоларҙа ғына түгел, кеше алдында ла шулай матур булып ҡылана. Ә полиция саҡыртһам, аҙаҡтан ысынлап та үлтерер... Әшәке һүҙҙәре, көсө менән генә йәберләһә икән... Һөйәркәләре менән маҡтанып йәнемде ҡыя. Кем иртә менән мунсала йыуынып эшкә китә?! Кем төндә хушбуй еҫе аңҡытып ҡайтып инә?!”
Әхирәте: “Башҡа кәңәш тә бирә алмайым шул, әхирәт! Йәш кәләш түгелһең, үҙең ҡара! Һы, ҡайһылай үҙгәргән! Элек, колхозда тракторҙа эшләгәнендә, бик әҙәпле күренә ине, ауыҙынан тыны сыҡмай торғайны”.
Әҡлимә: “Шулай ине лә ул. Колхоздар бөттө – эш юҡ, кеше боҙолдо. Кемдер эшҡыуар булып китте – күптәрен, киреһенсә, аҡса, байлыҡ боҙҙо. Ул да, ана, пилорамын асып, аҡса еҫен тойғайны, танымаҫлыҡ булып үҙгәрҙе...”
Ришатҡа ары ҡатынының пьесалағы һүҙҙәрен ишетеү уңайһыҙ ҙа, ҡыйын да ине. Әйтерһең дә, Әҡлимә әхирәтенә бар эс серен сисеп, уның тураһында һөйләй. Әлбиттә, Ришат пьесалағы ир кеүек йыртҡыс үк түгел, эшкә лә иртә менән мунсала йыуынып сыҡмай. Шулай ҙа... Ҡатынын ул да йәберләй бит!..
Ришат төшөп, эскәмйәгә ултырҙы. Сәхнәнән тауыштар асыҡ ишетелә. Хәҙер унда Әҡлимәнең бизнесмен ире булып уйнаусы Рәсүл эштән ҡайтасаҡ. Ришат һағайып, тағы сәхнәне күҙәтергә кереште. Ана, машина туҡтаған тауыш ишетелде һәм бер аҙҙан "бизнесмен" килеп инде. Ул ҡунаҡ ҡатын алдында үҙен өлгөлө, ҡатынын ныҡ хөрмәт итеүсе, яратыусы ир итеп күрһәтеп ҡылана.
Рәсүл: “Һа! Беҙҙә ҡунаҡ бар икән дәһә, матурым! Ниңә сәй менән генә ауыҙ бысратып ултыраһығыҙ? Ултырт әле минең коньякты, аппағым!..”
Әҡлимә тыңлаусан ғына барып шкафтан шешә алған ваҡытта Рәсүл арттан килеп, уның биленән ҡосаҡларға, үбергә тейеш. Әлбиттә, әле, репетиция ваҡытында, үбешеп тормаҫтар моғайын... Ришат шулай ҙа ни булырын көттө. Рәсүл ҡатындың янына килеп, биленә ҡағылғайны ғына, Әҡлимә ҡулындағы сәй һалынған сынаяҡты саҡ иҙәнгә төшөрөп ебәрмәне:
– Һин нимә, ҡулыңды тый! – тип ситкә тайпылды.
– Һуң, шулай кәрәк бит, аҙаҡ нисек уйнамаҡ булаһың? – тигән булды Рәсүл, аптырап.
– Аҙаҡ та әллә һинең менән үбешеп торор тиһеңме?!
– Юу-у-уҡ! Еренә еткермәйенсә, мин уйнарға риза түгел. Нисәнсе тапҡыр инде, ҡоралай кеүек, яҡын да ебәрмәйһең. Ришатың менән уйна, улайһа! Мин ҡайттым! – Рәсүл, оҙаҡ инәлттереп торманы, кейенә башланы.
– Бер ҡосаҡлатып, бер үптереүҙән әллә нимәң кәмемәҫ ине әле, Ришатың да шартлап үлмәҫ! Шартлаһа, ысынлап та, үҙе уйнаһын! Белгән роле, – тине Әҡлимәнең әхирәтен уйнаусы ҡатын, тынлыҡты боҙоп.
– Уф, ну үлтер, ҡосаҡлата алмайым мин, етмәһә, башҡа ирҙәр менән үбешергә. Ришат уйнарға теләмәй шул, ваҡыты ла юҡ. Сценарийҙан был ерҙәрен алып ташларға тура килә инде... – Әҡлимә, бөгөнгә етте тигәндәй, ҡайтырға йыйынды.
Ришаттың ошо мәлдә, клубҡа барып инеп, ҡатынын күтәреп зыр әйләндергеһе, ҡосаҡлап үпкеһе, яратҡыһы килде. Был аҙымдан уны араларында үҙе тыуҙырған һалҡынлыҡ, саф мөхәббәтен бысратҡан хыянаты бейек кәртә булып тотоп ҡалды... Ул, ахырҙа, клубтағыларҙың барыһының да ҡайтып бөткәнен көтөп алып, кинобудканың асҡысын хужаһына тапшырыр өсөн, тәрән уйҙарға бирелеп, Булат ҡарттың өйөнә табан атланы.
* * *
Еңелсә генә ҡар һибәләй, саҡ ҡына ла ел әҫәре юҡ. Яңы ҡар, баҫҡан һайын шыж да шыж килеп, дәртлерәк атлатырға теләгән кеүек. Ришат күңеле менән тиҙерәк ҡайтып инергә, Әҡлимәгә хәл иткән ҡарарын әйтергә теләһә лә, ашыҡманы. Күпме ваҡыт ҡатынын бушҡа рәнйетеүен аңлап, уның алдында үҙен оло ғәйепле һананы. Ғәйептең дә ниндәйе һуң?! Сибәр етәксеһенә үлеп мауығып, уның ымһындырыуына ҡаршы тора алмай, мөхәббәттәрен ергә һалып тапаны... Әлбиттә, Әҡлимә лә, башҡа бер кем дә, был турала белмәй. Уларҙы бер тапҡыр ҙа хилафлы эш өҫтөндә күрмәнеләр, тотманылар... Тик нисәмә йыл бергә йәшәгән ҡатыныңдың йөрәге был турала һиҙмәгән тиһеңме? Тотолмаған бур булмаһа ла, Ришат үҙен бурҙың да буры итеп һананы. Ҡатыны менән нисек итеп йылыраҡ, яғымлыраҡ һүҙ башлауҙы күҙ алдына килтереп, өйөнә яҡынланы.
Әҡлимә Ришаттың һуңғы көндәрҙә ниңәлер шымып ҡалғанына аптырай башлағайны: элекке кеүек һүҙгә лә килешмәй. Әле ул, әллә ҡайҙа йөрөп, һуң ғына ҡайтып ингәс, ары нимә булырын көттө. Үҙе, компьютерҙан айырылмай, пьесаны төҙәтеүен белде.
– Нимә унда, роман яҙаһыңмы әллә? – тип һораны Ришат, кейемен һалып, түргә үткәс, ҡатынының ни менән шөғөлләнгәнен асыҡ белеп торһа ла.
– Юҡ, ниңә?.. – Әҡлимә теле асылған иренә, ҡапыл да нимә әйтергә белмәй, һорауға һорау менән яуап бирҙе. Шунан, Ришат башҡа өндәшмәй шымып ҡалмаһын берүк, тип, тиҙ генә һүҙен дауам итте: – Пьесаны төҙәтәм әҙерәк, килешмәгән ерҙәрен алып ташлайым.
– Ниндәй килешмәгән ерҙәрен? Күпме уйнап, бик тә килешә ине шикелле... Әҡлимә! Төҙәтмә бер нәмәһен дә... – Ришат ҡатынына исеме менән өндәшеүҙе күптән онотоп бөткәйне инде. Уның күңеле тулышты, ары һүҙҙе нисек дауам итергә белмәй, ҡарашын ситкә йүнәлтте.
Әҡлимәнең тәне буйлап электр тогы йүгереп үттеме ни, уға эҫе булып китте, мейеһе, энә менән сәнскеләгәндәй, зымбырлап, башы әйләнеүҙән күҙ алдары ҡараңғыланды...
– Ниңә, Ришат, ниңә төҙәтмәҫкә?.. Үбешкән ерҙәре һиңә лә оҡшамай бит. Һинеңсә, мин шул Рәсүлдән үптереп торорға тейешме?
– Тейеш түгелһең! Ә минән үптерер инеңме?..
– Ришат, һиңә нимә булған ул? Әллә эсеп ҡайтҡанһың инде?! – Әҡлимәнең йөҙөндә аптырау ҡатыш саҡ ҡына йылмайыу һыҙаттары сағылды.
– Нишләп эсәйем?! Эх, Әҡлимәм... – Ришат нимә әйтергә лә белмәй, яҡын килеп, күңеле тулыуҙан ҙур матур күҙҙәре еүешләнә башлаған ҡатынының алдына теҙләнде: – Кисерә алырһыңмы мине, йәнем?..
– Сеү, Ришат! Өндәшмә башҡа бер һүҙ ҙә, йәме, – Әҡлимә иренең сәстәренән һыйпаны. Үҙе һаман уның кинәт үҙгәреүенә ни иларға, ни шатланырға белмәне. Ире ҡапыл һикереп килеп торор ҙа, уның ике ҡулын ике яҡҡа алып ташлап, екеренә башлар кеүек тойолдо. Тик Ришат, киреһенсә, уға тағы ла нығыраҡ һыйынды, ҡулдары менән Әҡлимәне наҙлап иркәләне... Шунан ҡапыл, күҙҙәрен йомоп, күптән бындай ләззәт кисермәгән ҡатынын күтәреп карауатҡа алып барып һалды...
* * *
Ауыл халҡы, концерттарға хәҙер әүҙем йөрөмәһә лә, спектаклдәргә зал тултырып йыйыла. Күрше ауылдарҙың һәүәҫкәр әртистәре булһынмы, һирәкләп булһа ла ҙур ҡалаларҙың театрҙары килеп сыҡһынмы, ауыл клубы тамашасыға ҡытлыҡ кисермәне. Ә инде үҙ ауылыңдың халыҡ театры ҡуйған спектаклде, ялҡмай, ҡат-ҡат ҡарарға ла риза инеләр.
Ике йылдан ашыу элек ҡуйылған “Әсе яҙмыш” драмаһын да бөгөн ауыл халҡы ҙур түҙемһеҙлек менән көтөп алды. Залда, урын етмәгәнлектән, стена буйлап эскәмйәләр ҡуйҙылар. Ауыл ерендә концерт-спектаклдәргә йәш сикләүе булмағас, килгән бала-саға сәхнә алдында иҙәнгә теҙелешеп ултырҙы.
Сәхнә артында Ришаттан да нығыраҡ тулҡынланған кеше булмағандыр был кистә. Әҡлимәгә спектаклдә ҡатнашырға ризалығын әйткән ваҡыттан алып үҙенең эске кисерештәрен ул үҙе генә белде. Ҡатыны Ришатҡа “кисерәм” тип әлегә әйтмәне. Бәлки, әйтмәҫтер ҙә... Йөҙөндә, аралары яйланғас, бәхет сатҡылары балҡыһа ла, күңелендәге боҙ иремәгәйне әле. Быны Ришат йөрәге менән һиҙҙе. Шуға күрә, спектаклдә кире ролде уйнаһа ла, уйыны менән ҡатынына һөйөүен нығыраҡ иҫбатларға мөмкинлеге бар. Ошо форсатты файҙаланып, кире роле ыңғай, йомшаҡ килеп сыҡмаҫмы бер-бер, тип тә борсолманы. Ришат өсөн иң мөһиме – ролендәге ҡыланыштары, һүҙҙәре түгел, ә күҙ ҡараштары менән ҡатынына үҙенең йөрәген асып биреүе, һөйөүен күрһәтеүе. Бөтә ауыл халҡы алдында. Тик Әҡлимә өсөн генә үҙе һайлаған ошондай ҡатмарлы ролде нисек башҡарыр бөгөн?! Шуға тулҡынланды Ришат...
Рәсүлде уйнамаҫҡа өгөтләргә кәрәкмәне лә. Һуңғы репетицияларға ул йөрөмәй ҙә башлағайны. Әле залда уның ҡарлыҡҡан тауышы ишетелде. Күрәһең, эсеп килгән:
– Йә, баштайығыҙмы-юҡмы шунда? Нимә һуҙағыҙ? Үҙемде уйнатманылар ҙа...
Ришат шаршау ситенән залға күҙ һалды. Ҡапыл да ғына Рәсүлде тапҡансы, Ләйләне шәйләп алды. Ҡатындың ике күҙе – сәхнәлә. Уның был тамашаға килеүе тик Ришатты күреү өсөн генә икәнлеге сырайынан уҡ һиҙелеп тора. Сөнки Ләйлә һыуыҡ тейҙереүе арҡаһында аҙнаға яҡын эшенә сыҡмағайны. Икәүһенең араһындағы ҡайнар, онотолмаҫлыҡ осрашыуҙар хәҙер йөрәген генә өйкәп иҫтәренә төшһә лә, Ләйлә Нурулловна Ришатҡа тик йылы тойғолар ғына һаҡланы. Шоферының эштән китергә теләк белдереп яҙған ғаризаһын, үҙендә ниндәйҙер көс табып, йылмайып ҡына йыртып ташланы.
Бына спектакль аҙағына яҡынлашты. Ҡатын-ҡыҙ затына әүәҫ, шул уҡ ваҡытта үҙ ҡатынын тотҡон хәлендә йәшәргә мәжбүр иткән ауыл олигархы ролен Ришат оҫта башҡарҙы. Әҡлимә лә ихлас, бар күңелен һалып уйнаны. Бына иң көсөргәнешле мәл дә етте... Әҡлимәнең персонажы, иренән ҡыйырһытылып йәшәүенә түҙә алмай, үҙенә ҡул һалырға мәжбүр. Ҡайтып ингән ире уны үҙе элмәктән ысҡындырып ала, тик һуң инде...
Ришат: “Йәнем!.. Ни эшләнең һин?! Ни өсөн мине ташлап киттең? Аһ, мин йүләр, аһ, мин эт!.. Мин генә ғәйепле һинең үлемеңә, мин генә! Үҙемдең уйланмай эшләнгән ҡылыҡтарым менән һине бындай юлға этәреүсе тик мин генә... Ғәфү ит, кисер, кисер мине, йәнем!..
Ришат иҙәндә ятҡан ҡатынының күкрәгенә башын һалып илай. Ул үҙ роленә шундай бирелеп киткән, ысынлап тороп йәш ағыҙа. Әҡлимә, тамашасыға һиҙҙермәй генә күҙҙәрен асты ла, иренә шыбырланы:
– Йә инде, йә, тыныслан, бәғерем! Үлмәгәнмен бит.
– Үлмә! Үлмә, йәнем, бер ҡасан да үлмә! – тине Ришат та ҡатынының ҡолағына ғына.
Шаршау ябылғас та улар, бер-береһенең күҙҙәренә ҡарап, иҙәндә ултырыуҙарын дауам итте. Залдағы тамашасы, спектакль тамамланыуға ризаһыҙ кеүек, тәүҙә әкрен генә, унан инде көслө итеп ҡул саба башланы. Шаршауҙы ҡабат асырға ваҡыт еткәс кенә улар торҙо.
Ләйлә урынында юҡ ине. Күрәһең, Ришаттың Әҡлимәнең өҫтөнә теҙләнеп күҙ йәше түгеүе уның түҙемлегенә һуңғы сик булған, шаршау ябылғас та ҡайтып киткән. Нисек булһа ла, Ләйлә хәҙер Ришат өсөн ҡабаттан Ләйлә Нурулловнаға әйләнгәйне...
Әҡлимә менән ире клубтан сыҡты. Оҙон ҡыштан һуң ергә яҙ килеүен хәбәр итеп, еңелсә генә йылы ел иҫә. Ҡышҡы һыуыҡ бурандар артта ҡалды. Аҡман-тоҡман үтеп китһә, шаулап иретә лә башлар. Әҡлимә Ришатына нығыраҡ һыйынды. Ниндәй бәхет йәнәшәңдә иң яҡын кешеңдең бергә атлап килеүе! Бер ниндәй һыуыҡ та, буран да уны өшөтә алмаясаҡ хәҙер. Алда, ана, өйҙәре лә күренде. Тәҙрәләрендә әлегә уты янмаһа ла, ниндәй йылылыҡ бөркөлә унан! Үҙенә тартып торған йортҡа тиҙерәк ҡайтып инергә, асыҡтырған да бит инде, тиҙерәк өҫтәлгә әҙерләргә, тиҙерәк бөгөнгө тәьҫораттар менән уртаҡлашып сәй эсергә...
Эҫе тәндәре менән бер-береһенә һыйынышып, йоҡоға талып ҡына барғандарында Ришаттың телефоны шылтыраны.
– Эйе, тыңлайым, – тине Ришат йоҡо аралаш, ризаһыҙ ғына тауыш менән. Шунан ҡапыл һикереп торҙо: – Нисек, ҡасан?.. Әле төшөрҙөгөҙмө? Мин хәҙер...
– Нимә булған, Ришат? – Әҡлимә лә тынысһыҙланып башын ҡалҡытты.
– Ләйлә... аҫылынған... Әсәһе шылтыратты, – Ришат тиҙ-тиҙ кейенә башланы.
– Йә Хоҙай!.. – Әҡлимә башҡа һүҙ таба алманы. Ире киткәс, халатын эләктереп, арлы-бирле йөрөнө, тәҙрә янына барҙы.
Күп тә үтмәй, Ришаттың ҡара “Волга”һы, салонына әле иҫенә килә алмаған Ләйләне һалып, ҙур тиҙлектә район үҙәгенә ҡарай елә ине...
Авторы: Мәүлит Кәрими
Читайте нас:
© 2024 Сайт издания "Агидель"
Издатель: Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом
«Республика Башкортостан».
Адрес: 450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Журнал зарегистрирован Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан
(Управлением Роскомнадзора по Республике Башкортостан).
Свидетельство ПИ № ТУ 02-01565 от 31.10.2016 г.
Журнал Башҡортостан Республикаһының Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттә теркәлде.
Таныҡлыҡ ПИ № ТУ 02-01565 31.10.2016 йылдан.
Редакция хеҙмәткәрҙәре
Мөнир Сәхиулла улы ҠУНАФИН - баш мөхәррир
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ - баш мөхәррир урынбаҫары
Луиза КИРӘЕВА - яуаплы сәркәтип
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА - бүлек мөхәррире
Салауат ӘБҮЗӘР - бүлек мөхәррире
Илнур ЮЛБАРЫҪОВ - бүлек мөхәррире
Миңзәлә АСҠАРОВА - сайт буйынса өлкән мөхәррир
Дилбәр ИШМОРАТОВА - өлкән корректор
Фәрзәнә ТУЛЫБАЕВА - биҙәлеш мөхәррире
Мөхәрририәт
Айгиз БАЙМӨХӘМӘТОВ
Таңсулпан ҒАРИПОВА
Гөлсирә ҒИЗЗӘТУЛЛИНА
Неля ҒӘЙНЕТДИНОВА
Тамара ҒӘНИЕВА
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ
Йомабикә ИЛЬЯСОВА
Луиза КИРӘЕВА
Зөлфиә ХАННАНОВА
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА
Салауат ӘБҮЗӘР
Әмир ӘМИНЕВ
Азамат ЮЛДАШБАЕВ
Гөлнур ЯҠУПОВА
Банкта беҙҙең реквизиттар: журнал «Агидель», ИНН:0278066967/КПП027843012
БИК:048073770
к/с 30101810600000000770
р/счет №40602810200000000009
Филиал ПАО “БАНК УРАЛСИБ” в г. Уфа
Телефон
8(347)2-92-77-66
Электрон почта
Адресы
г. Уфа, ул. 50 лет Октября, 13, 5-й этаж
Реклама хеҙмәте
8(347)2-92-77-66
Редакция
8(347)2-92-77-66
Ҡабул итеү бүлмәһе
8(347)2-92-77-66