"Бәхетле булырға бойорам!" Миңзифа Ҡашҡарова

Бәхетле булырға бойорам!

Ҡорманғәле менән Шәүрә ауыл клубында танышҡайнылар. Шәүрә әхирәте Гөлсирә менән уларҙың ауылына ҡунаҡҡа килгәйне.
Оҙон буйлы, бөҙрә сәсле сибәр егет, бәләкәс кенә, йөҙөнән йылмайыу китмәгән Шәүрәне тәү күреүҙән яратты.
Оҙон сәстәре яурыны буйлап таратылған, билле зәңгәр күлдәк, тағалы ялтыр ҡара туфлиҙары үҙенә килешеп торған ҡыҙ, уртала орсоҡтай өйрөлә ине.
Тыҡылдата баҫып бейеүсе ҡыҙ күптәрҙең һушын алғандыр.
Ҡыҙ менән егет матур ғына дуҫлашып киттеләр. Егет яусы ебәреп, ҡыҙҙың ата әсәһенең ризалығын да алғайны. Көҙгә туй яһарға килешелгәйне инде.
Бер береһенең һөйөүенең ныҡлығына, биргән вәғәҙәләренең мәңгелеккә икәнлегенә ышанған ҡыҙға, Ҡорманғәленең ҡапыл ғына икенсе ҡыҙҙы кәләш итеп алыуы, аяҙ көндө күк күкрәгәндәй тойолдо.
Ғорур ҡыҙ һыр бирмәҫкә тырышты .Йәне көйһә лә эске кисерештәрен тышҡа сығарманы . Һинһеҙ ҙә йәшәрмен тигән уйҙы күңелендә нығытты .

Автобусҡа өлгөрәйем тип югереп килгән ҡыҙҙың юлын Ҡорманғәле бүлде.
- Шәүрә, һаумы! - ҡасандыр үҙе өсөн ҡәҙерле булған, бөгөн килеп ситкә әйләнгән егеткә һауалы ғына күҙ ташланы ҡыҙ:
- Һау булмаһам, доктор түгелһеңдер әле.
- Шәүрә, аңлашайыҡ әле, зинһар тыңла мине, яңылыштым бит.
- Аңлашһаҡ нимә үҙгәрә? Егеттәр бөтмәгән! Һинән дә яҡшыраҡты табырмын әле!
Ҡыҙ асыулы һөйләште. Егет нимә эшләргә белмәгәндәй, башын түбән эйҙе, баҫалҡы ғына әйткән булды:
- Ней булһа ла шулай булһын инде, Шәүрәкәй.
Бәхетле булырға бойорам һиңә!
- Бойорорға һин кем? Үҙеңә бойор.
Ҡыҙ автобусҡа инеп китте, үҙәге өҙөлгән егет тороп ҡалды вокзалда.
Был уларҙың һуңғы күрешеүе булды.
Бер - береһен өҙөлөп яратыусы ике йәш йөрәктең юлдары айырылды. Бәлки. Һәр береһе үҙенә хоҙай тарафынан һыҙылған юлдан киткәндер.
Шәүрә лә яңғыҙ ҡалманы, үҙ насибын осратып тормошон ҡорҙо.
Бер - бер артлы балалар доньяға килде.
Ҡатын - ҡыҙ донья тотҡаһы тиҙәр. Үҙен тотошлайы менән хәләл ефетенә, балаларына, ғаиләһенә арнаған ҡатын - ҡыҙҙың үткәндәрҙе уйлап, нимәгәлер ҡайғырып ултырырлыҡ ваҡыты булмайҙыр ул. Шәүрә лә үҙ тормошона риза булып йәшәй бирҙе .

Дуҫ егете Таһирҙың туйына кейәүеңгәре булып барғайны Ҡорманғәле.
Туй матур үтте. Туйҙың матур һәм күңелле үтеүендә, кейәүеңгәренең роле ҙур икәнен барыһы ла беләлер.
Шаян, йор һүҙле кейәүеңгәрене еңгәләр бик оҡшатты.
- Бикәстәр күп, быны ысҡындырмаҫ кәрәк - тип көлдө береһе.
- Кейәү итәбеҙ беҙ һине, кейәү - тип сыр - сыу килгән еңгәйҙәрҙең ыңғайына һыпырып, шаярып йөрөгән егет, ҡайҙан белһен уйындан уймаҡ сығырын?
Баҫып, өтөп алып килгән еңгәйҙәргә ҡаршы торорлоҡ көс бармы ни ул? Егет иҫереп китте. Иҫереккә диңгеҙ тубыҡтан тигәндәй, үҙенә сат йәбешеп алған Сәриә исемле ҡыҙҙы ҡосағынан ысҡындырманы.
- Өйләнәм, хәҙер үк апҡайтам - тип ысҡындырҙы.

Иртәнсәк Ҡорманғәле башы сатнап ауыртыуға уянып китте. Етмәһә, төндә уның муйынын йылан быуҙы. Ҡап ҡара, беләк йыуанлығындағы йылан. Муйынына шундай итеп уралды, егет үлдем тигән ерҙән, ҡапыл уянды. Уф, ярай әле төш кенә булған икән.
Үҙен һыға ҡосаҡлап, йоҡлап ятҡан ят ҡыҙҙы төрткөләп уятты.
- Һин кем? Бында нимә ҡарап ятаһың?!
Егеттең асыулы күҙ ҡарашынан шөрләй төшкән ҡыҙ, күҙен асып йомоп тик ултырҙы.
- Нимә күҙеңде бескелдәтәһең? Телең юҡмы әллә, кейен дә шыл бынан - тип ыҫылдаған егеткә ҡаршы бер һүҙ ҙә әйтә алмаған ҡыҙ, сеңләп илай башланы. Эштең айышына төшөнгән әсәһе үҙен әрләп бөтә алманы. Аһ, аһ. Кеше шул тиклем дә аңра булмаҫ тип, терһәген тешләрҙәй булды.
Бөгөн төндә иҫерек Ҡорманғәлеһе ишекте шар асып ҡайтып инде.
- Әсәй, килен апҡайттым, ҡаршы ал тип ҡысҡырған ыңғайға, түрҙән яҫтыҡ алып, буласаҡ килененең аяҡ аҫтына ташланы.
- Төклө аяғың менән, килен!
Урынды ла бергә һалғайны шул. Айығып, йөҙө йәмрәйгән улын күреү менән, әсәнең йөрәккенәһе һулҡылдап һыҙларға тотондо.
Ай, алла. Ай, алла. Мәғәмүрә инәй аҙарынып бөтә алманы. Һуң улының иҫерек икәнен күрә тороп, белмәгән күрмәгән ете төн уртаһында эйәреп килгән ҡыҙға ҡушып һалып ҡуйған үҙе түгелме? Ғүмеренең аҙағына тиклем әсәһе үҙен ғәйепләне.
Ҡорманғәле ҡыҙға:
- Бар ҡайтып киттән башҡа һүҙ әйтмәне. Ҡыҙ илап тик ултырҙы. Атаһы уҫал ине егеттең.
- Берәүҙең балаһын алып ҡайтҡас, йәшәйһең. Аҡылыңды юйғанса эсмәҫкә ине!
Атай һүҙе хәл иткес булды. Уны ашаҡлап сығырға береһе лә баҙнат итмәне.

Сәриә лә бер гонаһһыҙ түгел ине. Туйҙа Ҡорманғәле менән етәкләшеп сығырға торғанында, кемеһелер әйтте:
- Уның яратҡан ҡыҙы бар бит. Көҙгә туй тип торалар. Һине тиңһенмәҫ ул.
Сәриә кешене тыңламаны. Ә һүҙҙәр дөрөҫкә сыҡты. Тиңһенмәне уны ире. Ғүмере буйына ла тиңһенмәне. Туҡмаманы ла өҫтөнән дә йөрөмәне. Сәриә бер нәмәгә лә мохтажлыҡ кисермәне. Ҡәҙимгесә йәшәнеләр. Ләкин, ире тарафынан яратылған ҡатындар кисергән бәхет уға тәтемәне. Ире бер ваҡытта ла уны ярһып ҡосағына алманы, биттәренән, күҙҙәренән шашып үпмәне. Яратманы уны Ҡорманғәлеһе, яратманы. Ғүмере буйы ғазапланып йәшәне Сәриә. Хатта йоҡо аралаш та башҡа исемде бышылдаған иренә асыуланып та ҡараны ул, тик тегеһе өндәшмәй ҙә ҡуя ине.

Бары тик ирен өҙөлөп яратҡан ҡатындар ғына, матур һәм бәхетле ғаилә төҙөргә һәләтле.
Сәриә лә Ҡорманғәле лә бәхеттең етенсе ҡатындағылай йәшәнеләр.
Икәүләп кенә урман ҡырҙар буйлап йөрөп килеү, һыу төшөү, балалар йоҡлап бөткәс, айлы төндә баҡсалағы эскәмйәлә һандуғастай сутырлашып ултырыу, кемдәргә эләгә әле ул?
Ҡойоп яуған ямғыр аҫтында, бала - саға кеүек кемдәр баҫтырышып йөрөр?
Ә ҡышҡы бурандарҙа көрт йырып, ауыл урамдары буйлап парлашып кем үтер?
Әлбиттә, бер - береһен өҙөлөп һөйгән, ғашиҡ, хыялый йәндәр.
Һөйөү ун һигеҙҙә генә була тип уйлаһағыҙ, яңылышаһығыҙ. Ысын һөйөүҙе йылдар ҙа юя алмай. Өлкәнәйә килә кеше бер берен нығыраҡ ярата һәм ҡәҙер итә башлай.
Сәриә лә яратҡан кешеһенең йөрәген яулау бәхетенә өлгәште.

Бөгөн төндә ныҡ ҡына буран булды. Ҡорманғәле көнө буйы ҡар көрәне. Сәриә кәртә тирәһендә эшен теүәлләгәс, шым ғына ире янына килде. Услап алып иренең елкәһенә ҡар һирпте лә, көрткә этә төрттө. Үҙе көлә - көлә ҡасып китте. Оҙон ботло Ҡорманғәле бер ике һикереүҙә ҡатынын ҡыуып етеп, эләктереп тә алды, ҡосағынан ысҡындырмай көрткә аунанылар.
Сәриә көлә көлә күккә төбәлде. Ҡар бөртөктәре уның керпектәренә, ирендәренә ҡунып ирене.
Сәриәмдең күҙҙәре күк йөҙөндәй зәңгәр икән дә баһа. Ҡорманғәле ҡатынын тәү күргәндәй ҡараны. Бәхетле көлөп ятыусы ҡатынының ирендәренә үрелде.
- Яратам бит мин һине, Сәриәм! Үҙәктәрем өҙөлөп яратам!
Аһ, нисә йылдар көттө бит ул ошо һүҙҙәрҙе! Күпме күҙ йәштәрен түкте.
Шул бер ябай ғына һүҙҙе ишетер өсөн, ниҙәр генә ҡыланманы.
Бына ниһайәт, сәғәте һуҡты бит ошо татлы минуттарҙың. Сәриә күҙҙәрен йомдо.
Атаһы менән әсәһенең ҡар өҫтөндә шаярыуҙарын күргән ҡыҙҙары ла турғайҙар кеүек, сырҡылдаша - сырҡылдаша югереп килеп еттеләр.
Күмәкләп биттәре ҡыҙарып өшөгәнсе, бармаҡтар туңғансы ҡарҙа аунап, сыр сыу булып шаярҙылар.
Биш ҡыҙ тапҡан әсәй, теге доньяға барғас, тура ожмахҡа инә тиҙәр.
Ә Сәриә иренә малай табам тип тырыша торғас, ете ҡыҙға ғүмер бирҙе лә ҡуйҙы.
Береһенән - береһе сибәр ете ҡыҙ.
Бөтәһе лә йөҙгә бер иш бит әле, тас аталары. Исмаһам берәүһе генә әсәһенә оҡшаһасы!

Ҡорманғәле һуңғы арала башы ауыртыуға сыҙамай ыҙаланы. Сәриәһенә һиҙҙермәҫкә тырышһа ла, ҡайһы саҡта һыҙланыуға түҙә алмай, түшәктә аунаны. Больницанан больницаға йөрөүҙәр ҙә бер файҙа ла бирмәне. Табиптар ниндәй сир икәнен белә алманылар.
Хәленең мөшкөлләнә барыуын һиҙенгән ир, бер көндө ҡатынының ҡулынан алып һүҙ башланы.
- Сәриәү, һиңә әйтер һүҙем бар ине.
- Әйт һуң - иренең хәлен аңғармаған ҡатын, сабый бала һымағыраҡ яуапланы.
- Сәриәм, белһәң ине минең һине нисек көнләшеүемде! Шуға ҡарамаҫтан, ризалығымды бирәм. Мин китеп барһам, тормошҡа сыҡ. Яңғыҙыңа күмәк баланы аяҡҡа баҫтырыуы ауыр булыр. Унан һуң, һинең бәхетле булыуыңды теләйем. Мин һиңә бойорам! Ишетәһеңме?
- Кит әле, теләһә нәмә һөйләмә!
Сәриә иренең хәбәрен иғтибарһыҙ ҡалдырҙы.

Ер ҡарҙан әрселеп, күгүләнгә аяҡ баҫҡан осорҙа Ҡорманғәле ысын доньяға күсте.
Сәриәһе тәгәрәп йөрөп иланы. Үлер тип һис кенә лә уйламаны бит ул. Кеше ауырымай тормай, ауырыған бер кеше үләме ни тип еңел уйланы шул. Әзмәүерҙәй иренең үлеп ятыуына ышанырға теләмәне.
- Хаҡың юҡ, хаҡың юҡ беҙҙе ташлап китергә!
Үлемдең әселеге үҙәген көйҙөргән ҡатын, иренең ҡулдарын тартҡыланы.
- Йөрәккәйем, ҡалдырма мине! Ҡалдырма.
Үкереп илаған Сәриәне көс - хәл менән айырып алдылар .
- Сабыр бул, балам, сабыр. Балаларың бар бит - тип үҙен йыуатыусы инәйҙәрҙең һүҙе аңына барып етмәне.
Үлгән артынан үлеп булмай, тере кеше тереклек итә. Оҙаҡ ҡайғырып ятырлыҡ форсаты юҡ ине уның. Эреле ваҡлы ете бала уның күҙенә ҡарап ҡалды бит.
Унан һуң, күкрәк төбөндә үҙенең барлығын белдереп, тағы бер йән ҡыбырланы.
Бер йән йондоҙ булып атылғайны, урынына яңы йән яралды.
Ире ризалығын бирһә лә, һоратыусылар булһа ла, Сәриә ҡабат тормошҡа сыҡманы.
Ҡорманғәлеһен икенсегә алыштыра алмай ине ул, унан һуң бер көтөү балаһын үгәй күҙенә ҡаратып ултыртҡыһы килмәне.
Иренең бойороғо үтәлде. Сәриә бәхетле йәшәне. Балалары менән бәхетле ине ул.
Ете ҡыҙҙың береһе лә ситкә китмәне. Ауылдың егеттәренә кейәүгә сығып оя ҡорҙолар. Кинйәһе атаһы үлгәс тыуған улы, өйләнһә лә әсәһен яңғыҙ ҡалдырып башҡа сығырға теләмәне, төп йортта ҡалды.
Балалары менән ҡайнап йәшәне Сәриә.
Кесе ҡыҙының биш йәшлек ҡыҙын етәкләп ҡайтып килеүсе Сәриә, ҡапҡаны асырға үрелгән ерҙән, ҡапыл кире уйланы.
- Әйҙә ошонда ултырып торайыҡ тип ,эскәмйәгә ултырҙы.
Ишек алдында улы менән килене мас булып, һыу һибешеп шаяра ине. Ҡыҙыҡайҙың ағаһы менән еңгәһе янына бик ингеһе килһә лә, өләсәйҙән рөхсәт булмағас, шым ғына ултырырға мәжбүр ине.
Сәриә ҡапыл килеп инеп, йәштәрҙең бәхетле минуттарын ҡыҫҡартырға теләмәне.
Ғүмер ҡыҫҡа ғына шул. Бер береһен яратып ҡауышҡан йәндәрҙең бәхетле миҙгелдәре оҙон оҙаҡҡа һуҙылһын ине тип теләне ...