+8 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
МЕҢ ДӘ БЕР КҮҘӘТЕҮЕМ. Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ.
27 Март 2019, 14:10
Әхмәр Ғүмәр-Үтәбай. Мең дә бер күҙәтеүем. 201-се күҙәтеүем: "Бүртә"
Бөгөн "Юлдаш" радиоһы егеттәре Рәсәйҙә һәм Башҡортостанда Театр йылы айҡанлы "ҡыҙ урлау" темаһына һөйләшеү ойошторҙо. Ә бит тарих төпкөлөнә күҙ һалһаҡ, тап ошо йола арҡаһында тотош дәүләт, империя барлыҡҡа килеүенә лә шаһитбыҙ...
Рәшит әт-дин яҙмалары буйынса, Темуджиндың (Сыңғыҙхан) кәләше Бүртәне меркеттәр урлай. Яратҡан ҡатынын ҡайтарыу маҡсатында буласаҡ бөйөк хан тарҡау хәлендәге бер нисә ырыуҙы туплап, меркеттәргә һөжүм итә һәм Бүртәне кире яулап ала. Бүртә ауырлы була, йәйләүҙәренә ҡайтҡан юлда малайҙары тыуа, юлда тыуғанға күрә уға Юлсы (Джучи) тип исем ҡушалар. Тарихсылар уның атаһы меркет булыуы хаҡында ла яҙа, йәғни Сыңғыҙхандың тәхет вариҫы төрки сығышлы. Хандың башҡа улдары Сығатай, Үгәҙәй, Толой тап шул сәбәпле Джучиға ҡаршы төшөп, Алтын Урҙа дүрт өлөшкә бүленә.
"Ҡыҙ урлау"ға килгәндә, тап ошо йоланың тотош дәүләт, империя барлыҡҡа килеүҙә мөһим сәбәптәренең береһе икәнлеге һүҙһеҙ ҙә аңлашыла. Сөнки кәләшен ҡайтарыу өсөн бер нисә ырыуҙы (бигерәк тә караиттарҙы) берләштергән Темуджин, ғөмүмән, берләшеүҙең, бер йоҙроҡҡа, бер ҡулға ("монгол" "мең ҡул"дан алынған) тупланыуҙың ниндәй дәһшәтле көскә әүерелгәненә шаһит була...
"Ҡыҙ урлау"ға килгәндә, тап ошо йоланың тотош дәүләт, империя барлыҡҡа килеүҙә мөһим сәбәптәренең береһе икәнлеге һүҙһеҙ ҙә аңлашыла. Сөнки кәләшен ҡайтарыу өсөн бер нисә ырыуҙы (бигерәк тә караиттарҙы) берләштергән Темуджин, ғөмүмән, берләшеүҙең, бер йоҙроҡҡа, бер ҡулға ("монгол" "мең ҡул"дан алынған) тупланыуҙың ниндәй дәһшәтле көскә әүерелгәненә шаһит була...
Читайте нас:
© 2024 Сайт издания "Агидель"
Издатель: Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом
«Республика Башкортостан».
Адрес: 450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Журнал зарегистрирован Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан
(Управлением Роскомнадзора по Республике Башкортостан).
Свидетельство ПИ № ТУ 02-01565 от 31.10.2016 г.
Журнал Башҡортостан Республикаһының Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттә теркәлде.
Таныҡлыҡ ПИ № ТУ 02-01565 31.10.2016 йылдан.
Редакция хеҙмәткәрҙәре
Мөнир Сәхиулла улы ҠУНАФИН - баш мөхәррир
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ - баш мөхәррир урынбаҫары
Луиза КИРӘЕВА - яуаплы сәркәтип
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА - бүлек мөхәррире
Салауат ӘБҮЗӘР - бүлек мөхәррире
Илнур ЮЛБАРЫҪОВ - бүлек мөхәррире
Миңзәлә АСҠАРОВА - сайт буйынса өлкән мөхәррир
Дилбәр ИШМОРАТОВА - өлкән корректор
Фәрзәнә ТУЛЫБАЕВА - биҙәлеш мөхәррире
Мөхәрририәт
Айгиз БАЙМӨХӘМӘТОВ
Таңсулпан ҒАРИПОВА
Гөлсирә ҒИЗЗӘТУЛЛИНА
Неля ҒӘЙНЕТДИНОВА
Тамара ҒӘНИЕВА
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ
Йомабикә ИЛЬЯСОВА
Луиза КИРӘЕВА
Зөлфиә ХАННАНОВА
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА
Салауат ӘБҮЗӘР
Әмир ӘМИНЕВ
Азамат ЮЛДАШБАЕВ
Гөлнур ЯҠУПОВА
Банкта беҙҙең реквизиттар: журнал «Агидель», ИНН:0278066967/КПП027843012
БИК:048073770
к/с 30101810600000000770
р/счет №40602810200000000009
Филиал ПАО “БАНК УРАЛСИБ” в г. Уфа
Телефон
8(347)2-92-77-66
Электрон почта
Адресы
г. Уфа, ул. 50 лет Октября, 13, 5-й этаж
Реклама хеҙмәте
8(347)2-92-77-66
Редакция
8(347)2-92-77-66
Ҡабул итеү бүлмәһе
8(347)2-92-77-66