СЫНАЯҠТАҒЫ ДОНЪЯ (повесть)

(Был беҙҙең тарих түгел, ҡурҡма).

 

Пролог

 

 

Һинең ҡалаңа көн дә поездар китә. Йә моңһоу, йә шатлыҡлы ауаз биреп, нисек кенә булһа ла, үтә үрһәләнеп, йәнде әрнетеп ҡысҡыра ла тәгәрмәстәр рельс йөйҙәренә бәрелә башлай. “Тыҡы-тыҡы, тыҡы-тыҡы...” Тыҡы тиһәләр ҙә, үҙҙәре ниҙер тыҡый төҫлө. Әйҙә беҙҙең менән, тип саҡыралармы, йә иһә, онот инде, тип барыһынан төңөлөргә ҡушалармы? Бәлки, һаман Ер менән Күк араһында йә ары китергә, йә кире боролорға ҡыймай иләҫләнеп торғаныма йәндәре көйәлер.

Нисек кенә булһа ла...

Һинең ҡалаңа көн дә поездар китә. Минең уларға ултырып елер көнөм тыумаған. Тыумаҫ та... Бары тәгәрмәс тауыштары ғына сикәләргә йышая барған пульс булып бәрелә...

Юҡ, был бөтөнләй беҙҙең тарих түгел. Ҡурҡма. Геройҙар беҙ түгел.

Беҙ булырға, беләһеңме, улар... артыҡ бәхетле.

 

 

 

Беренсе бүлек

 

Марс планетаһы

 

 

 

1.

 

...Һанһыҙ кеше аҙымынан тағы һинең ике йондоҙҙай балҡып янған күҙҙәреңде күрәм, шунан пальто кейгән йоҡа һыныңды шәйләйем. Мине күргәс, йылмайып яныма ҡыйыр-ҡыймаҫ ҡына яҡынлашаһың. Араларыбыҙ ҡыҫҡарған һайын һине һағыныуымды аңлайым, гүйә һин – йыһан төпкөлөндә аҙашып ҡалған, күптән күрмәгән бик ҡәҙерле кешем. Йүгереп барып инде ҡосаҡлайым тигәндә, ҡулдарым бушлыҡты ҡоса. Устарымда йондоҙ саңы ғына тороп ҡала. Ирендәр үҙҙәренән-үҙе ниҙер шыбырлай...

 

Һаман тынмай бер туҡтауһыҙ пыр туҙынған уятҡыс тауышына күҙҙәремде асып, һикереп тороп ултырҙым, бышлығып ҡыҙарған бит алмаларыма йәбешкән бөҙрәләремде һыпырҙым. Йөрәгем һаман дөп-дөп һуға, бына-бына килеп алҡымыма тығылыр. Бер ни аңламай ҡарашымды сәғәткә күсерәм. Ете. Тышта ҡышҡы таңдың һуҡыр ҡараңғылығы. Аяҡтарымды карауаттан төшөрөп йомшаҡ өй тәпишкәләренә тыҡтым да, иҫнәй-иҫнәй ванна бүлмәһенә йүнәлдем. Ҡулым теш пастаһына һуҙылған ерҙән ҡапыл туҡтап һауала аҫылынып ҡалды. Әллә ниндәй әсе һағыш шауҡымы тамағымды ҡыра, тын алырға ла ҡамасаулай хатта. Гүйә, иң-иң ҡәҙерле нәмәнән мәхрүммен.

Эштең ниҙә икәне ҡапыл әлегә тулыһынса йоҡонан уянып та бөтмәгән мейемде ярып үтте. Ике ҡуллап раковинаға тотондом да башымды эйҙем.

Төш. Йәйҙән алып һаман шул бер төш. Ғүмерҙә осратмаған таныш түгел һын йә яҡын килә, йә ары китә. Күҙҙәренән нур балҡытып йылмая. Шунан йөрө инде көн оҙонона ошо яндырай ҡараш әсирендә шаңҡып. Төш күргәндең иртәгәһенә көнө буйы һағышланырға инде өйрәнеп бөткәнмен, шуға күрә көҙгөләге бөҙрә сәстәре туҙғыған, йоҡонан әҙерәк шешмәкләнгән битле ҡыҙҙың йәшкелт күҙҙәренә ҡарап көрһөнөп ҡуйҙым:

– Хәйерле иртә, Зөһрә. Бөгөн беҙҙең көн программаһында йәнә Һағыш ҡаралған. Яңы көнгә рәхим ит!

Һалҡын душ аҫтында яңы эш көнөнә әҙерләнгән арала яңы ҡалҡа башлаған ҡышҡы ҡояш нурҙары ҡыйыуһыҙ ғына минең әле асылмаған тәҙрә ҡорғандарына ҡуна башланы. Йүгереп барып уларҙы ике яҡҡа ҡайырып ебәрҙем һәм, меңләгән башҡа көндәрҙәгесә, туңған тәҙрә быялаһы аша миңә иртәнге Өфөм баҡты.

 

Ниндәй оло мәғәнәгә эйә ҡала иртәһе! Ҡояштың тәүге нурҙары парктағы ағас шырлыҡтары араһынан, бейек-бейек таш йорттар артынан һарҡып ҡына тәүҙә маңлай күҙенә, аҙаҡ инде, мөмкин булһа, күңел күҙенә лә үтеп инә башлай.

Юҡҡа ғына “Иртә торған кешегә Хоҙай Тәғәлә бәхет өләшә” тимәйҙәрҙер. Иртәнең хозурлығын уянып, тойоп ҡалмаһаң, был тормоштоң оло мәғәнәһенән, тылсымынан мәхрүмһең.

Йырлап торған баҡырсаны плитанан алам да, сынаяҡҡа йәнә сәй яһайым. Был тылсымлы ожмах эсемлегенән тыш тормошомдо, бигерәк тә ошондай иртәләрҙе күҙ алдына ла килтереп булмай. Кемдер иртән уяныр, үҙен тере тойор өсөн ҡәһүә эсә, ә мин ниндәйҙер сәбәптәр арҡаһында ҡанымды сәй менән ҡыҙҙырып алмаһам, көнө буйы иҫәр шикелле йөрөп сығам.

Тәҙрә аша мине һоҡландырған шаян ҡояш нурҙары кухняға ла үтеп инә башланы: сәйҙәге шәкәрҙе болғатҡан ҡалаҡ осона, ҡулымдағы ялтыр сәғәткә, унан сынаяҡтың эсенә һикерҙеләр. Йәшенмәк уйнайҙармы ни. Ә ҡояш, был кескәйҙәрҙең хәстәрле әсәйҙәре, тәҙрә аша сабыр ғына уларҙы күҙәткәндәй тойолдо миңә. Ҡапыл уға ҡарай боролдом да телемде күрһәттем:

– Әһә-ә... Үҙең өлкән булғас, нурҙарың кеүек инеп, йәшенмәк уйнап, шаяра алмайһың инде, эйеме? Ҙурайһаң ҡыйын була шул.

Сәғәтемдең түҙемһеҙләнеп текелдәгән телдәре мине ашығырға мәжбүр итте: ярты сәғәттән туғыҙ тула.

Ашығып подъездан сығам. Домофондың пипелдәп асылған тауышына ҡала шауы килеп ҡушыла. Һалҡын һауа тынды ҡурып ала, хатта сайҡалып ҡуям. Инде күптән хаҡлы ялға сығырға ваҡыты еткән тимер атымды йылытып ҡабыҙғансы арыу уҡ ваҡыт үтә. Иҫәр шикелле ҡояш менән һөйләшеп ултырырға кем ҡушҡан миңә? Ә эшкә һуңларға ярамай.

Шайтан, көнө һаман да йылытмаған. Ҡышы зәһәр һыуыҡ быйыл уғата быуынға төштө. Ҡай саҡ көн оҙонона зәңгәр күк йөҙөндә бейәләй ҙурлыҡ та болот булмай, ә һалҡыны бәкәлдән ала.

Хы. Тағы тәҙрә дворниктары быялаға ҡуша туңған. Уларҙы көс-хәл менән ҡуптарып алып ҡағырға керешәм.

Подъездан кешеләр ағыла башланы. Бына, көндәгесә, кескәй ейәнсәрен етәкләп, минән бер ҡатҡа юғары йәшәгән сал сәсле бабай сыҡты. Белеүемсә, ҡыҙы менән кейәүе, әллә улы менән киленеме, көн оҙоно эштә, ә был орсоҡтай бәләкәс олатаһы ҡурсыуында. Һәм улар һәр иртә һайын етәкләшеп тышҡа сығалар. Ҡыҙыҡай гел генә эргәләге уйын майҙансығына йүгерә, олатаһы ашыҡмай ғына артынан тәнтерәкләй. “Был һыуыҡта өшөмәйҙәр микән?” тип аптырап уйланып ҡуйҙым. Һәм күңелде ҡапыл нимәлер “сем” итеп өтөп алды. Һиҙелер-һиҙелмәҫ. Инде яратып өлгөргән, үҙем яулап алған ғорур яңғыҙлығым, ҡапыл әйләнеп, ауыр суҡмары менән башыма килеп тондорғандай итте. Әле генә кухняла сынаяҡта сайҡалған ҡояш нурҙары тыуҙырған хозур кәйефем боҙола биреп ҡуйҙы. Ғүмеренең инде аҙағына яҡынлашҡан ошо бабай кеүек ҡасандыр, кем өсөндөр яуаплылыҡ тойғом килде. Хәсрәттәрен дә, шатлыҡтарын да иңемдә йөкмәп йөрөгөм, арытҡыс эш көнөнән һуң “Опел”ымды ҡыуып янына ашҡынып ҡайтҡым, “Һауһыңмы?” тип ҡулдарынан тотҡом, “Көнөң нисек үтте?” тиеп ҡыҙыҡһынғым килде. Әхирәтем Маринаның әйткән һүҙҙәре иҫемә килеп төштө: “Иҫәр, исмаһам, берәй бесәй балаһы ал, тиҙҙән был яңғыҙлығыңа күмелеп бөтөнләй һөйләшергә лә онотасаҡһың, бер матур көндә фатирыңда яңғыҙың ҡаҡашып үлеп ятһаң рәхәт булырмы?” “Ю-уҡ”, – тинем мин ҡапыл. Һәм икебеҙ ҙә көлөп ҡуйҙыҡ.

– Ысын. Һиңә мөхәббәтеңде табырға кәрәк. Әйтәм бит, башта бесәй балаһы...

– Һин нимә, ул бит беренсе көндән үк астан үләсәк! Минме бесәй ҡарай торған кеше...

Һүҙ ошонда тамам булғайны.

 

Машинам йылынды шикелле. Тәҙрәлә буран-рәссамдың ҡышҡы урман һындары ирене. Һәм мин, бынан алдағы бихисап көндәгесә, яратҡан (был ысынында ла шулай!) эшемә елдерҙем.

 

* * *

 

Эш көнө ашып-ташып торған бөтмәҫ көс-ҡеүәттән башлана тип уйлаһағыҙ, был дөрөҫ түгел, иптәштәр. Сәғәт ун-ун берҙәргә тиклем халыҡ торған-ултырған урынында йоҡлай әле.

Мин барып ингәндә офис һауаһында һәр ваҡыттағыса ҡиммәт һәм бигүк ҡиммәт булмаған ҡәһүә еҫе аңҡый, кемдер ҡағыҙҙар менән ҡыштырлай, кемдер ҡәһүә автоматы эргәһендә хәбәр һата, кемдер һыу кулеры янына эйелгән ине. Аңлашыла. Башлыҡ килгәнсе була торған хәл. Өҫтәлем янына үтеп, яурын аша аҫҡан сумкамды ултырғысҡа ырғыттым да, ашығып кәпәс-курткамды һала башланым.

Эргәмә Марина килеп баҫты:

– Хай, Зөһрә! Хай, Че Гевара!

– Сәләм! Сумкамдың шәхсән үҙе менән иҫәнләшкәнеңә рәхмәт, – тип көлөмһөрәнем дә, ниһайәт, туҙғыған сәстәрҙе ипкә килтереп, креслоға ҡунаҡланым.

– Ҡыҙыҡай, һин ҡасан эшкә кешесә кейенеп йөрөй башлайһың? Кәпәсе суҡлы, курткаһы өс төҫтә, өҫтөңдә әллә атайыңдың, әллә олатайыңдың свитеры, һәм ҡышҡыһын кедалар кеймә. Бала таба алмайһың тип, ғөмүмән, был һүҙҙәрҙе күпме әйтәм мин һиңә!? Сумкаһы ла бит әле, мәктәп балаларына тәғәйенләнгән кибеттән таптыңмы уны? Куба революцияһы һәм Эрнесто Че Гевараны, яңылышмаһам, мәктәп программаһында уҡ үтәләр! – Маринаның тауышы иң юғары нөктәгә тиклем күтәрелде лә, өҙлөгөп, туҡтап ҡалды.

– Ә мин бала тапмайым, мин ғүмерем буйы яңғыҙ йәшәйәсәкмен.

Беләм, был һүҙҙәремдән һуң әхирәтем йәнә һыҙған ҡоро шырпылай тоҡанасаҡ, ғүмерҙең зая уҙыуы тураһында, минең карьера артынан ҡыуыуымды, гел генә арҡыры тырмамды һөйрәп йөрөүем хаҡында теҙеп һөйләп алып китәсәк. Шуға ла һөйләшеү юҫығын ҡапыл икенсе яҡҡа бороп ебәрҙем:

– Мин бөгөн йәнә иҫәрҙәрсә төш күрҙем.

Маринаның ҙур матур күҙҙәре тағы ла ҙурайғандай итте, ул минең өҫтәлгә беләктәре менән таянды:

– Йә Хоҙай! Тағын шулмы?

– Эйе. Был юлы юғалды ул әллә ҡайҙа. Үҙем дә әллә нимә тинем, ишетмәнем.

– Бер мәлде, иҫләйһеңме, Яңы йыл байрамдарында һин миндә ҡунғайның, – һораулы ҡарашымды тойоп, әхирәтем ҡабаланып өҫтәй һалды:

– Фәнзил ауылға ҡайтып киткән мәл ине.

– Ә, эйе.

Ҡаштарымды йыйырҙым, сөнки ул төндә лә төшөмә серле һын кергәйне.

– Шунда һин төш аралаш беләһеңме, ни тинең? “Мин һине һағындым. Тиҙерәк ҡайт”.

Ни тип булһа ла яуап ҡайтарырға өлгөрмәнем, офиста ғәҙәттән тыш йәнлелек барлыҡҡа килде. Бөтәһе лә ҡабалан-ҡарһалан урындарына ултыра, ҡағыҙҙарын ала башланы, тимәк, башлыҡ килә. Башлыҡ тигәс тә, уға ни бары егерме ете йәш. Райман Русланович. Коллективтың кейәүгә сыҡмаған ҡатын-ҡыҙҙың яртыһы уға яуапһыҙ ғишыҡ утында яна, башлыҡ кеҫәһенең ҡалынлығы, өҫтәүенә үҙенең һылыулығы, уң яҡ исемһеҙ бармағында һаман алтын балдағы булмауы хаҡында һөйләшеүҙәр әленән-әле яңғырап ҡына тора.

Бына әле лә ул ышаныслы, етәксе егеттәргә генә хас етеҙлек менән елеп килеп ингәс, һауала бер талай ҡағыҙҙар ҡыштырлауы ғына яңғырап торҙо.

– Хәйерле иртә, хеҙмәттәштәр! – ЭрЭр (коллектив уны шулай нарыҡлай) бүлмә уртаһында туҡталып миңә ҡарай боролдо ла:

– Искәндәрова, керегеҙ әле миңә, – тигәс, кабинетына инеп юҡ булды. Маринаның әйтеп һалған хәбәренән ғәжәпләнеүем һаман да үтмәгән ине, тәрән уйға сумған килеш ЭрЭрҙың артынан киттем. Ишек төбөндә сәүек этеләй ултырған сәркәтип туташы Зарина миңә йәнә лә мыҫҡыллы ҡарашын атты. Бер ҡарыш та буйламаған биленә арҡырыһы шулай уҡ бер ҡарышҡа ла тулмаған ҡыҫҡа юбка, түштәренең яртыһын күрһәтеп торған аҡ блузка, бейек беҙ үксәле туфлийҙар кейгән, сөм ҡараға буялған сәсен кәбән итеп түбәһенә өйгән был ҡурсаҡ ҡәләм менән төшөрөлгән яҫы яһалма ҡаштарын йыйырған булды ла:

– Сәләм, Зөһрә, – тигән һүҙҙәргә оҡшаш өн мығырлап, яңынан бынан бер-ике аҙна элек кенә сыҡҡан һуңғы маркалы айфонында соҡонорға кереште.

ЭрЭр оҙон өҫтәле артында ултыра ине. Мине күргәс бер аҙ ҡалҡынып ҡуйҙы:

– Үт. Ултыр. Эш бар. Искәндәрова, һин беҙҙең арала иң һәләтле рәссам-дизайнерҙарҙың береһе.

– Минме? Э... Әлләсе... – Маҡтауҙарға, йылы һүҙҙәргә һаран, гел етди ҡиәфәтле босстың был һүҙҙәре мине аптырашта ҡалдырҙы.

Ә ысынында, эйе, мин һөнәрем дә, йөрәгем дә ҡушыуы буйынса рәссам. Күптәргә бирелмәй был бәхет – күпселек яратмаған эше өсөн ғүмерен, һаулығын әрәм итә, уларға эш хаҡы мулыраҡ булһа еткән. Ә кескәй саҡтан, мәктәп эскәмйәһенән алып хыялланған һөнәренә эйә булыу күңелдәре төбөндә бойомға ашмаған хыял булып ҡатып ҡалған. Мин үҙемде белә-белгәндән алып ҡылҡәләмгә тартылдым. Был һәләтем мине ошо ярайһы ғына билдәле компанияға эшкә алып килде лә инде. Бына ике йыл көс түгәм, хыялымда ЭрЭр һымаҡ башлыҡ булғым килеүе ҡай саҡ төн йоҡоларымды ҡасыра. Етәксе креслоһында рәссамдарҙы йыйнап кеше тормошона күберәк йәйғор өҫтәгем килә. Шуға Маринаның мине карьеристка тип битәрләүе урынлылыр ҙа.

Ниңә саҡырҙы икән босс? Үрләү тәҡдим итмәйҙер инде?

– Бер бик үҙенсәлекле хат килеп төштө кисә, Зөһрә. Миңә ҡалһа, был эште һин генә йырып сығырһың төҫлө.

Райман Русланович ҡапыл күҙҙәремә ҡараны. Тертләп киттем. Айырым наҙ бар ине уның һоро ҡарашында.

– Әгәр ҙә булдырһаң, үрләтәсәкмен.

Бына! Бына ул һүҙҙәр! Йылмайыуымды йәшерергә теләп кедаларым осона текәлдем. Босс һүҙен дауам итте :

– Был һинең оҙайтылған командировка буласаҡ. Сөнки һине яңы ҡала көтә. Өс аҙнаға. Беҙ филиалы булып торған компания, – ул һуҡ бармағын юғары сөйҙө, – халыҡ-ара бәйгелә ҡатнаша. Эштең тик берәүһен генә һайлап аласаҡтар. Һәр филиалдан яҡшы рәссам-дизайнер һоранылар. Мин һине ебәрәм. Инде һинең проектың филиалдар араһында һайлап алыу турын үтеп финалға сыҡһа, үрләү көт!

ЭрЭр үҙе дәртләнеп китте, устарын усҡа һуғып алды. Мин тағы ла кеда остарына текәлдем.

 

– Риза! Риза, әлбиттә! Әсәй, беләһеңме, Өфөнән ялҡып киткәйнем хатта. Ә бында ярыш сәме, яңы ҡала!

– Шатмын һинең өсөн, бәләкәсем!

Әсәй әле ҡыҫтыбыйҙарын, әле ҡарағат ҡайнатмаһынан алланып бешкән бәлешен алдыма ҡуйҙы. Бер ҡалала йәшәп тә эш күплектән бик һирәк килеп ураған ҡыҙына шатланып бөтә алмай ине ул.

– Э-э-эй... Атайың тере булһа, ҡалай ҙа ғына ҡыуаныр ине. Үәт, бушҡа ғына һынлы сәнғәт мәктәбенә йөрөтөргә бойормағанмын, ә һин ҡаршы инең, ҡатын, тиер ине.

Әсәйҙең күҙҙәренә батһаң ҡалҡып булмаҫлыҡ һағыш ҡунаҡланы. Бәләкәсәйеп киткәндәй тойолдо. Ә мин, һәр ваҡыттағыса, ул атайҙы иҫкә алған һайын, күҙ алдымдан кинофильм таҫмаларындай өйөрөлгән хәтирәләр сөңгөлөнә баттым.

 

…Атай эштән ҡайтты. Мыйығына бәҫ ураған, үҙе шундай шат.

– Ҡара, ҡыҙым, – ти, – мин һиңә, ниһайәт, ҙур рәсем альбомы һәм төрлө төҫтәге ҡәләмдәр таптым!

Ул ваҡыттағы балаларса ҡыуаныуын үҫә төшкәс кенә аңланым мин – туҡһанынсы йылдар башы, әйбер табып булмай торған заман.

– Оһо-о-о, – тип һыуыҡ аңҡып торған рәсем альбомын ҡулдарыма алам, еҫкәп ҡарайым. Шығырлап торған яңы ҡағыҙ еҫе. Хәҙер килеп нисәмә йылдар үтһә лә, шул ғәҙәтемде ташламағанмын – яңы һатып алынған китап булһынмы, йә “Ҡарһылыу” исемле бер ҡап ҡағыҙҙар… Уларҙан бала сағым еҫе аңҡый.

Ҡәләмдәрҙе алам. Төҫтәрен һанап маташам. Һанап бөтөп булмай, мин бит әле мәктәпкә лә бармағанмын. Атай яныма тубыҡлана, нимә төшөрөүем хаҡында һорай.

– Һине, – тием мин, уның һоро-йәшел күҙҙәренә ҡарап, – һәм әсәйҙе. Ә уртаға үҙемде. Ә бына бында, – ҡағыҙҙың өҫкө мөйөшөнә кескәй бармағым менән төртөп күрһәтәм, – ҡояшты.

Атайҙың күҙҙәрендә тағы ла йылы осҡондар балҡый:

– Ә апайың ҡайҙа?

– Улмы? Ул уҡыуҙа!

 

…Ысынлап та, һүрәттәге кеүек атлап киләбеҙ. Мине ике яҡтан атай һәм әсәй етәкләгән. Ҡояш та бар. Эргәләге балалар аттракционынан күңелле тауыштар ағыла.

Атай ҡапыл “Ой!” ти. Һул яҡ күкрәген тота. Һәм ҡырҡҡан имәндәй гөрҫ итеп ергә ҡолай. Ҡулы ҡулымдан ысҡына. Ниңә ҡоланы? Тайғаҡ тиһәң, ҡыш түгел. Кешеләр йыйылып китә, әсәй “Тиҙ ярҙам саҡырығыҙ!” тип ҡысҡыра, үҙе атайҙың өҫтөнә ҡаплана. Был шау-шыу уртаһында аптыранып һәм ҡурҡып ҡалған дүрт йәшлек ҡыҙҙа бер кемдең дә эше юҡ.

Атайҙы носилкаға һалып “Тиҙ ярҙам” машинаһы менән дауаханаға оҙатҡас ҡына яныма олатайым килә. Ул ҡала ситендә йәшәй ҙә инде, ҡалай тиҙ килеп еткән. Етәкләй ҙә, беҙ уның юл ситендәге “Москвич”ына табан атлайбыҙ.

Өйгә ҡайтырымды түҙемһеҙләнеп көтәм. Шуға ла иртәгәһенә, иртә менән беҙҙең подъезд эргәһендә олатайҙың машинаһынан төшкәс, йәнтәслимгә фатирыбыҙға ҡарай уҡталам. Ишек асыҡ. Кеше лә күп. Ҡунаҡмы? Ә әсәй ҡайҙа? Ә атай?..

Шул саҡ яулыҡ ябынышҡан апай-инәйҙәр, тынып ҡалған ағай-бабайҙар араһынан атайымдың һеңлеһе Зөлхизә инәй килеп сыға. Ниһайәт, бер таныш йөҙ күреүемә шатланып, ҡаршыһына атлайым. Ул мине етәкләй ҙә, залға алып китә. Бер нимә лә аңларға өлгөрмәйем, уртаға бөгөлөп төшкән әсәй зал уртаһына ҡуйылған аҡ өйөмдөң битен аса. Тертләп китәм. Атай. Күҙҙәре йомолған, үҙе шул хәтлем тыныс.

– Атайың үлеп ҡалды шул, ҡыҙым, – тип кемдер башымдан һыйпай.

 

– Яңғыҙыңа ауыр түгелме, ҡыҙым, фатирыңда?

Әсәй, сәбәп табып, кухняға сығып киткән еренән кире әйләнгән икән.

– Юҡсы. Ә һиңә, әсәй? Бәлки...

– Юҡ-юҡ!

Бына инде күпме тапҡыр башланып, ошо һорау тәңгәлендә туҡталған тәҡдимемә йәнә “юҡ-юҡ” әсәйҙең. Күскеһе килмәй яныма. “Мин әле йәш” ти. “Яңғыҙ түгелмен бит, әхирәттәрем бар” ти. “Йәшһең бит, йәшәп ҡал, ҡартайһам, һиңә бармай ҡайҙа барайым, иркеңдең ҡәҙерен бел” тип көлә лә ҡуя. Минән башҡа тағын өлкән апайым бар, әммә ул инде кейәүҙә, алыҫ ҡалала көн күрәләр.

Бөгөн был һүҙҙе оҙайтҡым килмәне. Көслө кеше шул әсәйем. Барыһын да үҙ ҡулдарында шаҡарып тота белә. Хаҡлы ялға сыҡһа ла, ҡалалағы иң күренекле ресторандарҙың береһендә шеф-повар булып эшләүен дауам итә. Ҡул аҫтындағылар әсәйемә ҡурҡыу ҡатыш хөрмәт менән ҡарай.

– Ярай, улайһа. Ҡайтайым. Сумаҙан йыяйым, иртәгә юлға. Өс аҙнаға һау бул, Өфө! – тип йылмайып урынымдан ҡалҡындым.

– Берәй кейәү табып тороп ҡалһаң да була.

Әсәй көлөмһөрәп, үҙе бешергән тәм-томдар менән тыңҡыслап тултырылған пакетты ҡулыма тотторҙо.

– Тағын шул балыҡ башы. Нимәгә улар миңә? Ана, Марина әле яҙылышып та өлгөрмәгән Фәнзиленең ҡылыҡтарынан инде ялҡҡан.

– Йә, ярай, – минең менән бәхәсләшеү урынһыҙ икәнен күптән аңлаған инде әсәй.

– Имен йөрө, ҡыҙым. Шылтыратып тор!

– Рәхмәт, әсәй! Һау бул!

Ҡәҙерлемде ҡосаҡлап үптем дә ишекте яптым.

 

2.

“Тыҡы-тыҡы. Тыҡы-тыҡы.” Поезд бара әле. Аҫҡы юлдаштарым геү килеп тамаҡ туйҙыра, мин өҫкө һәндерәгә һуҙылғанмын. Бөтөнләй ҙә аш ҡайғыһы юҡ. Поезд ҡуҙғалып киткәс пицца киҫәге менән сәй һемергәйнем, шунан алып инде тәүлек булып килә, һыуҙан башҡа ауыҙ сылатмай киләм. Тулҡынланам. Ғүмереңдә бер тапҡыр ҙа булмаған ҡалаға сумаҙан төйнәп елдертсе... Ял, мажара артынан түгел, ә бик тә яуаплы һәм сауаплы эшкә.

Поезд романтикаһы миңә һушым китеп оҡшай. Оҙайлы юл булһа ла, был юлдың үҙенә генә хас тәме бар. Осона сыҡмаған уйҙар. Башта меңәрләгән эскиздар, дәфтәр биттәренә ашығыс сыймаҡлаған тәҙрә артынан елеп күренеп ҡалған ҡояш сығыш-байыштары, юлда осраған күлдәр, тауҙар... Наушниктарҙан ағылған моңға иҫереп бар ҙа бар. Ялҡытмай.

Таңға ҡалаға етергә тейешбеҙ.

 

Тимер юл вокзалы дала еренә генә хас ҡырыҫ бураны менән ҡаршы алды. Тирә-яҡ ҡышҡы миҙгелгә хас йоҡоға сумған. Бары поездар ғына тауыш бирә-бирә туҡтайҙар ҙа ҡуҙғалалар.

Һалҡын һауаға, буранға бер килке өйрәнергә була, перронда тора биргәс, такси туҡталышы яғына атланым. Ҡунаҡханаға барып урынлашырға кәрәк.

Артабан иртәгәгә тиклем күҙ күрер.

 

– Һеҙгә тағын берәй нәмә килтерергәме?

Ҡунаҡхананың беренсе ҡатында урынлашҡан ресторандың официанты буш сынаяҡты өҫтәлгә терәгәнде күреп яныма килеп етә лә һалған.

– Юҡ, рәхмәт. Чек килтерһәгеҙ. Һәм, – боролоп китеп барған официант минең ниҙер һорарға теләгәнде белеп, туҡтаны.

– Был ҡунаҡханаға яҡыныраҡ, кеше йөрөмәгәнерәк, берәй тыныс, һил урын бармы?

– Яр буйына төшөгөҙ, – тиеп йылмайҙы официант, – тыныс. Һил. Матур.

– Рәхмәт!

Ҡайҙа барырға тигән һорауға еңел генә яуап табылыуға ҡыуанып ҡуйҙым.

 

* * *

Официант ялғанламаған, яр буйында кеше күренмәй ине. Ер өҫтөн ҡырпаҡ ҡар ҡаплаған. Улар семәрләп эшләнгән фонарҙарға ла, йылға менән таш плита түшәлгән майҙансыҡты айырып торған рәшәткәгә лә ятҡан. Барып таяндым да, алға ҡараш аттым. Күпер. Уның аша дарһылдап, трамвайҙар уҙа. Трамвайҙары Өфөнөкөнә бер ҙә оҡшамаған. Бөтөнләй икенсе төрлөләр. Бер ни тиклем был сәйер матурлыҡҡа текәлеп тора биргәс, биштәремдән ошондайыраҡ урынға юлыҡһам тип алдан хәстәрләп ҡуйған шарап шешәһен алдым. Уны күҙ буяу өсөн тәғәйенләнгән һөрмә менән асырға ла өлгөрмәнем, ҡапыл артымда ҡатҡыл тауыш яңғыраны:

– Гражданка, йәмәғәт урындарында шарап эсеү тыйыла!

Ҡотом табанға төштө. Мә һиңә! Килеп урынлашып та өлгөрмәнем, ҡағиҙә боҙоп торам! Эштән ишетеп ҡалһалар...

Бер ҡулыма шешә, икенсе ҡулыма һөрмә тотҡан килеш яйлап ҡына артыма әйләндем. Ғәжәпкә күрә, алдымда закон һаҡсыһы түгел, ә төптө ят бер егет тора ине. Ул минең ҡобараһы осҡан йөҙөмдө күрепме, көлөп ебәрҙе:

– Ҡурҡмағыҙ, мин шаярттым!

Тәү тапҡыр яҡшылап, ҡаршымда торған “полицейский әфәндегә” ҡараным. Ҡараным да ҡаттым. Ниндәйҙер таныш кеүек тойолдо ул миңә, хатта йылмайып торған күҙҙәренә тиклем. Ҡапыл мейемдә сылт итеп ут ҡабыҙҙылармы ни. Мин ят ҡалала, йылға буйында тормайым, мин Өфөлә фатирымда йоҡлап ятам. Ә был ҡала,был ҡарҙар һәм был һын мине инде йәйҙән алып билдәһеҙлек утында өткән төш. Йөрәк ҡапыл үтә ғәжәпләнеүҙән алҡымға һикерҙе.

Ҡаҡса буй. Оҙон ҡара пальто. Ҙур наушниктар, минең ише яурын аша эленгән сумка. Оҙон сәстәрен ел туҙғыта. Күҙҙәре. Ике йондоҙсоҡмо ни, фонарь яҡтыһында күңелгә йылы бөркөп емелдәйҙәр. Эйе, яңылышыу бөтөнләй мөмкин түгел.

Ҡала шауы юҡҡа сыҡты. Бары тик ҡаршымда торған һын ғына ҡалды.

Булмышымды солғаған сәйер тойғонан иләҫләнеп, әле күпме торор инем, ул миңә ҡулын һуҙҙы:

– Марсель.

Яңы танышым тимер рәшәткәгә һыйынды. Мин дә ҡарашымды аръяҡтағы йымылдаған уттарға төбәнем.

– Ҡыҙыҡ ҡала. Уртаһынан йылға аға. Аркаларынан боронғолоҡ еҫе аңҡый. Эскәмйәләре семәрле. Трамвайҙар. Ундайҙарҙы беренсегә күрәм.

Марсель минең яҡҡа боролдо:

– Һин был яҡтарҙан түгелһеңме ни?

– Юҡ. Командировкаға килдем. – Әңгәмәбеҙҙең шулай тиҙ яйға һалыныуынанмы, әллә был төптө ят ҡалаға килгәндән алып беренсе тапҡыр яңғыҙлыҡ тойғоһо юҡҡа сыҡҡанғамы, кәйеф күтәрелде.

– Шунан, нисек? Оҡшаймы ҡала?

– Оҡша-а-ай. Әйтәм бит, шаулы Өфөнән күпкә айырыла.

– Ә мин был ҡаланан. Бына инде нисәмә йыл бер-беребеҙҙе түҙәбеҙ. Урта йәштәге ир менән ҡатын кеүек. Элекке һоҡланыу ваҡыт-ваҡыт ҡалҡып сыға, был ҡаланы ҡай саҡ бөтөн завод торбалары менән бергә ҡосорҙай булам, ҡай саҡ күргем дә килмәй, мендәр аҫтында йәшенеп ятам. Ул да мине ярата, шикелле. Һәр хәлдә, ситкә тибәрмәй.

– Ҡалай ҡыҙыҡ сағыштырыу. Һин шағирмы әллә? – шешәнән шарап уртланым да, уны Марселгә һуҙҙым.

– Юҡ, мин ябай инженер. Бына, – ул аръяҡҡа ҡулын һелтәне, – ошо заводтарҙың береһендә көс түгәм. Ә һин?

– Мин – рәссам.

– Тимәк, ижад кешеһе.

– Ыхы. Заман шауында ҡаты ысынбарлыҡ һәм баҙар иҡтисадының донъя көрсөгө араһында ҡыҫылып ҡалған рәссам аҡтығы. Мин күберәк офис ҡомағы. Ирекле рәссамдар нимә теләй, шуны төшөрә, ә мин ни ҡушалар, шуны.

– Йәғни, ирек юҡ.

– О! Һин мине аңлайһың.

Беҙ йәнә йылға өҫтөнә төбәлдек. Инде ҡышҡы төн яурындарҙы хәстәрле әсәләй ҡалын шәле менән япҡан. Ә күк ап-аяҙ. Аръяҡтағы ҡала уттары туп-тура йондоҙҙар менән барып тоташа. Ғаләм сикһеҙ.

– Кейәүҙәһеңме? – Яңы танышымдың көтөлмәгән һорауынан ҡысҡырып көлөп ебәрҙем:

– Ю-уҡ! Мин нимә, шундай иҫәр кешегә оҡшағанмынмы?

– Ысынлап та. Юҡ. Кейәүҙәге ҡыҙ төн уртаһында таныш булмаған ҡалала яңғыҙы шарап асып торор инеме... Яңғыҙың икәнлегеңде тағы ҡайҙан белергә була, әйтәйемме?

– Әйт. – Марсель һуҙған шешәнән уртланым да башымды бер аҙ ҡырынайтып уға текәлдем. Ҡыҙыҡ. Тәү тапҡыр күрәм был кешене (ҡайһы саҡ төндәр буйы аҙаплаған сәйер төштәрҙе иҫәпкә алмағанда), ә үҙе менән аралашыуы шул хәтлем рәхәт.

– Һин шарапты һөрмә һауыты менән асырға йыйына инең. Беренсе һорау: ниңә штопор түгел? Икенсе һорау: нисек? Ә ҡалғаны аңлашыла – яңғыҙлыҡҡа күнеп бөткәнһең.

Был егеттең ауыҙынан бер минут эсендә яңғыҙлыҡ һүҙенең бер нисә тапҡыр яңғырауы миңә ниңәлер оҡшап етмәһә лә, етешһеҙлегемә төртөп күрһәткәндәй тойолһа ла, беҙҙә, йәғни “буйҙаҡ” ҡыҙҙар араһында киң таралған ысул менән бүлештем: оҙонса һөрмә һауыты шешәнең тығынын төпкә төртөп төшөрөргә ярҙам итә.

– Кәпәсеңдең дә суғы бар... Бәпәйҙәрҙеке һымаҡ. – Марсель мине өйрәнеүен дауам итте.

– Ыһы. Сумкала – Че Гевара. Кем икәнен беләһеңме? – Бына ғәжәп. Беренсе тапҡыр, шайтан, беренсе тапҡыр тышҡы ҡиәфәтемә ҡарата төрттөрөп әйтелгән һүҙҙәр ҡанымды ҡайнатманы, сығырымдан сығарманы. Йылмайтты. Бәпәйгә тиңләүе менән. Бүтән ваҡыт булһа, бер сәғәт самаһы ғына таныш булған был төптө ят егетте ошо һүҙҙәре өсөн ярҙан аҫҡа төртөп төшөрөр инем. Ә, бәлки, ул төрттөрмәйҙер. Һүҙҙәрендә дөрөҫлөк бар бит. Сәйер. Ул миңә хәҙер сит тә күренмәй.

– Беләһеңме, Марс, – ҡул сәғәтемә күҙ аттым, – инде һуң. Ә минең иртәгә иң яуаплы көн. Ярыштың беренсе һулышы. Һәм миңә был алышта мотлаҡ еңеп сығырға кәрәк. Был – минең бөтә йәшәүем мәғәнәһе. Мин киттем. Хәйерле төн һиңә!

– Туҡта. Кем тинең?

– Марс... Исемең шулай бит һинең?

– Ҡыҙыҡ, миңә быға тиклем бер кем дә улай өндәшмәй торғайны.

– Бына һиңә! Ошолай ябай ҡыҫҡартып әйтергә береһенең дә башына килмәнеме ни? – Мин сумкамдың ҡайышын төҙәттем, кәпәсемде йүнәттем.

Марселдең тауышында ҡапыл хәүеф ишетелгәндәй итте, хафа тулы күҙҙәрен миңә төбәне:

– Һин бит миңә хатта исемеңде лә әйтмәнең.

Ысынлап та. Марсель бит миңә танышыуыбыҙҙың тәүге минуттарында уҡ шул хәтлем яҡын күренде. Шуға исемемде әйтеүҙе кәрәк тә тапмағанмын, ахыры.

– Зөһрә мин.

– Һин – Зөһрә. Ә мин – Марс. Ҡыҙыҡ, эйеме. Йыһандың ике планетаһы.

– Зөһрә планетамы ни? Ул бит айҙағы яңғыҙ ҡыҙ.

– Иҫәркәй, үҙеңдең исемеңдең ни аңлатҡанын да белмәйһеңме әллә?

– Юҡсы. – мин, китергә йыйынған еремдән, кире рәшәткәгә һөйәндем.

– Һөйлә.

– Етем ҡыҙ Зөһрә тураһында риүәйәтте моғайын да беләһеңдер бит.

Мин баш ҡаҡтым. Ә Марс күҙҙәремә көлөмһөрәп ҡарап, дауам итте:

– Уны бит Ай түгел, ә ҡояшҡа иң яҡын торған, шуға ла иң яҡты йондоҙ үҙенең нур-таҫмаһын һуҙып тартып алып, Айға мендереп ебәрә. Шуға ул йондоҙҙо Зөһрә йондоҙ тип атайҙар. Икенсе исеме лә бар уның. Венера. Әйткәндәй, Венера менән Марс бер-береһенә яҡын тора. Ҡояш системаһын ҡараһаң, уларҙың араһын беҙҙең Ер планетаһы ғына айыра.

– Оһо! Ай-һай, һин миңә ялғанлағаныңдыр, инженермын, тип. Астроном һин. Халыҡ ижадын өйрәнгән астроном.

Беҙ икебеҙ ҙә күңелле итеп көлөп ҡуйҙыҡ, һәм уның тауышы ҡапыл етдиләнде:

– Әйҙә иртәгә ошо урында миңә йәшәүеңдең мәғәнәһе булған алыштың нисек башланыуы хаҡында һөйләрһең.

– Ярай. – Мин ҡыйыр-ҡыймаҫ ҡына баш һелктем дә таш һикәлтәләр аша ҡала урамына йүгерҙем. Артыҡ хәрәкәт, артыҡ ишара, артыҡ һүҙ – ҡапыл хасил булған был тылсымдың юғалып ҡуйыуынан ҡурҡтым, һушым китеп ҡурҡтым.

 

* * *

– Һаумыһығыҙ, хеҙмәттәштәр! Мәртәбәле бәйгебеҙҙә ҡатнашыусылар! – костюмының яғаһында ҡәһүә табы ҡатып ҡалған генераль директор итләс устарын усҡа һуғып, беҙгә өндәште:

– Мин бөтәгеҙҙе лә имен-аман килеп етеүегеҙ менән ихлас тәбрикләйем һәм сәмле ярыштың беренсе көнөн асыҡ, тип иғлан итәм!

Ул, башын ҡырын һалып, ихлас йылмайып, алҡыштар тынғанын көттө лә, дауам итте:

– Аңлауығыҙса, был беҙҙең компаниябыҙ тарихында бик мөһим һәм яуаплы ваҡиға. Сөнки компаниябыҙ яҙмышы бөгөн тулыһынса һеҙҙең, эйе, һеҙҙең һәләтле оҫта ҡулдарығыҙҙа. Ни өсөнмө? Беҙгә артабанғы үҫеш, артабанғы бейеклек, донъяуи кимәлгә сығыр өсөн тап халыҡ-ара кимәлдә беҙҙең кеүек компаниялар араһында үткәрелгән бәйгене еңеп сығырға кәрәк. Ә төп еңеү ҡоралы нимә? Дөрөҫ: яҡшы реклама! Пиар! Бөтә донъя шуға ҡоролған бөгөн! Шуға күрә, һеҙҙе, хөрмәтле хеҙмәттәштәр, илебеҙҙең ҡалалары, төбәктәре буйлап таралған филиалдарҙан ошонда туплауыбыҙ осраҡлы түгел. Был – бәйге. Конкуренция көслө. Тик бер төркөмдөң генә проекты һайлап алыу турынан үтеп, халыҡ-ара бәйгелә беҙҙең компаниябыҙ намыҫын яҡлаясаҡ. Беҙ – оло маркетинг иленә реклама роликтары тәҡдим итеүсе күренекле ойошма. Тимәк, беҙҙең рәттәрҙә рәссам-дизайнерҙар ҙа, уларҙың ҡылҡәләм осонан ағылып сыҡҡан матурлыҡты төшөрөүсе, йыйыусы, монтажлап, реклама ролигына әҙерләүсе белгестәр ҙә бар. Бәйгегә бойороҡ килеп төшкәс, беҙ һәр бер филиалға үҙ эштәренең оҫталарын һоратып хат ебәрҙек. Һәм һеҙгә, хөрмәтлеләрем, төркөмдәргә, командаларға бүленеп эш итергә тура киләсәк. Рәссам-дизайнерҙар үҙ эшен, йыйыусы монтажлаусылар үҙенекен башҡарасаҡ – был күмәк көс менән бер проектты тәшкил итәсәк. Теүәл өс аҙнанан тап ошо залда реклама роликтарының исем туйы үтәсәк. Йәғни, халыҡ-ара бәйгенең һайлап алыу туры. Еңеүсе проект алға юлланасаҡ. Аңлашылдымы?

Кемдер юғарыға ҡулын сөйҙө:

–Ә реклама объекты нимә һуң?

Генераль директор йүгереүселәргә старт биргәндәй ҡулын һелтәне һәм интерактив таҡтала үтә күренмәле быяла сынаяҡҡа ҡойолған ҡуян ҡанылай ҡыҙғылт сәй хасил булды. Хатта ҡул сабып ебәрҙеләр.

Мин бер ни тиклем ғәжәпкә ҡалдым. Сәйгә реклама роликтарын үҙәк каналдарҙан күргән бар. Тимәк, беҙҙең проект унан бөтөнләйе менән айырылып торорға тейеш. Шундай ябай объектҡа – ҡатмарлы эш.

 

Ижади төркөмдәргә бүленеп, бөгөнгө беренсе көн ошонда тамам булғас, барыһы ла ҡунаҡханаға ашыҡты. Мин генә офистан сыҡтым да, аптырап ҡалдым. Кискә тиклем әллә күмпе ваҡыт бар. Ә кисте еткерге килә. Бәлки, күргәндәрем төптө бер төштөр? Улай тиһәң, сумкала теге шешәнең тығыны ята. Инде уны анау күренгән сүп кәрзиненә ырғытһам, кисәге тылсым бөтөнләй юғалыр төҫлө.

Йоҙроҡтарҙы төйнәргә лә кисте көтөргә. Номерға ҡайтырға ла юрғанды баштан-аяҡ ябынып ятырға. Был ысул миңә бала саҡтан алып тоғро ярҙам итә.

…Йомшаҡ түшәккә тән тейеү менән күҙҙәр оҙаҡламай йомолдо һәм Морфей батшалығы мине үҙ ҡосағына алды.

 

Ҡайҙан килә был тауыш? Ҡолаҡты ярып алып бара. Көс-хәл менән күҙемде астым. Бына һиңә! Пәрҙәләре ҡоролмаған тәҙрә артынан миңә инде төнгө ҡала ҡарай. Ә тумбочкалағы телефон ярыла яҙып тауыш бирә, үҙенең ярһыуына үҙе түҙмәгәндәй, тегеләй-былай борғолана. Йоҡонан айный алмаған аңыма тәүҙә “Марсель!” тигән уй килде. Уға эске тауыш ҡаршы төштө: “Ул һинең турала исемеңдән һәм һөнәреңдән башҡа бүтән бер нәмә лә белмәй, иҫәр”.

Дисплейҙа “МАРИНА” тигән яҙыу яна ине.

– Ало!

– Эйе, Марина, тыңлайым.

– Трубкаңды ла алмай нишләйһең унда? – яуапҡа ауыҙымды ла асып өлгөрмәнем, әхирәтем үҙ һорауына үҙ яуабын табып та ҡуйҙы: “йә Хоҙайым, егет таптыңмы?”

– Ҡалай иҫәр һорау. Йоҡлап киткәнмен. Егеттәрҙән дә яуаплыраҡ эш ул.

Ныу йәнгә тейә тағын был ҡыҙ! Шунан иҫкә Марс килеп төштө. Шайтан, тышта ҡараңғы төшкән бит инде, ваҡытты ла белмәйем, көтөп-көтөп ҡайтып китте микән? Ниҙер һөйләгән Маринаны бүлдерергә мәжбүр булдым:

– Ғәфү, Марин. Бер мөһим эш бар. Әйҙә иртәгә һөйләшәйек.

– Тағын йоҡларға ятаһыңмы? – трубканың теге осонан ышанмай ғына һораны Марина.

– Мөһим осрашыуға һуңлайым. – Әхирәтемдең йәнә ҡолаҡ тондорғос сәрелдәрен белеп ҡыҙыл төймәгә баҫа һалдым. Сәғәткә күҙ һалғас, әҙерәк тынысланғандай иттем – артыҡ һуң түгел ине әле.

 

Яр буйына етәрәк йөрәк йәнә дарҫлап тибергә кереште. Туҙғыған сәстәрем бышлығып ҡыҙарған сикәләргә йәбешә, кипкән ирендәргә һырый. Ә урынында булмаһа? Ә килмәһә? Килеп тә, көтөп-көтөп, ҡайтып китһә?

Фонарь яҡтыһында ҡар бөртөктәре бейей. Ашҡынып-шашынып. Минең күкрәк ситлегенә һыймай тулаған йөрәк төҫлө. Йылға аръяғында кисәгеләй төнгө ҡала емелдәй. Ә ул юҡ. Яр буйы буп-буш.

Үҙемдең тыныма үҙем сәсәп туҡтап ҡалдым. Әлегә миңә бөтөнләй ят булған ҡала бөтә яңғыҙлығы менән елкәләремде баҫты. Мине ҡарлы ергә ҡуша иҙергә итте, шикелле. Аяҡ аҫтындағы таш һикәлтә тупһаларының береһенә лыпын ултырҙым.

Шулай ҡойолоп төшөүемдең сере үҙемә лә аңлашылмай ине. Ул бит миңә бер кем дә түгел. Тик шул күҙҙәре – ике йондоҙсоҡ. Йәнде өтөп алып бара.

– Шунан, ярыш көнө нисек башланды? – Ҡапыл яңғыраған тауышҡа һиҫкәнеп китеп, һикереп торҙом да тигеҙлекте тота алмай, ялп итеп ергә түшәлдем дә яттым. Йондоҙло күк өҫтөмә түңкәрелде. Әллә йондоҙҙары ҡойола, әллә һаман ҡар яуа.

Ҡаршымда Марселдең ҡобараһы осҡан йөҙө пәйҙә булды:

– Зөһрә! Имгәнмәнеңме?

– Юҡ шикелле. – Көслө ҡулдар ныҡлы матҡып, мине ергә баҫтырҙы. Әле генә инде юғалттым, тигән таныш булмаған танышым минең ҡаршымда тора. Шундай яҡын үҙе. Йыш-йыш тын ала, ә ҡулдарын һаман минең билемдән алмаған. Бына бер шуҡ ҡар бөртөгө бейеп-бейеп уның оҙон керпектәренә һырылды. Ҡунды ла ирене. Күҙҙәренән сәселгән осҡон ипкененә түҙә алманы, шикелле.

Тынлыҡты боҙоп, ихлас көлөргә тотондом. Күҙ асып йомған арала булған хәл теҙмәләре мине шул хәтлем күңелләндергәйне. Миңә Марс та ҡушылды.

 

* * *

 

– Тормош шундай күңелһеҙ миңә. Таң ата ла кис була. Эш, эш, ял. Дуҫтар. Һыра. Әллә ниҙә бер ауылға, атай-әсәй янына ҡайтып әйләнәм. Ә былай, бөтөнләй үҙем хаҡында һөйләргә әйбер юҡ.

– Ә йөрөгән ҡыҙың? – Тел осонда баянан бирле ҡысытып торған һорауым үҙенән-үҙе ысҡынды. Беҙ яҡындағы сәйханаға йылынырға ингәйнек. Марсель сәйенә шәкәр ҡойҙо ла сәйер йылмайып, миңә текәлде:

– Бар ине берәү. Миңә, иркемә, фатирыма артыҡ дәғүә итә башлағас, ҡастым. Мине үҙгәртергә тырыша ине бигерәк. Тәмәке тартма, үпкәң серей. Эштән һуң һыра эсмә, ҡорһағың бүлтәйә. Һәм башҡалар. Сәйер кеше, ти торғайны миңә. “Һине минән башҡа кем аңлаһын да кем түҙһен, һинең бит үҙ тараҡандарың”, тип тылҡырға ярата ине. Һәм беҙ уны фатирҙан ҡыуып сығарҙыҡ.

– Кем ул “беҙ”?

– Мин һәм минең тараҡандарым.

Көлөүҙән саҡ эҫе сәйемә быуылманым:

– И-и-и, бахыр. Һөйләп ултыраһың шунда кеше ышандырып. Әйтерһең дә, һин иллене уҙған яңғыҙаҡ ир уртаһы. Нисә йәш һуң һиңә?

– Ни бары егерме дүрт. – танышым ҡашын йыйырҙы, – ниңә мин дә мин? Хәҙер һинең сират. Һөнәреңә ҡарағанда, һөйләр әйберең күп булырға тейеш. Үҙең дә баш ҡаланан. Унда ни, тормош гөрләй. Был күп милләтле, күп заводлы ҡала һымаҡ түгел инде.

– Әйттең хәбәр. Ябай Өфө ҡыҙымын мин. Атай дүрт йәшемдә йөрәк өйәнәгенән ҡапыл вафат булды. Әсәйем шулай ике ҡыҙы менән яңғыҙ ҡалды. Апайым минән ун биш йәшкә оло. Шуға ул гел уҡыуҙа булды, аҙаҡ инде кейәүгә сығып Башҡортостандан олаҡты. Гимназия, аҙаҡ университет. Бәләкәйҙән ҡылҡәләм бейетәм. Һуңғы курстарҙа уҡығанда, үҙ теләгем менән башҡа сыҡтым – фатир төшөрәм. Эшкә индем шунан. Үрләгем, бер кемгә лә буйһонмайса ғүмер һөргөм килә. Дуҫтарым әҙ, бармаҡ менән генә һанарлыҡ. Әсәйем айырым йәшәй. Ул да минең кеүек ҡаты һәм үҙаллы. Байрамдарҙа күрешәбеҙ. Эшебеҙ күп. Иҫке генә Опель Омегам бар. Фатирҙа гел һүрәт төшөрәм. Ялдарым шулай үтә. – тағын нимә әйтергә белмәй, туҡталып ҡалдым. Икенсе көн генә таныш булған кешегә үҙем артыҡ һөйләргә яратмаған тормошом хаҡында бәйән ҡылыуым үҙемә лә сәйер тойолдо.

– Үҙең теләп алған яңғыҙлыҡ. – Артыҡ уйсан ине Марс.

– Яңғыҙлыҡмы, әллә ирекме? – тип йылмайҙым мин. Сөнки ошо бойондороҡһоҙлоғом үҙемә шул тиклем оҡшай ине.

– Ә ҡартайғас ни эшләргә уйлайһың, ирек һөйөүсән бәндә? – Марсель йәнә һорау яуҙырырға кереште.

– Хаҡлы ял аҡсаһын йыйып барырға ла, диңгеҙ күреп, ярында ултырып, шарап уртлай-уртлай тулҡындарын ҡағыҙға төшөрөргә. Шунан ҡайтып бер аҙ йәшәгәс, “тәнемде күммәгеҙ, ә крематорийҙа яндырығыҙ”, – тип васыят яҙып үлергә.

“Бына бөтәһе лә ҡайһындай ябай”, – тигән кеүек, ҡулдарымды йән-яҡҡа йәйҙем.

– Кемгә? Кемгә яҙырһың һин васыятыңды, эргәңдә бит бер кем дә булмаясаҡ! – Марс көлөп ебәрҙе. Әллә ниндәй ҡолаҡҡа ятмаған әйбер һөйләүемде тойоп, үҙем дә көлә башланым. Һуңғы бер-ике сәғәттә минең икенсе, юҡ, өсөнсө ҡабат ихлас, сикәләр талғансы, эс ауыртҡансы көлөүем ине был. Үҙемә-үҙем аптырайым.

– Диңгеҙгә барыр булһаң, мине лә ал. Минең дә диңгеҙҙә булғаным юҡ.

– Нисе-ек? – ҡапыл икебеҙ ҙә бер-беребеҙҙе һүҙһеҙ аңланыҡ һәм легендар һүҙҙәрҙе бергә, бер тауыштан ҡабатларға тотондоҡ:

– Күктәрҙә бит бөтә хәбәрҙәр тик диңгеҙ хаҡында. Уның шундай сикһеҙ һәм мөһабәт булыуы тураһында... Ҡояш байышы хаҡында... Шул ҡояштың тулҡындарға сумған саҡта ал ҡан төҫөнә инеүе тураһында... Улар бит диңгеҙҙең ҡояшты урлап, бар яҡтылыҡ көсөн үҙенә йотоуын тойғандар... Һәм ул ут тәрәндә тын ғына янып бөткән... Ә һин? Ни әйтерһең һин уларға? Һинең бит бер тапҡыр ҙа диңгеҙ күргәнең юҡ. Унда, күктә, һине бит иҫәүән тип нарыҡлаясаҡтар...

– Яратҡан фильмым.

– Минең дә!

– Тә-әк, тағын нимә яратаһың, иптәш инженер?

– Трамвайҙа йөрөргә. Ҙур тәҙрәләре аша ҡаланы күҙәтәм. Трамвай – ул гүйә ҙур аквариум, ә мин әҫәрләнгән балыҡ. Шунан йәшел алма. Ямғыр, ҡар, ырашҡы аҫтында урам ҡыҙырыу. Музыка. Ниңә йылмаяһың? – йотлоғоп китеп, үҙе хаҡында бәйән иткән еренән Марс ҡапыл туҡтап, миңә текләне.

– Тик. Һин әле минең хаҡта һөйләйһеңме, әллә үҙең хаҡындамы, аңлай алмай ултырам.

– Оһо! Беҙ бит фекерҙәш! Тәк. Иптәш рәссам. – Марс миңә өҫтәл аша ҡулын һуҙҙы. – Икенсе көн генә таныш булыуыбыҙға ҡарамаҫтан, бер тәҡдимем бар. – Минең ҙур асылған күҙҙәрҙе күрепме төҙәтергә ашыҡты. – Юҡ, ҡурҡма, кейәүгә саҡырмайым. Беҙ был ябай нәмәнән өҫтөн. Әйҙә, минең дуҫым бул.

Бар булмышымды бығаса кисермәгән тойғо ялманы. Ҡолаҡтарға, сикәләргә ут ҡаптымы ни. Һауа етмәй, ә үҙем осоп барам, төҫлө. Йәнә уттар бейегән шул күҙҙәргә текәлдем:

– Ә килешмәһәм ни була?

– Мине лә, үҙеңде лә мәңгелек яңғыҙлыҡҡа, тирә-йүндең аңламауҙарына дусар итерһең. Беҙ бит бер-беребеҙҙең сәйерлектәрен һүҙһеҙ аңлайбыҙ. Ҡартайғас, диңгеҙ күрмәҫбеҙ. Һәм! – Марс һуҡ бармағын өҫкә күтәрҙе:

– Һинең һыуыҡ тәнеңде кем крематорийға опелеңә тейәп алып барыр?

– Ярай, ярай! Күндерҙең! Мин риза!

Килешеүҙе раҫлап, фарфор сынаяҡтар сәкәшеүенән яралған сың күрше өҫтәл артындағыларҙы беҙҙең яҡҡа аптыраулы ҡараш менән баштарын борорға мәжбүр итте. Беҙ көлөп ебәрҙек.

– Һантыйҙар. Кем сәй һалынған сынаяҡ сәкәштерә?

– Беҙ.

Тағын көлөү яңғыраны.

 

3.

 

Инде өсөнсө сынаяҡ ҡәһүә. Ә илһам килмәй. Баш буп-буш. Уйҙар әллә ҡайҙа, йә теге йылға буйында, йә Өфөлә осоп йөрөй. Кем нимә менән шөғөлләнә, этем белһен. Күрше ҡала филиалынан рәссам-дизайнер, минең алмашсым Айрат телефонына сумған, шулай уҡ өсөнсө партнерыбыҙ Эльвира тырнағын буяй, ә реклама ҡороусы программистар һәм монтажсыларға беҙҙең һүрәттәр булмағас, эш тә юҡ – эргәләге сауҙа үҙәгенә тайғандар.

Ҡәләмдәрҙе ослап бөткәс, алдыма сәселгән ҡабыҡтарҙы сүп биҙрәһенә ырғытып урынымдан торҙом. Инде телефонынан айырылып, тәҙрәнән ҡағыҙ самолеттар осорорға керешкән Айрат та, икенсе ҡулындағы тырнаҡтарына күскән Эльвира ла миңә һораулы ҡараш атты.

– Хеҙмәттәштәр. Бушты бушҡа ауҙарыуҙы туҡтатырға тәҡдим итәм. Ваҡыт бит самалы. Илһам сығанағының үҙе осоп килгәнен көтөп ултырһаҡ, ярыҡ кәритәлә тороп ҡаласаҡбыҙ. Беҙҙән һүрәттәр, әлегә, бөгөнгә эскиздар булһа ла кәрәк. Кемдә ниндәй уй-фекер? Ниндәй күренеш?

– Э-э... Мәҫәлән, иртә. Герой йоҡоһонан уяна, ҡулына сынаяҡ тота... – Эльвира әйтеп бөтөрә алманы.

– Ныҡ, ныҡ ябай! – Айрат килеп янға ҡунаҡланы.

– Бәлки, сәй геройға мөхәббәтен табырға ярҙам итер?

Был юлы түҙмәнек, Айрат менән икебеҙ бер юлы тауыш бирҙек:

– Эльвира-а! Үҙәк каналдарҙа бындай рекламалар шығырым тулы!

– Эйе, әммә улар бит тере кешеләр менән төшөрөлгән тере видеороликтар. Ә беҙҙең һүрәт аша буласаҡ!

Был эш көнө лә буш ҡағыҙҙар папкаһы һәм беҙ кеүек осланған ҡәләмдәр менән тамамланды.

 

Номерға ҡайтып кейемемде лә алмаштырырға өлгөрмәнем, телефон шылтыраны. Дисплейына күҙ ташлағас, эсемдән уфтаныуға оҡшаған ауаз урғылды. Эрэр. Эш барышын белешергә итә инде. Ни әйтергә? Мең уйҙар менән ҡайнаған башымды эйеп, бер аҙ торғас, йәшел төймәгә баҫтым:

– Ало. Хәйерле көн, Эр... Райман Русланович.

– Сәләм, Зөһрә. Эштәр барамы?

– Бара... – Тағын нимә әйтергә белмәй, туҡталып ҡалдым.

– Идеялар бармы?

– Бар... Буласаҡ.

– Ҡара уны... Төркөмөңдә барыһын үҙ ҡулыңа ал, лидер бул. Ауыҙыңа ҡарап торһондар. Аптыраңҡырап йөрөһәң, идеяларыңды ла урларға күп һорамаҫ улар. Ҡаты бул. Ә былай хәлдәрең нисек?

– Яҡшы. – Быныһында мин ялғанламай инем. Марс менән хәҙер осрашырға тейешбеҙ.

– Ни эшләп минең хәлдәремде һорамайһың? – Ҡапыл бирелгән һорауға бөтөнләй юғалып ҡалдым.

– Ә нимә, Райман Русланович, ябай хеҙмәткәрҙең босстың хәлдәре менән ҡыҙыҡһынырға хоҡуғы бармы икән?

– Бына тап һинең ҡулың менән төшөрөлгән проект еңһә, бүлек мөдире итәм. – Һөйләшеү барышындағы ҡатҡыл тон ҡапыл дуҫтарса күңелсәккә әйләнде.

– Борсолмағыҙ. Еңермен.

Үҙемде бүлек мөдире вазифаһында күҙ алдына килтереү менән эсемә йылы ғына һары май төшөп ятҡандай булды.

 

* * *

 

– Юҡ идея. Аңлайһыңмы? Юҡ! Инде нимә эшләргә лә белеп булмай. Сәй хаҡында бит рекламалар тулып ята. Нимәгә генә тотонһаң да ҡабатлау һымаҡ килеп сығып тик тора! Әйтмәйем, режиссерлыҡ булһа. Актерҙар менән эш итһәк. Ә беҙ бит рәссамдар. Бар ҡоралыбыҙ – ҡәләм. Һүрәттәрҙә бар сюжет ятырға тейеш. Һы! – Атлап китеп барған еремдән түҙмәй бер-ике һикереп алдым.

– Борсолма улай. Ҡара әле! – Марсель йән-яҡҡа ҡосағын йәйҙе, – Ҡара әле, ниндәй ҡала! Ниндәй көн! Ҡыш яҙға табан тәгәрәп китеп бара. Бына был аркалар, урта быуат архитектураһы илһам килтермәйме ни?

– Уларҙың сәйгә ни ҡыҫылышы? – ҡулдарҙы куртка кеҫәһенә тыҡтым да иренемде турһайттым.

Әммә Марс ихласлап минең кәйефте күтәрергә ҡарар итте шикелле, күктә тәгәрәгән артыҡ йомарт ҡыш ҡояшы менән бергә йылмайып, ҡулдарымды кеҫәләремдән алып, үҙенең устарына йомдорҙо. Ҡапыл үҙемдә кәйеф тигән мыжыҡ нәмәнең күтәрелә башлауын тойҙом. Ниндәйҙер алтынсы тойғо менән был көндәрҙең ҡабатланмаҫын һиҙә инем.

Ҡулдарымды ҡулынан ысҡындырмаған дуҫыма йәшерен генә ҡараш атам. Шундай асыҡ, күңелле ҡарай уның күҙҙәре. Үҙе лә атламай, оса төҫлө. Танышҡандың беренсе минуттарындағы яр буйында торған яңғыҙ һәм һағышлы Марс, тимәҫһең. Сәбәбен уйлағым да, асыҡлағым да килмәй. Сөнки үҙемә лә рәхәт. Тәүгә бындай тойғолар ҡошоноң йөрәк ситлегемә ҡунған сағы.

Ә ҡыш, ысынлап та, яҙға тартырға уйлаған шикелле. Тура ҡарап булмай, ҡояш бурандар мәлендә ерҙе шундай һағынған, йылыһы куртка эсенә үтеп инеп, һөйәктәргә тиклем барып етә.

Атлай торғас, ҡала уртаһындағы майҙансыҡҡа барып сыҡтыҡ. Йәй көнө бында фонтан урынлашҡан, ахырыһы. Әле ул йән-яҡҡа торбаларын ипһеҙ тарбайтып, тынып ҡалған. Уйҙарымды уҡығандай, Марс телгә килде:

– Эйе, бында йәйен фонтан урғыла. Неон уттарын тоҡандырһалар, күҙҙең яуын алырлыҡ.

– Өфөлә лә бар ундай матурлыҡ. Салауат Юлаев майҙанында. – Ҡапыл тыуған ҡалам иҫемә төштө, һағыныуымдан тамағыма төйөр тығылғандай итте, уны көскә йотоп ебәрҙем.

– Бер ҙә күргәнем юҡ.

– Кил дә күр.

– Ҡунаҡҡа саҡыраһыңмы? Ай-һай, еңеп ҡайтып, карьера баҫҡыстары буйлап үрләй башлаһаң, оноторһоң әле. Был ҡаланы ла, мине лә. Йә диңгеҙгә осорһоң.

– Һин нимә-ә? – Аптырап, Марсҡа әйләнеп ҡараным. Бая ғына йылмайған күҙҙәр моңһоу ҡарай ине. Ҡарашын йәшереп маташа, етмәһә.

– Онотмам. Беҙ бит диңгеҙгә икәү барырға һөйләштек, иҫләмәйһеңме әллә? Һүҙ бирәм. Онотмам.

Ул өндәшмәне. Бары эскерһеҙ йылмайып күҙҙәремә тултырып ҡараны. Тертләп киттем. Күңелемдең йоҡлап ятҡан ҡайһылыр өлөшө йәнә уянып, йөрәкте саң ҡағырға мәжбүр итте. Дөпөлдәүе тирә-йүнгә, Марселдең үҙенә лә ишетелә, ул шуға йылмая һымаҡ күренде. Бар тәнем буйлап электр тогы йүгерҙеме ни. Тағын Ер әйләнешенән туҡтай төҫлө. Тағын был ҡараш мине йыһан киңлегенә әйҙәй. Был кисерештәремде түкмәй-сәсмәй Маринаға һөйләп бирһәм, ул һис шикһеҙ миңә “ғашиҡ булғанһың”, тип диагноз һуғыр ине. Әммә мин үҙем бөтөнләй был уй менән килешмәйсә, баш тартам. Ғашиҡ булыу кеүек ябай тойғо түгел шул был. Минең бит Марсты ҡосаҡлағым да, үпкем дә килмәй. Ни бары магниттай уға тартыламын. Биш минутҡа ғына булһа ла күреп һөйләшһәм, әллә нимәгә тулай башлаған күңел урынына ултыра ла ҡуя.

Бына бөгөн дә. Алда – тулы ял көнө. Деү килеп хәбәр һатмай, ҡай саҡ былай ғына йәнәшә атлаһаҡ та, беҙгә күңелле ине. Донъя шундай түп-түңәрәк тойола был саҡта. Тормоштоң мәхшәре, көндәлек ығы-зығылар, идея тыумауы, ҡунаҡханалағы йыйыштырыусының инде әллә нисәнсе көн ванна бүлмәһен яҡшылап йыумауы – барыһы, барыһы ла шундай ваҡ күренә башлай.

 

Ысын дуҫлыҡ, тигәнең ошолор ҙа.

 

– Беләһеңме, Зөһрә. Мин һиңә хәҙер бер сер асам. Тик уны башҡаларға әйтмә, йәме. Был серҙе беҙҙең һымаҡ хыялый һантыйҙар ғына белергә тейеш.

Беҙ йәнә таныш сәйханала. Был юлы сынаяҡтар үтә күренмәле фарфорҙан. Сәйҙең бар матурлығын лампанан төшкән нурҙар шунда йыя.

– Ҡара. – Марс телефонын өҫтәлгә һалды ла сынаяҡты дисплей өҫтөнә терәне. Дуҫымдың ишараһы буйынса үрелеп, сынаяҡ эсенә күҙ аттым, һәм ғәжәпләнеүемде йәшермәйсә бар бинаға “оһо!” тип оран һалдым.

Башҡалар йәнә аптырап беҙҙең яҡҡа күҙ атты. Беҙҙе инде танып өлгөргән официант, тағын йылмайып, башын сайҡаны. “Был ике иҫәр бөгөн тағын нимә уйлап сығарҙы”, – тигәнерәк уйҙары йөҙөнә сыҡҡайны.

Ә ғәжәпләнерлек урын бар ине. Үтә күренмәле сынаяҡ төбөнән телефон дисплейындағы һүрәттәр, яҙыуҙар бөтөнләй икенсе төрлө тойола. Күҙ алдында һыу аҫты донъяһы асыламы ни! Ябай төҫтәрҙә мең-мең нурҙар сағыла. Телефондағы яҙыуҙар, һүрәттәр сәй тамсылары ярҙамында күҙҙең яуын алып сайҡала.

– Һин – бәпәй, Зөһрә. – Онотолоп киткән еремдән, һиҫкәнеп, башымды күтәрҙем. Марс эйәгенә таянған да, мине күҙәтә ине. Ирен ситтәрендә таныш йылмайыу уйнай.

– Ә һин – тылсымсы, – тип уға яуапҡа йылмайҙым мин.

 

Мин – бәпәй. Нисек, ҡасан балаға әүерелдем әле мин йәнә? Атайһыҙлығым шауҡымы – ул күҙ алдымда донъя ҡуйғас, ил өсөн бик еңелдән булмаған туҡһанынсы йылдарҙа әсәй һәм апай менән яңғыҙ тороп ҡалыуыбыҙ, аҡсаһыҙлыҡ минең бик иртә балалығымды ҡыҫырыҡлап сығарғайны. Әсәйем дә шулай өйрәтте: хыялланып йөрөмә, ҡаты бул, үҙ-үҙең өсөн яуап бирергә өйрән, үҙ һүҙең булһын, тип тәрбиәләне. Шуғалырмы, мин гел яңғыҙ, ҡырағай һәм ҡырыҫ инем. Балалар баҡсаһында уҡ уйынсыҡтарымды тартып алырға ҡыймай торғайнылар, сөнки бының ни менән бөткәнен һәр кем үҙ елкәһендә татып өлгөргәйне инде. Гимназия, ары университет тормошонда ла дуҫтарым күп булманы. Йәштәш ҡыҙҙар алһыу йырҙар тыңлап, донъяға алһыу күҙлектәр аша баҡҡан саҡта, мин күпселек ваҡытта уйсан һәм етди инем. Бар белгәнем һүрәт төшөрөү булды. Яңғыҙ, тигәс тә, бөтөнләй ала ҡарға түгел инде. Дуҫтар, тигәндәрем бик сикләнгән кеше төркөмө ине. Ялтырауыҡ, буш ҡыуыҡ булмаған, минең кеүек донъяға икенсе күҙлек аша баҡҡандар йыйылған ине янымда. Беҙ гимназияла гел бергә йөрөр булдыҡ. Башҡалар ата-әсәләренән, уҡытыусыларынан йәшереп, “оло тормош” артынан төнгө клубҡа ашыҡҡанда, беҙ берәй рәссамдың күргәҙмәһендә, йә иһә берәй кеше йөрөмәгән урында ҡәләм бейетеп ваҡыт үткәрер инек.

Ә бына Маринаның тормошомда килеп сығыуы көтөлмәгәнерәк булды, әлбиттә.

Беренсе көн танышыуыбыҙҙы иҫләп йылмайып ҡуйҙым.

 

…Юғары уҡыу йортонда беренсе курстың беренсе айы. Сентябрь ҡояшы бейегәйеп киткән зәңгәр күк йөҙөндә ирәйеп ергә йылы өләшә. Паралар араһындағы “тәҙрә” ваҡытында стадионда алтын төҫкә сумған ҡайынды һыҙғыслап, мауығып китеп, сәғәт ярым ваҡыттың үткәнен һиҙмәй ҙә ҡалғанмын, ашыҡ-бошоҡ әйберҙәремде йыйып университет бинаһына йүгерҙем. Оло ишектән индем дә, бышлығып туҡтап ҡалдым, сөнки 203-сө аудиторияның ҡайҙа икәнен бөтөнләй ҙә белмәй инем. Ни эшләргә, тип аптырап торғанда артымда тыҡ-тыҡ килгән осло үксә тауыштары ишетелде. “Әһә, мәйтәм, хәҙер беләбеҙ кәрәкле мәғлүмәтте”. Әйләнеп, ауыҙымды ла асып өлгөрмәнем, һорауым ҡаршымда торған таныш түгел ҡыҙҙан яңғыраны:

– 203-сө аудиторияның ҡайҙа икәнен белмәйһегеҙме?

– Э-э. Мин шунда китеп бара инем былай ҙа. Һеҙҙән һорайым, тигәйнем.

Ҡыҙ сыңғырлатып көлөп ебәрҙе:

– Белһәмсе! – Шунан мине өйөрөлтөп ҡарап сыҡты ла, йылмайып, өҫтәне:

– Тимәк, беҙ бер төркөмдән. Мин Марина булам.

– Зөһрә. – Теләр-теләмәҫ кенә һуҙҙым ҡулымды. Сөнки алдымда мин инде әллә нисә тапҡыр күреп өйрәнгән ҡәҙимге теге алһыу күҙлекле ҡыҙҙарҙың шаблоны тора ине: бейек үксәле туфлиҙар, елберҙәп торған ҡыҫҡа күлмәк, беләккә эленгән, тыҡһаң кеше башы һыйырлыҡ ялтырап торған лаклы ҡара сумка, биленә тиклем төшөп торған сөм-ҡара тура сәстәр, һәм әлбиттә, биҙәнгән йөҙ.

– Беләһеңме, Зөһрә. Һынлы сәнғәт тарихынан уҡытҡан Зөлфиә Батыр ҡыҙы бик ҡатҡыл, тиҙәр. Һуңлағас, индермәҫ инде. Әйҙә, университет ашханаһында ултырып торайыҡ.

Көтөлмәгән тәҡдимдән аптырап ҡалдым. Ҡурсаҡ-ҡыҙ һәм ябай университет ашханаһы?

– Эйе-эйе! – Марина йәнә көлөп ебәрҙе, – мин университет ашханаһында туҡланам. Сөнки мин башҡалар кеүек үк ябай студент.

– Һин нимә, уйҙарымды уҡыйһыңмы әллә? – Ирекһеҙҙән йылмайырға мәжбүр булдым.

– Юҡ, аптырауың йөҙөңә сыҡҡан бит! – Марина мине ҡултыҡлап алды, – киттек әйҙә!

Әммә был ҡыҙҙың көтөлмәгән “бүләктәре” бының менән генә бөтмәй ине. Ашханала өҫтәл артына ултырғас, теге ҙур сумкаһынан һыулы салфеткалар эҙләргә кереште һәм мине тағын сикһеҙ ғәжәпләндереп, өҫтәлгә ярайһы ҡалын ғына Иосиф Бродскийҙың шиғырҙар томы сығып ятты. Булка сәйнәп ултырған еремдән, йәнә туҡталып, ҡарашымды бер китапҡа, бер пыр туҙып кәрәккәнен эҙләгән Маринаға йүнәлтәм. Бына, ниһайәт, эҙләгәнен тапты ла миңә лә ҡараш атты һәм йәнә көлөргә тотондо:

– Эйе. Бродский – яратҡан шағирым. Шулай уҡ Есенинды ла бик үҙ итәм, ә прозанан гел Булгаков һәм уның мистикаға һуғарылған әҫәрҙәре арбай. Шулай уҡ Пушкиндың йәш сағында яҙған әйберҙәре оҡшай. Беләһеңме, Пушкин бит үҙе хаҡында ғына яҙмаған. Шиғриәтендәге образдарҙың төрлөлөгө...

– Нимәһе ғәжәп, Марина, – мин түҙемһеҙләнеп бүлдерегә мәжбүр булдым:

– Һин һанап үткән әҙәбиәтселәр миңә лә оҡшай. Әммә мин барыбер һынлы сәнғәткә күберәк ғашиҡ.

– Мин дә. Эшләгән эшебеҙ, ашар ризығыбыҙ шул бит. Ниндәй рәссам күңелеңә яҡын һинең?

– Сальвадор Дали.

– О, ул миңә лә оҡшай.

Шулай итеп, танышып, яҡынлашып киттек Марина менән. Тышҡы ҡиәфәтенән иркә ҡурсаҡ-ҡыҙ һымаҡ күренһә лә күп уҡыған, бер урында тик тормаған, һаман белемгә ынтылған ҡыҙ, һәләтле ҡәләм оҫтаһы булып сыҡты ул.

Һәм бына, дуҫлығыбыҙ әле булһа ла дауам итә. Уның ваҡыты-ваҡыты менән мине игәп, минән зауыҡлы, үҙе әйтмешләй “гламурлы кейенгән ысын бизнес-леди” эшләргә теләп, ҡай ваҡыт һүҙгә килешеүебеҙҙе иҫәпкә алмағанда, беҙҙән дә яҡыныраҡ әхирәттәр юҡ донъяла.

Эйе, бәпәй тигән һүҙҙе Маринанан да йыш ишетергә тура килә. Әммә ул тышҡы ҡиәфәтемә генә ҡағыла ине. Әле килеп Марстың шулай тип әйтеүе мине ысын уйҙар даръяһында йөҙҙөрөп алып китте. Сөнки был һүҙ дуҫым ауыҙынан битәрләү булып түгел, ә нисектер иркәләү һымаҡ яңғырағандай тойолдо миңә.

 

* * *

 

Сәй. Башымды ҡырын һалып, йәнә үтә күренмәле сынаяҡта иртәнге ҡояш нурҙары балҡыған сәйгә текәлдем. Күҙ алдыма Марс менән кисә сәйханала тап ошондай сынаяҡтар аша телефон дисплейына ҡарап, иҫәрләнеп ултырғаныбыҙ килеп баҫты. Ҡапыл һикереп торҙом да, аҡ ҡағыҙҙарҙы алдыма йәйеп һалып, ҡәләм тотоп, өҫтәлгә эйелдем. Бер килке ваҡыт үткәс, әле генә буш булған ҡағыҙҙарҙа әлегә ҡәләм менән һиҙелер-һиҙелмәҫ кенә сыйғаҡланған сынаяҡ, тәҙрә, һәм унан ағылған ҡояш нурҙары, ҡалаҡ эргәһендә ятҡан телефон пәйҙә булды. Инде йәнә бер-ике минут уйланып, сәйнәлеп бөткән ҡәләм башын тешләп торғас, был күренешкә тере йән эйәһе етмәүен аңланым. Һәм йәнә ҡәләм ҡағыҙ өҫтәндә бейергә кереште.

 

Бирешмәҫлек булып, нисек кенә сат йәбешмәһен Ҡыш әфәнде, сая Яҙ ҡыҙының көләс йөҙө алдында ул теләр-теләмәҫ артҡа сигенергә мәжбүр ине. Минең был ҡалаға килгәнемә инде ике аҙнанан ашҡанда, асфальт юлдары асылған, ә яр буйы ала-сола булып ҡарҙан әрселә башлағайны. Яҙ ҡояшы елкәләргә төшөп ҡамасаулауына ҡарамаҫтан, көн оҙоно офиста тир түгәбеҙ, минең идеяны ижади төркөм бер тауыштан хуплап, барыбыҙ ҙа дөйөм көс менән янып барған проектты бойомға ашырыуға башкөллө сумдыҡ. Өҫтәлгә һибелгән эскиздар, ҡәләмдәр һәм гуаштар, тәмәке көлө менән тыңҡыслап тулған көлдөксә, көнөнә ун сынаяҡтан артыҡ эселгән ҡәүһә...

Эшләр эш көн кеүек асыҡ булғас, бөтәһе лә артыҡ йәнләнеп китте. Элек бигерәк яуапһыҙ күренгән Айрат менән Эльвира көн оҙоно баштарын да күтәрмәй ҡылҡәләм бейетә, монтажсыларыбыҙ Альберт менән Әлфиргә һүрәттәрҙе өлгөртөп кенә тор, уларҙан инде әҙер бер ролик ҡора ине егеттәр.

 

– Рәхмәт инде, Марс, шундай елле фекер бүләк иткәнеңә!

Бигерәк тә оҙаҡҡа һуҙылған дүшәмбе көнөнән һуң ҡала урамдары буйлап атлап киләбеҙ. Яҙ һулышы бөтөнләйе менән күңелдәребеҙгә лә, кейемдәребеҙгә лә үтеп ингән: икебеҙ ҙә пальтола, ялан баш. Марстың да үҙ эшенең тығыҙ мәлдәре: яҙға ҡарай, план тултырыр өсөн, әллә нисәмә проекттың осона сығып тапшырырға кәрәк. Ә минең командировка ваҡытымдың инде икенсе яртыһы башланды. Тиҙҙән – хәл иткес бәйге. Һәм, Өфө көтә. Еңһәм дә, еңелһәм дә...

Яҙғы алдаҡсы ел сәстәребеҙҙе туҙғыта, аяҡ аҫтында нәҙек боҙҙар ыңғырашҡандай тауыш бирә.

Мин ғәҙәттә булмағанса шат һәм ҡәнәғәт. Нисәмә көндәр туҡталып торған проекттың алға китеүе, идеяның шул тиклем күңелгә ятыуы шул хәтлем йөрәккә дәрт өҫтәй, анауы һәйкәл янына мен дә, тот та йырла ла ебәр!

Тик дуҫым ғына моңһоулана, ниңәлер. Элекке алсаҡ, дыуамал егет көндән-көн үҙ эсенә йомолғандай. Өндәшмәй ҙә хатта. Ҡабырғаһына төртә-төртә “ғашиҡ булдыңмы әллә? Нимә булды һинең менән?” тип ярым шаяртып, ярым хафаланып төпсөнөүем дә һөҙөмтә бирмәй. Күҙҙәремә тура ҡарап өнһөҙ йылмая ла ҡуя. Әле лә минең һикерә-һикерә уға рәхмәттәр уҡыуыма һүлпән генә йылмайыу менән сикләнде:

– Шатмын һинең өсөн, Зөһрә. Ҡасан видеороликты күрә алам?

– Бик тиҙҙән, Марс. Ә әлегә, теләйһеңме, һүрәттәрен күрһәтеп, үҙем һөйләп бирәм.

Уның яуабын да көтөп тормай эргәләге эскәмйәләрҙең береһенә планшетымдан сығарып, һүрәттәремде теҙергә керештем. Марс аҡрын ғына яныма килде, улар осоп китмәһен өсөн ҡайһы берҙәрен устары менән баҫты, ҡайһылары мөйөштәренә телефонын, тәмәке ҡабын, зажигалкаһын, сумкаһынан сыҡҡан китабын һалды. Һәм, ҡыҙыҡһынып һүрәттәргә күҙ атты:

– Оһо! Гуашь менән эшләнгәнме?

Баш ҡаҡтым да, һүрәттәрҙең ваҡиғалар үҫеше буйынса дөрөҫ һалынғанлығын тикшерергә була, мин дә уларға күҙ аттым:

…Ҡояштың иртәнге мәлгә генә хас яҡты нурҙарына сорналған бүлмәнең уртаһындағы аҡ япмалы өҫтәлдә үтә күренмәле сынаяҡҡа сәй ҡойолған. Ҡуян ҡаны һымаҡ ҡыҙғылт үҙе. Сынаяҡ янында таҫма менән бәйләнгән миләүшә сәскәләре бәйләме ята. Киләһе һүрәттә был күренештә арығанлығы, насар кәйефе йөҙөнә сыҡҡан ҡыҙ хасил була. Ул телефонын өҫтәлгә һелтәй ҙә сынаяҡҡа үрелә. Сәйҙе ирендәренә килтергән ваҡытта, телефон дисплейы тоҡана: кемдер шылтырата. Ҡыҙ телефонына эйелә лә, осраҡлы рәүештә сәйе аша күренгән дисплейға ҡарап, ҡатып ҡала: уның алдында һүрәттәр һәм һандар бейеүе ҡапыл ғәжәйеп бер донъяға әүерелә: ҡояш нурына сумған бейек өй түбәләре, зәңгәр күктә күпергән болоттар, алтын тамсыларын тирә-йүнгә сәскән фонтан, йәшел газондар... Ҡыҙ йөҙөнә йылмайыу ҡайта, ул был тылсымлы сынаяҡтан уртлай ҙа, ҡуян артынан ҡыуып килеп, ер ҡыуышындағы төпһөҙ тишеккә ҡолап, мөғжизәләр иленә эләккән Алиса шикелле, әле үҙе күргән төҫлө донъяға оса.

Тын ҡалып, һәр бер биттә һүрәтләнгән был “йәнһүрәтте” һәм ваҡиғалар үҫешенә текәлгән Марсель ниҙер иҫләгәндәй, ҡапыл башын күтәрҙе:

– Ә ни эшләп ул ҡыҙ яңғыҙ? Был донъяла уның сәйер дыуамаллығын һүҙһеҙ аңлаған хыялый дуҫы ҡайҙа?

Был көтөлмәгән һорау ине. Аптырап ҡалдым. Һәм яуап эҙләгәндәй, ҡағыҙҙарҙы йыйып, папкаға туплай башланым. Был юлы Марс ярҙам итмәне, эскәмйәгә ултырҙы ла тәмәке тоҡандырҙы. Эшемде бөтөп, янына ултырғас та миңә әйләнеп ҡараманы.

Мин дә ҡарашымды ул текәлгән яҡҡа йүнәлттем. Танышҡандың беренсе кисендәге күренеш: әлегә өнһөҙ һәм ҡара һыу ятыуы, ә аръяҡта йылғала өҙөлөп ҡалған ҡала тормошо дауам итә.

Ҡапыл һарыуым ҡайнаны, дуҫымдың был һорауы урынһыҙ һәм мәғәнәһеҙ тойолдо. Нисәмә көндәр тир түккән эште юҡҡа сығарыу ҙа инде был! Яңынан үҙгәртеү өсөн тағын күпме көс кәрәк! Ә исем туйы көнө инде үксәгә баҫып килә. Быларҙың бөтәһен дә әйтмәксе булып ауыҙымды асҡайным, Марсель тынлыҡты беренсе булып боҙҙо:

– Ярай, үпкәләмә! Былай ғына әйттем. Киттек.

– Ҡайҙа?

– Донъяны аптыратырға! – Дуҫым, күҙҙәренән миңә генә таныш осҡондар сәсеп, ҡаршыма килеп баҫты ла миңә ҡулын һуҙҙы.

 

* * *

 

– Оһо-һоо! Ҡалай мату-у-ур!

Беҙ туғыҙ ҡатлы өйҙәрҙең береһенең ҡыйығына менеп баҫҡайныҡ. Минең алдымда йәнә тағын бер һушты алырлыҡ донъя асылды. Дала ерендә урынлашҡан ҡаланың гүйә, иге-сиге юҡ, юҡ, был ҡала уттары түгел, ә тотош бер йыһан! Йондоҙҙары шундай яҡын, шундай эре, үрел дә өҙөп ал!

– Мин бында ла яңғыҙым йыш йөрөйөм. Күңелемә тынғы булмаһа, киләм дә ултырам. Үҙемде ошо сикһеҙлектең бер бәләкә-әй өлөшө итеп хис итәм. Нисектер тынысыраҡ булып ҡала. Беләһеңме, – Марс миңә ҡараш ташланы, – оло ҡалала яңғыҙ булыуҙан да ҡурҡыныс яңғыҙлыҡ юҡтыр. Ауылда әле ярай. Тәбиғәттең һәр өлөшө, һәр тере йәне һинең менән һөйләшә төҫлө. Ә бында бары тик таш диуарҙар ғына, һиңә нимә кәрәк, тигәндәй өҫтән генә тәкәббер ҡараш ата. Иртән күҙеңде асаһың, йөрәк итеңде ниндәйҙер йәнлек тырнап ала. Ә тәҙрә артында йә ҡар, йә ямғыр. Йә икеһе бер юлы. Кисәгенән ҡалған ҡарабойҙай бутҡаһын йылытып ашап, ашыҡ-бошоҡ сәй эсәһең дә эшкә йүгерәһең. Трамвайға инәһең, ә унда һинекенән дә һоро, һөмһөҙ йөҙҙәр. Кемдер хатта түҙмәй күҙҙәрен йомған. Эштә лә шулай. Һәр кем үҙ станогы, өҫтәле, проекторы өҫтөнә эйелгән, кемдер һаман балкондан сығышып етмәй, тәмәке артынан тәмәке төтәтә. Буйҙаҡтар күп беҙҙең коллективта. Моңһоу буйҙаҡтар. Ҡайһы берҙәре инде утыҙға етеп килә. Йөҙгә ҡалышмайҙар, юғары белемле, аҡыллы инженерҙар. Ә бәхеттәре юҡ. Маҡсаттары ла юҡ. Мөхәббәтле кешене әллә ҡайҙан танып була бит ул. Уларҙың тормошонда мәғәнә бар. Ә беҙҙең тормошобоҙҙа оло ҡала, яңғыҙлыҡ, һәм тәмәке генә. Ҡотолор әмәл юҡ бер нисек тә.

Бар тәнемде электр тогы аша үткәрҙеләрме ни... Тетрәнеүемдән ни әйтергә белмәй, Марселгә ҡараған килеш ҡатып ҡалдым. Тамаҡтағы ғәҙәти төйөр йәнә тын юлын быуа, ниҙер булһа ла әйтергә ирек бирмәй. Бер килке уның менән көрәшеп торғас, ниһайәт, тауыш бирҙем:

– Яңғыҙлыҡ – ул абруй түгел, ә сир, тип әйтергә теләйһең инде, эйеме... – Дуҫымдың яуабын көтмәй, ашығып, үҙем теҙеп алып киттем артабан. – Мин күптән инде яңғыҙлығымды төп абруйым, ҡоралым итеп күрергә өйрәнгәнмен ул. Заманаһы шулай ҙа инде: бер кемгә лә, бер нәмәгә лә мохтажлыҡ ҡылмағандар, ысынлап та, текә тип һанала. Минең үҙ юлым, үҙ эшем, үҙ машинам, ярай, төшөрөп торһам да айырым йәшәр фатирым бар... Ҡайҙа теләйем, шунда барам, нимә теләйем, шуны эшләйем. Киске аш бешерергә теләмәйем икән, тотам да фастфуд ашарға Макдональдсҡа китәм. Сөнки быларҙың бөтәһе лә минең хәлемдән килә.

– Һин яңғыҙ түгелһең, Зөһрә. – Марсель ҡапыл мине бүлдерҙе. – Һин иреклеһең. Һинең күңелең азат. Төшөнкөлөктән азат, киләсәк өсөн ҡурҡыуҙан, ҡайғыларҙан азат. Сөнки ул үҙең төшөргән һүрәттәреңдәй тик йәйғорҙан ғына туҡылған. Һин тормошоңдо бер кәлейәгә көйләп алғанһың да шул юл буйлап тәгәрләп китеп тик бараһың. Һин бәхетле, бик бәхетле кеше. Һине ҡотҡарырға кәрәкмәй. Һинең барыһы ла тәртиптә.

– Ә һине ҡотҡарырға кәрәкме ни? – тинем мин, ғәжәпләнеп.

Марс усы менән тотоноп торған тимерсыбыҡты ҡыҫты:

– Мине ҡотҡарырға кәрәк. Сөнки йылдан-йыл батҡан һымаҡмын. Проект артынан проект, план артынан план. Кемдер килә тормошома, кемдер китә. Ә мин ишегемде асып, ҡойон уйнатып килеп, ошо һоро тормошомда мәңгегә тороп ҡалырлыҡ кешене осратҡым килә.

Ҡапыл йөрәк ситлегемдә үпкәләүгә тартым хис хасил булды. Үҙемдең уйламайса:

– Һинең һоро тормошоңда кемдең тороп ҡалғыһы килһен, – тип ысҡындырғанымды һиҙмәй ҙә ҡалдым.

Дуҫымдың яурындары бөтөнләй шиңде. Ул йәнә тәмәкегә үрелде.

 

 

4.

 

– Бер, ике, өс, һәм ста-а-а-арт! – Альберт креслола зыу килеп берҙе өйрөлдө лә, клавиша төймәһенә баҫты. Проектор таҡтаһында реклама ролигының беренсе кадрҙары емелдәй башланы.

Бөгөнгө иртә шәп яңылыҡтар менән башланып киткәйне. Офис ишегенә инеп барғанда мине бышлығып бөткән Альберт ҡыуып етте:

– Сәләм, Зөһрәкәй!

– Хәйерле иртә, Альбертҡай! – тип шаяртып яуапланым. Бына инде бер ижади төркөмдә бер проектты эшләп, аҙағына еткереп барған Айрат, Әлфир, Альберт, Эльвира һәм мин бер бәләкәй генә ғаиләгә, дуҫтарға әүрелеп бөткәйнек инде. Эштән һуң пиццерияға, парктарға йөрөгән ваҡыттар ҙа йышайғандан-йышая. Элек эш тураһында ғына әңгәмәләшһәк, хәҙер килеп бөтә темаларға ла рәхәтләнеп хәбәр һатабыҙ. Бына әле лә Альберт ауыр офис ишеген асып, джентельмендарса алға эйелә биреп, мине үткәрҙе лә, йәнә артымдан юрғаланы:

– Беҙ кисә төндә Әлфир менән, беләһеңме, нимә эшләнек?

– О-о, дуҫҡай, минең ысын белгем килә икән, тип уйлайһыңмы әллә?

Минең шаяртыуҙы дөрөҫ аңламаған Альберт бер килке ауыҙ турһайтып килде лә, гардеробта алға уҡ килеп баҫты:

– Юҡ-юҡ. Мин эш хаҡында!

– Белмәйем, Альберт. Мин кеше уйҙарын уҡымайым.

– Беҙ роликтың осона сыҡтыҡ!

Ҡапыл әйтелгән ҡыуаныслы хәбәрҙән күккә осоп китерҙәй булдым.

– А-а-а! Егеттәр, һеҙ-йыһа-ан! – Ошо һүҙҙәр менән Альбертты ҡосаҡлап алғанымды һиҙмәй ҙә ҡалғанмын. Башҡа ижади төркөмдәгеләр беҙгә ҡыҙыҡһыныу ҡатыш көнсөл ҡараш атыуҙа ла эш юҡ.

Ел уйнатып бүлмәгә барып керҙек тә, инде килеп өлгөргән Айрат менән Эльвираға был хәбәрҙе еткереп, Әлфирҙең килгәнен дә көтмәй, роликты тоҡандырҙыҡ.

…Бына Альберт клавишаға баҫты.

Әле күптән түгел генә аҡ ҡағыҙҙа һиҙелер-һиҙелмәҫ, ҡыйыуһыҙ ғына сыймаҡланған эскиздар инде тулы йәнһүрәт булып бер хәрәкәткә ойошҡан... Барыһы ла шундай төҫлө, сағыу... Ҡапыл иҫемә Марстың әйткән һүҙҙәре килде: “һинең ғүмерең үҙең төшөргән йәйғор нурҙарынан туҡылған...” Әллә әсенеп, әллә шатланып, әллә көнләшеп әйтелгән был һүҙҙәргә уның һағыш тулы ҡарашы килеп олғашты: “Ни эшләп был ҡыҙ янында уның сәйер дыуамаллығын аңлаған хыялый дуҫы юҡ?”

Уның менән инде әллә нисәнсе көн күрешкән дә, аралашҡан да юҡ, үҙе өндәшмәгәс, мин дә шым. Шуға күрә, был шатлыҡлы көндә ҡараңғы күңелһеҙ уйҙарҙы башымдан ҡыуа һалдым. Һәм ихлас йылмайып шундай яҡын булып өлгөргән хеҙмәттәштәремә боролдом:

– Афариндар, беҙ был эште йырып сыҡтыҡ! Ике көндән, Алла бирһә, имен-аман яҡларға яҙһын, ура!

Айрат урынынан ҡалҡынды:

– Ошо хөрмәттән, иртәгә кис боулингҡа барырға тәҡдим итәм, ә әлегә – приз в студию!

Һәм бүлмәгә ҡулына шампан шарабы тотҡан, ауыҙы ҡолағына еткән Әлфир килеп инде. Бына ҡайҙа юғалып йөрөгән икән, шилма.

 

* * *

 

Киске сәғәт һигеҙҙә беҙ күңел асыу үҙәгендә шарҙар тәгәрәтә инек. Күңел күгендә өйөлөп торған болоттар бөтөнләй таралған, алда нимә булһа ла булыр, ә беҙҙең өҫтән йөк төштө.

Тәндәрҙе яҙып алғас, боулинг таҫмаһы янындағы өҫтәлебеҙ артына йыйылдыҡ. Айрат хәстәрле егет, һәр беребеҙгә һә тигәнсе коктейлдәр алып килеп тә ҡуйған.

– Иптәштәр, минән тост, – тине ул, барыһы ла ултырышҡас, һәм һәр беребеҙгә йылмайып, күҙ йөрөтөп сыҡты:

– Күптән түгел генә идея эҙләп, баш ҡаңғыртып, офиста ултырабыҙ кеүек ине. Ике аҙна – һәм эште тамамлап та ҡуйҙыҡ. Иртәгә – хәл иткес көн. – Ул миңә күҙ атты. – Был проекттың идеяһы – Искәндәрованыҡы. Һәм мин, тәү сиратта, уны был ваҡиға менән ҡотлар инем. Ҡайҙан алғандыр ул был хәтлем матур уйҙы, этем белһен, әммә бик үҙенсәлекле килеп сыҡты, эйе бит, иптәштәр?

Бөтәһе лә “эйе!” тип ҡысҡырып, бокалдарын юғары сөйҙө.

Ҡапыл күңелемдең ниндәйҙер ҡылы “сем” итте. Көндөҙгө болотһоҙ салт аяҙ күңел күгемә йәнә ямғыр еле эркелде. Минең идеям, имеш. Үҙемде уғрылай хис итеп телефонға үрелдем, Бәйләнешкә индем. Марсель. “Бәйләнештә 15 минут элек булған”...

Дәртләнеп, телефон һандарын йыйҙым.

– Алло? – ышаныр-ышанмаҫ ишетелде тауыш.

– Ҡайҙа юғалдың һин?

– Иҫләгән бит әле ул, биш көн үткәс... Ҡайҙа булайым, өйҙә мин.

– Ни эшләп шылтыратманың, иҫәр? – Ҡапыл мине асыу ялмап алды.

– Ни эшләп мин генә хәбәр бирергә тейеш? Мин һиңә әллә егетеңме? Дуҫ булғас, ни эшләп үҙең белешмәнең хәлдәремде?

– Әйҙә осрашайыҡ, Марс.

Тынлыҡ.

– Ма-арс.

– Әйҙә һуң. Ҡайҙа?

– Шул бер урында инде. Мин хәҙер такси саҡыртам. Кил, йәме.

– Ярай.

Пип-пи-и-ип.

 

– Иптәштәр, – мин урынымдан ҡалҡындым. Ҡапыл-ҡапыл эскән ике бокал коктейль шауҡымы башыма бәрҙе. – Миңә бер мөһим осрашыуға китергә кәрәк. Иртәнге һигеҙҙә офиста осрашабыҙ.

– Э-э-э, улай булма-ай! – Күңелләнеп алған Эльвира еңемдән тартты: – Ҡалдырма беҙҙе!

Уға егеттәр ҡушылды:

– Улай булмай! Бергә тәк бергә!

– Ғәфү итегеҙ. Һеҙҙе мин күрәм әле, ә дуҫымды әллә эйе, әллә юҡ.

Мин ижади төркөмөмдө аптырашта ҡалдырып лифтҡа ҡарай атланым.

 

– Яр буйында туҡтаһағыҙ, зинһар.

Таксисҡа йөҙлөктө һуҙғас, ишекте асып, шашынған буран ҡосағына сумдым. Ҡар пәрҙәһе аша алда Марстың һыны күренә ине. Алҡымыма килеп тығылған ҡыуаныслы тойғолар шауҡымында, ҡалтыранған тубыҡтарҙа төҙ атларға тырышып, һикәлтәләрҙән төшә башланым. Дуҫым миңә ҡарай әйләнде, уның да йөҙөндә йылмайыу пәйҙә булды. Ҡара-ҡаршы килеп баҫтыҡ.

– Сәләм!

– Сәләм!

Ҡапылғара әллә ниҙән килеп тыуған уңайһыҙ тынлыҡты тәү башлап мин боҙҙом:

– Ә беҙ проекттың осона сыҡтыҡ.

Марстың күҙҙәрендә мин яратып өлгөргән йылы осҡондар ҡабынды:

– Оһо! Ихлас ҡотлайым, дуҫҡай! Ҡасан Өфөгә таяһың инде улай булғас?

Ҡапыл эсем бошто. Марстың әллә яһалма, әллә эскерһеҙ шатлығының уҡтары йөрәктең тап үҙенә килеп ҡаҙалдымы ни. Уның яғаһынан бөрөп алып “Нимәгә ҡыуанаһың һин, иҫәр? Ҡайтып китәм бит, күрешмәйәсәкбеҙ бит башҡа?” тип дер һелкеткем килде. Әммә күңелемдә хистәр ҡойоно ашып-ташһа ла, ирендәремә шатлыҡлы татлы йылмайыу яғылды:

– Иртәгә, ниһайәт!

– Ҡасан, ҡайҙан ҡуҙғалаһығыҙ? – Марс ниңәлер аяҡ остарына төбәлде.

– Ҡунаҡхананан вокзалға хәтлем машина бирергә тейештәр.

– Оҙата килһәм ярайҙыр?

Ҡарашын һаман аяҡ остарынан алмаған дуҫыма көлөмһөрәп, ҡараш ташланым:

– Юҡ, булмай.

Ул ҡапыл башын күтәрҙе, тәүәккәл ҡарашы йәнә йөрәк итен өтөп алды:

– Ә мин барыбер киләм.

 

– Ваҡыт һуң бит инде, мине ҡайҙа алып бармаҡсы булаһың?

Минең әллә өсөнсө тапҡыр бирелгән һорауыма Марс, күрерһең тип ҡыҫҡа ғына өндәште лә алға барыуын белде. Буран бөтөнләй ҡоторғайны, ваҡ ҡар бөртөктәре елкәгә тула, тын алышын быуа. Танауымды шарф аҫтына йәшереп киләм.

Алдыбыҙҙа ҡар пәҙрәһе араһынан ҙур ғына бина хасил булды. Ҡараңғылыҡ аша теҙелеп “Боҙ һарайы” тигән һүҙҙәрҙе тәшкил иткән хәрефтәрен саҡ-саҡ айырҙым.

– Нимә, ҡыйығы аҫтында йылынырға саҡырҙыңмы һин мине? – Әллә күпме ваҡыт үс иткәндәй, ҡаршыға иҫкән буранға бер ярҙамһыҙ көрәшеп килеүем мине сығырымдан сығарғайны, тоҙло-боросло һорауым үҙенән-үҙе яңғыраны. Марсель миңә әйләнеп ҡараны ла көлөп ҡуйҙы:

– Бәпәй үпкәләгән, ахырыһы. Әйҙә, эскә үттек, хәҙер асыуың баҫылыр.

Ирендәремде бүлтәйтеп, ҡулдарымды һаман кеҫәнән алмайынса, уның артынан эйәрҙем. Күңелемдә асыулы һәм ғәжәпләнеү тойғолары көрәшә ине.

Ахыры, түҙмәнем, был юлы йомшағыраҡ тауыш менән һорай ҡуйҙым:

– Төн ауғанда арена эшләмәйҙер бит...

Марс шуны ғына көткән шикелле, артына әйләнде, һәм шаян күҙҙәрен миңә төбәне:

– Һин мине тылсымсы тип атағайның да инде? – Минең баш ҡаҡҡанымды көттө лә дауам итте:

– Бына һиңә сираттағы тылсым. Бөгөн төндә Боҙ һарайы шәхсән һинең өсөн генә эшләйәсәк!

Ғәжәпләнеү һәм һоҡланыу тойғолары асыуҙы күңелемдән ҡыҫырыҡлап сығарғандар ине инде. Ирен ситендәге йылмайыуымды йәшерергә теләп, беренсе булып конькиҙар алыу бүлмәһенә йүнәлдем.

 

 

Тылсымсы! Тылсымсының да ниндәйе! Ысынлап та, боҙ майҙанында бер йән дә юҡ. Аяҡтарымды боҙға терәнем, һәм шыуып китеп тә өлгөрмәнем, Марстың йәнә шаян тауышы ишетелде:

– Бәй, һин конькиҙа шыуа беләһеңме әллә?

Ниндәйҙер әсе яуап ҡайтарырға теләп, дуҫымдың күҙҙәренә текәләм, һәм һүҙҙәр үҙҙәренән-үҙе юғала. Йәнә тубыҡтарым ҡалтырай, был эске тулҡынланыуҙы күрһәтмәҫкә тырышып, уның бирсәткәләрен тартып алам:

– Шәп булып һөйләнеп торма, ҡулым өшөй, – тигән һүҙҙәр менән майҙандың бөтөнләй икенсе яғына шыуып китәм. Артымдан Марстың ҡыуып килгәне ишетелә һәм ҡапыл ул мине етәкләп ала:

– Ҡолаһаҡ, бергә ҡолайбыҙ.

Мин яуапҡа йылмаям ғына. Хистәр ташҡынын ябай һүҙҙәр менән еткерерлек түгел, бер үк ваҡытта йыһанға ашҡы ла, ошо көлөп ҡараған күҙҙәрҙе күреүҙән ер менән бергә тигеҙләнәһе лә килә. Марсты тәү күргәндән алып борсоған һорау йәнә мейемде сүкей башлай: кем ул? Шул хәтлем аҡылды юйыр икән был ябай, әммә үтә ҡәҙерле һын...

– Ҡайтҡың киләме? – Уйҙарымды дуҫымдың һорауы бүлде.

– Юҡ, әле генә шыуа башланыҡ түгелме?

– Өфөгә, тим.

Ҡапыл туҡтарға була, кәүҙәмә хужа була алманым шикелле, саҡ алға һөрлөкмәнем. Марс ҡапыл ҡаршыма сыҡты ла, мине тоторға була, ҡосағына алды. Һәм шул уҡ минутта артҡа сигенде. Барыһы ла күҙ асып йомған арала килеп сыҡҡайны, мин бер килке тын алышымды көйләй алмай торҙом. Күңелемдең ҡайһылыр өлөшө был мәлдең кире әйләнеүен, ә йылы ҡосаҡтың оҙағыраҡ булыуын көҫәй ине, әммә миңә йылмайып, рәхмәт, тип мығырлауҙан башҡа сара ҡалманы. Марселдең һорауын яуапһыҙ ҡалдырҙым да алға эйеп киттем.

 

– Йәштәр, мин бит бер сәғәткә генә тинем... – Ҡапыл трибунанан яңғыраған тауышҡа әйләндек, унда сал сәсле бабай беҙгә ҡул болғай ине.

– Эйе-эйе! Беҙ ҡайтабыҙ! – Марс мине тағын етәкләп алды ла, беҙ бабай торған ергә елдерҙек. Яҡынайғас, уға ҡыҙыҡһынып, күҙ аттым: арыуыҡ йәштәрҙәге күҙҙәре көлөп торған ҡарт, йөндән бәйләнгән свитер кейгән, ҡулында – телевизор пульты.

– Зөһрә, һин алдан сыға тор, мин хәҙер.

Марс миңә конькиҙарымды сисергә ярҙам итә башланы. Яуапҡа баш ҡаҡтым да, ҡарт менән һаубуллашҡас, ишеккә табан йүнәлдем. Майҙандан сығып, стенаға һөйәлеүем булды, ҡолағыма Марс менән ҡарттың һөйләшеүе сағылды:

– Рәхмәт инде, Әкрәмыч. Бик ҡотҡарҙығыҙ.

– Яра-ай, аның нимәһе, Марс. Ярҙам итергә һүҙ биргәйнем бит, һин булмаһаң, машинамды айына кем ҡараштырып торор ине әле. Был ҡыҙҙы, тим, һөйкөмлө генә. Һөйгәнеңме?

Ҡапыл хасил булған тынлыҡ ҡыҙыҡһыныуымды арттырҙы ғына, ипләп кенә ярыҡҡа күҙ аттым. Марсель башын түбән эйгән, ә Әкрәмович башын ҡырын һалып, уға һынаулы ҡараш атҡан.

Бына Марс, бер ҡарарға килгәндәй, башын күтәрҙе:

– Юҡ, дуҫым ғына. Беҙ өс аҙна ғына таныш.

– Хе, дуҫ имеш. Ана, мин дә Әлифә инәйең менән инде утыҙ йыл дуҫ.

Ваҡыттың бында ҡыҫылышы юҡ. Ҡайһы саҡ ғүмер буйы йәнәш йәшәп тә бер-береһенә ят булып ҡала кешеләр. Ҡай саҡ алдыңда торған һындың һинең тормошоңа юйылмаҫ эҙ һалыуын аңларға ни бары ярты минут етә. Һин дә аңламаһаң, төн уртаһында ул ҡыҙ тип тулы бер Боҙ аренаһын бер сәғәткә һорап тормаҫ инең. Әлегә башыңа барып етмәйҙер. – Ҡарттың һуҡ бармағы Марстың танауы янында уйнаны. – Ҡулыңдан ысҡындыра күрмә был ҡошто. Бер осоп китһә, кире әйләнеп ҡайтмаҫ.

Дуҫым бер ни ҙә өндәшмәне.

Мин генә ҡаты уйға талдым.

“Алдыңда торған һындың һинең тормошоңа юйылмаҫ эҙ һалыуын аңларға ни бары ярты минут етә...” Ә мин ваҡытлыса ғына был шауҡым, тип үҙ-үҙемде йыуатҡан булам тағы.

 

Беҙ йәйәүләп йәнә яр буйына килеп еттек. Марс юл буйы өндәшмәне. Мин дә артыҡ һүҙ ҡушырға тырышманым, ҡарттың әйткән һүҙҙәре һаман ҡолаҡ осомда сыңлап тик тора ине. Буран тынған, һауала аҙашып ҡалған ҡар бөртөктәре генә, ятыр урын эҙләгәндәй, талпынып талпына.

– Ярай, Марс. Миңә бынан инде алыҫ ҡалманы. Рәхмәт Боҙ һарайы өсөн! Ысынында, көтмәгәйнем.

Дуҫымдың ҡаршыһына баҫтым.

– Был бөтәһе лә Әкрәмыч. Күрше йәшәйбеҙ. Мин уға гел ярҙам иткәнгә, ул да бөгөн миңә ярҙам ҡулын һуҙҙы, бына сменаһы ваҡытында бер сәғәткә ҡағиҙә боҙоп торорға рөхсәт итте, – тип йылмайҙы Марс. Әммә йылмайыуы ла хәсрәтле, уйсан ине.

– Иртәгә нисәлә ҡуҙғалаһығыҙ, – тип ҡабатлап һораны ул, бер килке тын торғас.

– Урындарҙы билдәләгәндән һуң. Икеләр тирәһендә.

– Тимәк, икенсе яртыла мин ҡунаҡхана янында буласаҡмын.

– Һин бит иртәгә эшләйһең, – мин аптырап ҡалдым.

Яуапҡа Марсель моңһоу йылмайҙы:

– Ә һин бит иртәгә ҡайтаһың.

 

Хушлашып боролоп китеп, йөҙ метр самаһы үттемме, телефоным шылтыраны. Марс. Бер килке аптырап дисплейға ҡарап торғас, йәшел төймәгә баҫтым:

– Ало?

– Мин һағынып өлгөрҙөм! – Үтә моңһоу һәм серле яңғыраған был тауыштан аптырап туҡтап, артыма әйләндем. Бер кем дә юҡ.

– Шаяртам. Тыныс йоҡо теләйем, тигәйнем.

– Ә-ә. Эш бына нимәлә икән. Кешене аптырауға һалып ни.

Дуҫым көлөмһөрәне лә трубканы һалды.

 

* * *

 

– Хәйерле иртә, хөрмәтле бәйгеселәр, мәртәбәле ҡунаҡтар!

Шулай итеп, беҙҙең көтөп алынған көн дә килеп етте – хәл иткес бәйгенең бөгөн беренсе туры!

Шығырым тулы ҙур тамашасы залы көслө алҡыштарға күмелде. Сәхнәлә бөтәһен дә компанияның етәксеһе Биктимер Тимерғәле улы сәләмләй ине. Уның исеме Өфөлә лә телдән төшмәй, бында ла ҡай берәүҙәр уның эйелеп, былай ҙа ялтыр туфли йөҙөн яларға әҙер.

– Ҡыҙыҡ, был етәксе башҡорт микән, әллә татармы?

Әлфир минең ҡолағыма шыбырланы.

– Әлләсе, – тинем мин, теләр-теләмәҫ кенә. Йоҡоһоҙ төн ғәләмәте: башым ярылып ҡына килә.

Әммә Әлфирҙе был һорау ныҡлап борсой ине шикелле, уның тауышы йәнә ҡолағым янында яңғыраны:

– Ай-һай, татарҙыр ул. Ундай елле башҡорт етәксеһен күргәнем юҡ минең. Бөтәһе лә алдында ҡан ҡалтырап тора бит. Татарҙар был яҡҡа оҫта ул.

Әлфиргә нимә тип булһа ла яуап биреп өлгөрмәнем, Биктимер Тимерғәле улы инде телмәр тотоп бөтөп, урынына атланы.

Сәхнәгә алып барыусылар сыҡты:

– Ә хәҙер, хөрмәтлеләр, бәйгенең иң яуаплы мәле! Презентациялар! Шулай итеп, сәхнә түренә беренсе ижади төркөмдө саҡырабыҙ! Рәхим итегеҙ!

Беҙ, барыбыҙ ҙа, ҡыҙыҡһынып, конкуренттарыбыҙ ни ҡылған икән, тип экранға төбәлдек. Һары сәсле, йыуантағыраҡ рәссам-дизайнер Әлфиә, күҙлекле, шаҡмаҡ күлмәкле, шулай уҡ рәссам Илнур, уның менән бер филиалдан сәсен берҙән үреп төшөрөп, алдына һалған, оҙон күлмәк кейгән оялсан Ирина, һәм һонтор буйлы, күҙҙәренән шаян осҡон сәсеп торған, гел барыһын да көлдөрөп йөрөүсе монтажлаусы Руслан, һәм үҙен бик тыныс, бер ни тиклем тәкәббер тотҡан, сынъяһау костюмда уның алмашсыһы Виталийҙан торған беренсе ижади төркөм теҙелеп сығып баҫты.

Виталий компьютер артында ултырған егеткә “башла”, тип ишаралап, баш һелккәс, экранда сәй үләне пәйҙә булды.

Ул бәләкәй генә үҫенте, әле сибек кенә. Бына ул ҙурайғандан-ҙурая, тиҙҙән инде бөтөнләй шау ағасҡа әүерелә. Был ағас төбөнә көн дә ике ғашиҡ йөрөй, егет ҡыҙға үҙенең хис-тойғоларын йырға, шиғырға һала. Бер ни тиклем ваҡыттан, был ағас төбөндә уларҙың туйҙары була, һәм ҡыҙ, унан япраҡ йолҡоп алып, сәй яһай. Иң аҙаҡтан һүҙҙәр:

“Сәй. Тормошоғоҙҙағы бер ваҡиға ла сәйһеҙ үтмәһен.”

– Матур эш, – мин, боролоп, ижадташ дуҫтарыма күҙ аттым. – Ниндәй нәзәкәтле һәм тәрән мәғәнәле.

– Беҙҙеке матурыраҡ, – тип шыбырланы улар кемуҙарҙан яуапҡа.

Эштәрҙең ысын иҫ китеп ҡарарлыҡтары ла, артыҡ ябайҙары ла бар ине. Беҙҙең сығырға ваҡыт еткән һайын, йөрәк ситлегенә һыймай тулай, ә һаман ауыртҡан башта бер һүҙ ҡайнай: “үтербеҙме?”

Ана, ниндәй көслө конкуренция, көн дә күрше бүлмәләрҙә эшләгән күрер күҙгә ябай әҙәмдәр ни ҡыландырған. Булдырырбыҙмы беҙ? Бер генә эш һайлап алынасаҡ бит...

– Иғтибар! Сәхнәлә киләһе ижади төркөмөбөҙ! Етәксеһе –Зөһрә Ильяс ҡыҙы Искәндәрова!

Башҡалар нисектер, мин ҡалтыранған тубыҡтарымда саҡ-саҡ сәхнәгә күтәрелеп еттем, әммә мине бөтә ғаләмгә “Ильяс ҡыҙы” тип нарыҡлауҙары көс биргәндәй итте, башымды юғары күтәрҙем.

Күҙ алдыма атайымдың “рәссам сыға һинән”, тип төҫлө ҡәләмдәр тоттороуы килеп баҫты.

“Бирешмә. Атайыңдың ҡыҙы бит һин!” – тип шыбырланым үҙ-үҙемә.

Экранда беҙҙең ҡояшлы бүлмәбеҙ пәйҙә булды. Эшебеҙгә юғары сәхнәнән, ҙур экрандан яңыса күҙ аттым. Ысынлап та, сағыу, матур. Яҡты. Күңелдә тик ыңғай уйҙар ғына тыуҙыра. Әммә ҡыҙ ысынлап та яңғыҙ.

“Оло ҡалалағы яңғыҙлыҡтан да ҡурҡыныс яңғыҙлыҡ юҡтыр”, - тағын Марстың һүҙҙәре күҙ алдыма килде. Хәтеремдә Өфөләге фатирым, буш кухня, мольберттар теҙелгән бүлмәм тергеҙелде. Ҡапыл ҡайтҡым килеү тойғоһо юғалғандай итте. Инде нисәмә яңғыҙ кистәр уҙғарылған был фатирҙа, ә нисәмәләре әле алда көтә... Көндәр буйы үҙем тыуҙырған һүрәттәге был героинямды улай яңғыҙлыҡҡа дусар иткем килмәне. Бөтөнләй ҙә. Хыялый дуҫы ҡайҙа?..

Көслө алҡыштар мине уятып ебәргәндәй итте. Ролик күрһәтелеп бөткән икән. Ана, хатта Биктимер Тимерғәле улына тиклем  ихлас ҡул саба. Шул саҡ алғы рәттәрҙең береһендә ЭрЭрҙы шәйләнем. Ул, минең күҙҙәремә тура ҡарап алҡыштарын йәлләмәй ине. Был ҡараштан әле генә эсемде бошорған Өфөләге донъяма йәм ингәндәй булдысы...

 

Презентациялар күрһәтелеп бөтөп, баһалама ағзалары еңеүселәрҙе билдәләр өсөн киткәс, барыһы ла ял итергә, ҡәһүә эсеп алырға була фойеға һибелделәр. Тамашасы залынан сығыуым булды, ҡаршыма ихлас йылмайып ЭрЭрҙың килә ятҡаны күренде.

— Һаумыһығыҙ, Зөһрә Ильяс ҡыҙы! - ул ҡулымды устарында ҡыҫты ла, бер ни тиклем эйелеп ҡуйғандай итте.

— Һаумыһығыҙ. - Сәйер тойғо ялмап алды мине. Райман Русланович аша Өфөм еҫе танауыма бәрелгәндәй булды. Кисә төнө буйы ярға сығарылғандай бәргеләнгән күңел әҙерәк тынысланғандай. Мин һағынып өлгөргәйнем.

— Шунан, нисек ролик, Райман Русланович?

— Бик яҡшы. Афарин, тип әйтергә генә ҡала.

— Рәхмәт инде.

—Үҙең уйланыңмы идеяны?

— Үҙем. - Мин йәнә башымды түбән эйҙем. Ниндәй ныҡ ярҙам итте миңә Марс үҙенең үтә күренмәле быялалы сынаяғы менән, әйтеп бөткөһөҙ. Еңмәһәк тә үкенмәйәсәкмен.

— Өфөгә нимә менән ҡайтасаҡһың?

— Поезд менән.

— Бәлки минең менән самолетта ҡайтырһың?

Аптырап ЭрЭрға күҙ аттым:

— Мин ней, ҡуш ҡуллап риза булыр инем дә... Бейеклектән ҡурҡам мин. Һәм миңә поезд оҡшай. Иртәгәнән үк эшкә ҡыумаҫһығыҙ бит инде мине?

— Юҡ, Искәндәрова. Ял ит. - Райман Русланович ниңәлер күңелһеҙләнеп киткәйне.

Уның тәҡдименә ризалашмауым бейеклектән ҡурҡыуым менән һис тә бәйле түгел ине. Кисәге төндән алып уйымдан дуҫым сыҡмай. Таң беленгәнсе бәйләнештә яҙыштыҡ беҙ уның менән. Ниндәйҙер буш хәбәрҙәр ине улар, әммә был хәбәрҙәрҙән күңелгә күмәртәләп йылы эркелә. Иртәгәһенә әллә ниндәй мөһим хәлдәр булһын, Марсель менән ошолай аралашыр өсөн минең йоҡом да, ваҡытым да, хатта гел генә ауыртып ыҙалаған башым да йәл түгел. Райман Русланович боролоп китеү менән яныма Эльвира килеп баҫты:

— Был матур егет кем ул???

— Башланаа, - мин көлөп ҡуйҙым, - был матур егет минең етәксем. Ышанаһыңмы, юҡмы.

— О! Шундай йәш, ә инде етәксе! Уны әйтәм, ғашиҡ инде әллә һиңә?

Көтөлмәгән хәбәрҙән саҡ һикереп китмәнем:

— Ниңә бушты һөйләйһең! Әйтәм бит, босым, тип.

— Һиңә ҡарағанда, күҙҙәрендә шундай наҙ ине, әйкәйем! Ә һин уны әллә нимәгә үпкәләтеп бороп ебәрҙең, шикелле. Ана, һаман һинән күҙен алмай.

Ирекһеҙҙән, Эльвира ымлаған яҡҡа ипләп кенә күҙ аттым, һәм ҡараштарым Райман Руслановичтыҡы менән осрашты. Һорғолт күҙҙәрҙә әйтелмәгән һүҙҙәр йәшеренгән кеүек тойолдо.

Ниҙер булһа ла уйларға өлгөрмәнем, микрофондан тауыш яңғыраны:

— Хөрмәтле ҡунаҡтар, бәйгелә ҡатнашыусылар! Барығыҙҙы ла тамаша залына беренсе турҙың һөҙөмтәләре менән танышырға саҡырабыҙ!

 

— Эштәр күп, - тип башланы һүҙен баһалама комиссияһының рәйесе, компанияның генераль директоры, теге беренсе көндә барыбыҙға ла бәйге шарттарын аңлатҡан Сергей Викторович.

— Ә быныһы кем икән? Урыҫмы , әллә украинмы? Бәлки бөтөнләй сыуаштыр. Уларға ла бит урыҫ исемдәрен бирәләр. Ана, беҙҙең Бәләбәй яғында...

— Әлфир! - мауығып китеп йәнә ҡолағым янына эйелгән бытылдаҡ егеткә уҫал ыҫылдауҙан башҡа сара ҡалманы:

— Аҙаҡ һатырһың хәбәреңде!

— Эштәр күп. Ә еңеүсе һәм киләһе халыҡ-ара турға үтеп башҡа илдәрҙең компанияларының проекттары менән алышыусы ролик тик берәү генә булырға тейеш. Был — маркетинг иле, дуҫтар. Һәм бында тик һәләт менән тырышлыҡ ҡына еңә. Эштең иң-иңе генә һайлап алынды.

— Йә, һуҙма инде, ҡарт ҡорһаҡ! - икенсе яғымда Альберттың тауышы яңғыраны, - түҙмәйем...

Минең дә йөрәк алҡымыма килеп тығылған ине. Тын юлдарым ҡыҫылғандай, хатта. Ни булһа ла булыр, тип күҙҙәремде йомдом.

— Шулай итеп, беренсе тур геройҙары – Искәндәрова етәкләгән ижади төркөм! Һәм уларҙың тылсымлы сәйе аша асылған йәйғорло-нурлы донъяһы! Ҡотлайым!

Зал көслө ҡул сабыуҙарға күмелде, ә беҙ, бер-беребеҙгә ҡарап, бер килке ултыра биргәс, һикереп тороп ҡосаҡлашырға керештек. Тубыҡтар баяғынан да ныҡ ҡалтырай, ҡолаҡтар шаулай, бит яна, ә күңел ҡыуанысынан әллә ҡайҙарға осоп китер, төҫлө. Беҙ еңдек!

 

Биктимер Тимерғәле улы үҙе шәхсән һәр беребеҙҙең ҡулды ҡыҫып премиялар һалынған конвертты, Эльвира менән миңә раузаларҙы тапшырғас, һаман алҡыштарҙан тынмаған залға өндәште:

— Бына кемдәрҙең эше халыҡ-ара бәйгелә компаниябыҙ намыҫын яҡлаясаҡ, ура!

Сәхнә ябылғас, ҡыйыр-ҡыймаҫ уның янына килдем:

— Биктимер Тимерғәле улы...

— Әү, Искәндәрова. - ул, киң йылмайып, миңә текәлде.

— Был ролик һеҙҙе тулыһынса ҡәнәғәтләндерәме?

— Эйе. Ә нимә булды, аҡыллым?

— Минең идеям әҙерәк нигеҙен үҙгәрткәйне. Ҡыҙ образы яңғыҙ булмаҫҡа тейеш. Уның янында, - мин, нисек аңлатырға белмәй, туҡтап ҡалдым.

— Егете булырға тейешме? - тип йылмайҙы етәксе.

— Юҡ. - үҙемде шул хәтлем уңайһыҙ тоя инем. Ник өндәштем, тигән көнгә төшкәйнем, - дуҫы. Бары тик дуҫы булырға тейеш. Сөнки был идея минең дуҫым ярҙамында барлыҡҡа килде. Ул сәй аша телефон дисплейын күрһәтмәһә, был ролик та тыумаҫ ине.

— Ҡыҙы-ыҡ,- Биктимер Тимерғәле улы бер аҙ уйсанланып киткәндәй тойолдо. Шунан, йәнә киң йылмайып, арҡамдан ҡаҡты:

— Әгәр ҙә артабан эшләргә теләгең булһа, ниңә үҙгәртмәҫкә ти? Тик эшеңде Өфөлә дауам итерһең. Яңы вазифала... Райман Руслановичтың һиңә пландары ҙур.

— Рәхмәт, ҙур рәхмәт Һеҙгә! - тулҡынланып, китеп, русса түгел,  ә саф башҡортса әйтеүемде һиҙмәй ҙә ҡалғанмын.

Ә яуаптан бөтөнләй аптырап төштөм.

— Ҙур үҫ, Искәндәрова, - тип саф башҡортса яуап ҡайтарҙы ла етәксе, ишеккә табан йүнәлде.

— Әлфир! - мине фойела көтөп торған дуҫтарым янына барып еткәс, тәү башлап, милләттәшемә өндәштем:

— Биктимер Тимерғәле улы – башҡорт ! Ә һин беҙҙекеләр булдыра алмай, тиһең!

Шунан телефонымды алып, Бәйләнештәге дуҫым менән чатты асып, ашығып хәрефтәр йыйырға керештем:

“Мааааарс! Беҙ еңдек! Беҙҙең сынаяҡтағы тылсымлы донъябыҙ еңде!! һәм мин етәксе менән һөйләштем, халыҡ-ара бәйгегә тәҡдим ителгән роликта ҡыҙҙың янында уға был донъя серен төшөндөргән дуҫы ла буласаҡ!”

 

“Ебәрергә” төймәһенә баҫыр алдынан, туҡтап ҡалдым. Әйҙә быныһы сер булһын.  Марс барыһын да үҙе күрергә тейеш. Хәбәрем йөкмәткеһен үҙгәртеп, киләһе һөйләмдәрҙә тороп ҡалды:

 

“Мааарс! Беҙ еңдек! Беҙҙең сынаяҡтағы тылсымлы донъябыҙ еңде!”

 

***

Юл әйберҙәремде төйнәргә була, номерыма шатыр-ботор барып индем дә, утҡа баҫҡандай, ҡапыл туҡтап артыма сигендем. Ҡыҫҡа ботло журнал өҫтәлендә бер ҡосаҡ ҡыҙыл рауза сәскәләре баҙлай ине. Әллә ишектәрҙе бутаныммы? Улай тиһәң, ниңә асҡыс яраны? Ипләп кенә гөлләмәгә яҡынлаштым. Ҡыҙыл таждар араһында ус аяһындай ҡағыҙ беркетелгән. Уны астым да, ҡулдан яҙылған ваҡ ҡына яҙыуға күҙ йүгерттем:

“Зөһрәкәй! Оло еңеүең менән һине. Мин һиңә иң баштан уҡ ышана инем. Өфөгә рәхим ит!”

Ҡаштарымды төйнәп, ҡағыҙҙы ҡулымдан ысҡындырмаған килеш, ултырғысҡа ҡунаҡланым. Ижади төркөмдән егеттәр бүләге микән? Улай тиһәң, ҡағыҙҙа яҙылған һүҙҙәр быға бөтөнләй тура килмәй. Марсмы? Уйымдың ни тиклем иҫәр булыуын белеп, ҡысҡырып көлөп ебәрҙем, күҙ алдыма бер аҙна элек Бәйләнештә яҙышҡан әңгәмә килде:

 

Марс:

“Мин һине был ваҡыт эсендә ярайһы ғына үҙләштереп өлгөрҙөм инде.”

Зөһрә:

“Был мөмкин түгел, Марс! :)”

Марс:

“Теләйһеңме, иҫбатлайым? Мәҫәлән, мин һиңә бер ҡасан да рауза сәскәләре бүләк итмәҫ инем.”

Зөһрә:

“Ни өсөн?? Мин гөлләмәләргә хаҡлы түгелменме ни? :(“

Марс:

“Сөнки раузалар яратмағаныңды әйтмәһәң дә белеп торам. Мин һиңә ялан сәскәләрен ташыр инем...”

 

Ҡарашымды йәнә гөлләмәгә йүнәлттем. Ысынлап та ни табалыр ҡыҙҙар был йәнһеҙ сәнескеле ботаҡтарҙа? Шундай яһалмалылыҡ аңҡый бит уларҙан! Ҡиммәтле булыуҙары менән ни... Ялан сәскәләренең бар нәзәкәтлеген, сафлығын, матурлығын, төрлөлөгөн үҙенә йыймағас...

Тиҙ-тиҙ генә әйберҙәремде төйнәнем дә, балҡып ултырып ҡалған раузаларға әйләнеп тә ҡарамай ишеккә табан йүнәлдем.

 

Марс мине ҡунаҡхананың фойеһында көтә ине. Ашығып килгәне әллә ҡайҙан күренеп тора, биттәре ҡыҙарған, пальто яғаларының береһе күтәрелгән, береһе юҡ. Оҙон сәстәре елгә туҙғыған. Таныш һынды күреп күңелемә йылы үрмәләне. Йөрәгем түрендә бығаса кисермәгән наҙлы хистәр алҡына. Ул да мине шәйләне, йылмайып ҡулын һуҙҙы:

— Бир сумаҙаныңды. - шунан күҙҙәремә тура ҡараны ла, йылмайып, өҫтәне:

— Ниңә ҡаймаҡ ялаған бесәйҙәй шундай ҡәнәғәтһең? Әәй, нимә һорайым әле мин! Кил, берҙе ҡосаҡлайым үҙеңде!

Өндәшмәй генә дуҫыма һыйындым. Ҡапыл айырылышыу ғазабы алҡымымды ҡыҫып тотоп алды.

 

Теүәл икелә ҡунаҡхана алдына ялтырап торған “Hуndai” килеп туҡтаны. Шофер төшөп минең сумаҙанды артҡы яҡҡа урынлаштырғас, алдымда ишек асты:

— Райман Русланович һеҙгә хәйерле юл теләй һәм Өфөгә килеп еткәс тә шылтыратыуығыҙҙы үтенә.

Мин ғәжәп тулы ҡарашымды шоферға йүнәлттем:

— Бәй, был машина барлыҡ ҡатнашыусыларҙы ла вокзалға алып барыу өсөн тәғәйенләнмәгәнме ни?

— Юҡ, Зөһрә Ильясовна. Был машина тәғәйен Һеҙҙең өсөн Райман Русланович әмере менән еткерелде.

Шофер һөнәри тыныслыҡ һаҡлап, ишекте алдымда асҡан килеш, һалдаттарҙай төҙ ҡатып ҡалды.

Минән айырмалы рәүештә Марстың йөҙөндә тамсы ла ғәжәпләнеү юҡ ине. Ул тәмәке тоҡандырҙы ла, әллә ҡайҙан килеп сыҡҡан ҡояш нурҙарына бер күҙен ҡыҫып, ғәҙәти көлөмһөрәп, миңә текәлде:

— Хәтәр кеше һеҙ, Зөһрә Ильяс ҡыҙы.

— Исмаһам һин улай тимә, баянан бирле аптырайым, - сараһыҙҙан көрһөнөп ҡуйҙым. Әллә нимәгә Марстың сиктән тыш тыныслығы һарыуымды ҡайнатты.

— Күҙ алдыңа килтерәһеңме юҡмы, номерға ҡайтһам, журнал өҫтәлендә мин күрәлмаған рауза сәскәләре гөлләмәһе ҡуҡырайып ултыра.

— Ҡайҙа, фотоға төшөп, Инстаграмға, Бәйләнешкә һалдыңмы?

Был егет минән ысынында мыҫҡыллап көлә, шикелле. Сумкам менән ҡапыл уның еңелсә генә елкәһенә тондорҙом:

— Тора бир әле, көлөп!

— Эй, аңғарып! Һин мине улай Аргентина революционеры менән туҡмама!

Икебеҙ ҙә күңелле көлөшөп, бер-беребеҙгә текләгән килеш туҡтап ҡалдыҡ.

Ваҡыт самалы, мине поезд көтә.

— Ярай, һау бул, иптәш инженер. Онотма.

— Кем кемде онотор әле, иптәш рәссам. Хәҙер инде, олуғ үә бөйөк Зөһрә Ил...

Марс әйтеп бөтөрмәне. Мин был юлы уға елле генә итеп ҡундырҙым да, машинаға инеп ултырҙым. Ысынында, ҡапыл күҙемә килеп эркелгән йәштәрҙе күрһәтмәү ысулы ине был.

Машина юлға сығып вокзалға ҡарай елдерҙе.

Бер минут үттеме юҡмы, телефоным йәнгә килде. Таныш исемде күреп, күҙ йәштәре аша йылмайып, трубканы ҡолағыма терәнем:

— Тыңлайым, Марс.

— Мин һағынып өлгөрҙөм, Зөһрә...

Телефондың теге осонда йәнә тынлыҡ урынлашты. Шунан таныш көлөү яңғыраны:

— Шаяртам. Хәйерле юл теләйем тигәйнем, иптәш рәссам.

 

Мин өс аҙна эсендә яратып өлгөргән ҡала ипләп кенә минән артҡа сигенә бара, сигенә бара... Ҡар бөртөктәре, өҙгөләнеп, тәҙрәгә килеп бәрелә лә, күҙ йәштәре булып, аҫҡа тәгәрәп төшә. Ҡара таҫма булып, ҡаланы уртаға бүлгән йылға һуҙылған. Ә уның аръяғындағы завод торбалары миңә, гүйә, хушлашып, төтөн-ҡулъяулыҡтарын болғай.

Иламайым-иламайым. Мин бит көслө, бойондороҡһоҙ йән, 23 йәшлек кенә булыуыма ҡарамаҫтан инде бүлек мөдиремен, мин бөгөнгө көн еңеүсеһе... Минең тормошом бит бер йәйғорло кәлейәгә һалынған, мин яңғыҙ түгел,  ә ни бары иреклемен...

Тик ниңә күңелгә шул хәтлем моңһоу һуң әле? Шул йәйғорло тормошома йәнә бер сираттан тыш яңы төҫ өҫтәлеүе йәнде өйкәй, күрәһең. Тәбиғәт ҡанунын боҙоп, ҡағиҙәгә ҡаршы өҫтәлгән төҫ. Йәйғорҙоң өйрәнеп , ятлап бөткән теге ете төҫө нимәгә миңә, мин бит ошо яңы төҫ аша ғына тормоштоң бар йәмен аңлай башланым...

Купе ишеге асылды, һәм унда ҡырлы стакан тотҡан кондуктор ҡыҙ күренде:

— Сәй эсәһегеҙме?

— Эйе.

Билеттарҙы тикшереп, алмаш яҫтыҡ-юрған биреп, стаканды алдымдағы өҫтәлгә ултыртҡас, кондуктор артынан ишек ябылды. Стакан минең алдымда ятҡан блокнотымдың биттәре өҫтөнә ултыртылғайны. Ә унда – был ҡалаға килгән ваҡыттағы төшөрөлә башлаған эшләнеп бөтөлмәгән һүрәт. Уға стаканда алҡынған сәй аша ҡараным да, күкрәгемдән күмәртәләп һағыш урғылды: семәрләп эшләнгән фонарь яҡтыһында ҡар бөртөктәре менән бергә пальто кейгән егет менән бөҙрә сәсле ҡыҙ парлы бейеүҙә өй(ө)рөлә...

 

Беренсе бүлек тамам.

 

Икенсе бүлек

 

Ер.

 

1.

 

“Зыың-зың! Зыың!”

Ниңә тыммай был уятҡысы? Мендәргә йөҙтүбән ҡапланған килеш ҡулым менән карауат, уның эргәһендә торған тумбочка тирәһен күпме ҡапшаһам да сәғәтте таба алманым. Тик бер килке ваҡыт үткәс кенә мейегә энәләй ҡаҙалған тауыштың ишек яғынан килгәнен шәйләп ҡалдым.

“Нимә, йәшәүҙән туйҙыңмы?” тип, үҙаллы танау эсенән мыңғырлай-мыңғырлай  ишекте асып ебәрҙем дә, ғәжәпләнеү ҡатыш уңайһыҙ тойғолар шауҡымында асҡан ауыҙымды кире ябырға мәжбүр булдым: алдымда Райман Русланович баҫып тора ине. Затлы костюмы өҫтөнән кейгән пальтоһында һыулы тамсылар ялтырай, төнө буйы шыбырлаған ямғыр тыммаған, ахыры.

— Хәйерле иртә, Зөһрә! Уҙырға рөхсәт ит, – ЭрЭр миңә һораулы ҡарашын төбәне. Туҙғыған бөҙрәләремде усым менән һыпырып ипкә килтерергә тырыштым:

— Эйе, үтегеҙ.

Нимә кәрәк минән был ҡупшы ата ҡаҙға? Үҙе ҡайтҡас ял итерһең тине, үҙе таң менән минең ишек төбөн тапай. Алҡымыма килеп тығылған асыуымды көскә йәшереп боссҡа залдан дивандан урын күрһәттем дә, ҡаршыһына ултырып, уға һораулы ҡарашымды төбәнем. Райман Русланович минең ҡул ҡаушырыуымды һәм иренемде етди ҡымтыуымды шәйләп ахыры, йылмайып ҡуйҙы:

— Йә, асыуланма. Мин хәҙер әйтәсәк яңылыҡ һис шикһеҙ кәйефеңде күтәрергә тейеш, – ул устарын усҡа һуҡты.

— Хы. Командировканан һәм оҙайлы юлдан арманһыҙ булып ҡайтҡан кешене таңдан уятып унан ниндәй яҡшы кәйеф талап итәһегеҙ һеҙ, Эр... Райман Русланович?

— Беренсенән, мин һиңә хәҙер Райман. Бары тик Райман ғына. Сөнки һин бөгөнгө сыҡҡан һәм инде иғландар таҡтаһында эленеп торған бойороҡ буйынса бүлек мөдире. Икенсенән, бөгөн икебеҙҙе матбуғат конференцияһына саҡырҙылар. Һинең оло еңеүең хаҡында ентекләп һорашмаҡсы итәләр. Әҙерлән. Төшкө икегә машина һине подьезд эргәһендә көтәсәк.

— Әлләсе, бүлек мөдире булһам да, иркемде нығыраҡ сикләйһегеҙ түгелме? Етмәһә, фатирыма килеп.

Әсе телләнһәм дә ике сикәмә ҡапыл ут ҡапҡайны.

Мин бүлек мөдире! Компанияға эшкә килгәндән бирле тынғы бирмәгән хыялым тормошҡа ашты түгелме һуң? Шаулы дөйөм бүлмәнең бер мөйөшөнә ҡыҫырыҡланған өҫтәл түгел, ә тулыһынса айырым кабинет көтә мине! Әммә эсемдә ҡайнаған тойғоларҙы тышҡа сығарырға ашыҡманым, бар көскә иренемде тешләнем дә, юрамал асыулы ҡыланып, ҡаршымда ултырған ҡупшы егеткә төбәлдем.

Раймандың ирен ситтәрендә йылмайыу яғылды:

— Һинең шундай тоҙло-боросло сағың оҡшай ҙа инде миңә. Һөйләштек. Көтәм.

Ул, нисек ҡапыл ғына килгән, шулай тиҙ генә юҡҡа сыҡты.

Артынан ишекте ябып та өлгөрмәнем, был юлы инде телефоным тауыш бирҙе. Дисплейына күҙ ташланым да, кәйефем күтәрелеп китте. Марина. Кемде-кемде, ә уны һағындырҙы!

— Ало! Сәләм!

— Сәләм, Искәндәрова! Ой, ғәфү итегеҙ, хөрмәтле Зөһрә Ильясовна!

— Кит, инде һин башты ҡатырмаһаң.

Икәүләп көлөшөп ҡуйҙыҡ.

— Мин хәҙер һиңә киләм, Зөһрә.

— Хәҙер? – мин, аптырап, сәғәткә күҙ аттым: - һиңә эшкә түгелме ни?

— ЭрЭр миңә бөгөн башҡа эш йөкмәтте.

— Ниндәй?

— Килгәс белерһең. Ҡуй сәйеңде.

Әхирәтем трубканы шарт һалып та ҡуйҙы. Ҡайһылай ҡыҙыҡ әле ул был иртә. Башымды сайҡап тел шартлата-шартлата кухняға йүнәлдем.

 

Марина оҙаҡ көттөрмәне. Тупһала оҙаҡ ҡосаҡлашып, эшкә сығып барған күршеләрҙе аптыратып, шаулашып торғандан һуң, беҙ инде өҫтәл артында сәй эсә инек.

— Йә, әйт, ниндәй эш йөкмәтте һиңә босс?

Маринаның күҙҙәре хәйләле ялтырап китте:

— Мин һине белгәндән алып хыялланған эш! Бөгөнгө сараға  һинән кеше әтмәләргә ҡушты Райман.

— Нимә? – ҡулымдан сынаяҡ төшөп китә яҙҙы, эҫе сәйгә быуылдым:

— Ә мин улайһа кем?

— Үпкәләмә инде. Әммә шундай мөһим ваҡиғаға һине футболкала һәм джинсы салбарҙа ебәреп булмай ҙа инде. Беҙ хәҙер сауҙа үҙәгенә йүнәләбеҙ! Ваҡыт сикле! – Әхирәтем, урынында һикереп, сәпәкәй итеп ҡуйҙы.

Бына һиңә мә. Тимәк, мин был ЭрЭр өсөн артыҡ йәмһеҙ һәм һоро ҡыҙ. Ныу үҙенең тетмәһен тетәм былай булғас. Тештәремде ҡыҫып сумкама әйберҙәремде йыйырға керештем.

 

— Күҙ алдыңа килтерәһеңме, кисә эштән арып-талып ҡайтып индем, ә Фәнзилем һаман шул танкылары менән уйнап ултыра. Башкөллө мониторға сумған. Эш папкаһы менән башына барып тондорорҙай булдым. Әй, аңламай ҙа ул мине, тыңларға ла теләмәй. Йәнде көйҙөрһә, ташлашырға тура килер инде.

Өс сәғәт тирәһе иҫәпһеҙ-һанһыҙ кейем кибеттәре буйлап йүгергәндән һуң, ниһайәт матурлыҡ салонына ингәйнек. Визажист ҡыҙҙың һалҡынса бармаҡтары битемә крем һылауы туймаған йоҡомдо алып килеп, күҙ ҡабаҡтарыма кирбестәй ҡаплай, Маринаның борсоулы тауышы әллә ҡайҙан алыҫтан ишетелгәндәй. Ҡатҡан ирендәремде көскә ҡыбырлатам:

— Ә һин уны ҡурҡытып ҡара. Һинһеҙ тормошо нисек булғанын аңлат. Теләһәң әйҙә миңә йәшәргә. Барыбер ҙур залда мольберттарҙан башҡа әйбер юҡ. Һине юғалтыу ҡурҡынысы килеп баҫһа, аңлар, ҡайҙа барыр тиһең.

— Беҙ танышҡандан алып, бер егет менән йөрөгәнеңде күрмәнем, ә әллә ҡайҙан елле кәңәштәр алаһың ул! – әхирәтемдең тел шартлатҡаны ҡолағыма килеп бәрелә.

Ниҙер тип яуапларға ла өлгөрәйем, Маринаның сағыу тауышы йәнә салонды яңғырата:

— Әйткәндәй! Беҙҙең Райман Русланович ниңә һиңә шундай иғтибар бүлә тиһең?!

— Сөнки мин бөгөн уның ҡороғор матбуғат коференцияһында беҙҙең компанияны оятҡа ҡалдырмаҫҡа тейешмен. Артын һаҡлай.

— Иҫәр! Ул һиңә ҡармаҡ һала бит! Бер күҙ ҡарашынан барыһы ла аңлашыла!

— Тағы шул балыҡ башы. Юҡ, һәм тағын бер тапҡыр юҡ.

— Һиңә егерме өс, һин инде бүлек мөдире, ә һаман егеттәрҙән өркәһең! Тормошоңда исмаһам берәү булһа ла ир-егет остоғо бармы? – Маринаның тауышында тимерҙәр сыңланы. Асыулана.

— Бар.

Тимер сыңлауы тел шартлатыу менән алмашынды:

— Кем?

— Дуҫым бар минең. Унан башҡа бер кем дә кәрәкмәй.

— Булды. Көҙгөгә ҡараһағыҙ ҙа була, – стилист ҡыҙ минең ултырғысымды өҫтәл ҡаршыһындағы оло көҙгөгә әйләндерҙе. Унан күҙҙәренә бығаса күренмәгән осҡондар ҡунған миңә төптө ят нәзәкәтле ҡыҙ ҡарай ине: күҙ ҡабаҡтары өҫтөнә яҡты лампанан төшкән яҡтыға яңы йыл шыршыһындай ем-ем килгән һорғолт һөрмә яғылған, былай ҙа ҙур күҙҙәр оҙон керпектәрҙе тағы ла оҙонайтып буяғанғамы, әллә сикһеҙ ғәжәпләнеүҙән, үтә лә дәү күренәләр. Инде мәңгелек дуҫҡа әйләнгән йоҡоһоҙлоҡтан, гемоглобин түбән булыуҙан гел генә аҡһыл сикәләр анау ҡунаҡхананың ҡыҫҡа ботло өҫтәлендә ҡалған раузалар төҫлө алланып яналар, ирендәргә сағыу ҡыҙыл яғылған.

— Зөһрә, ә һин ысынлап та кеше икәнһең, –  тине артыҡ уйсан ҡиәфәт менән Марина, һәм көҙгөләге таныш та,  таныш түгел дә ҡыҙ уға шаяртып сәс киптергес лак флаконы менән киҙәнде лә ихлас көлөп ебәрҙе.

 

— Булды, минең өҫтән йөк төштө. Кискелек осрашырбыҙ, һәм һин миңә һис шикһеҙ бая һөйләй башлаған дуҫың хаҡында һөйләргә ярағанын да, ярамағанын да асып һаласаҡһың.

Марина кибеттәрҙең исемдәре яҙылған ҡатырға пакеттарҙы фатирыма индереп ҡалдырырға ярҙам итте лә, сикәмдән әп итеп орсоҡтай осоп сығып та китте. Бигерәк аҫыл ҡыҙ ҙа инде үҙе. Фәнзиле бит уны күтәреп кенә алып йөрөргә бурыслы.

Сәғәткә күҙ аттым. Төшкө бер. Шул саҡ телефоным йәнгә килде.

Дисплейын яндырҙым да, бар тәнемә йылы тулҡын йүгерҙе: Бәйләнештә Марстан хәбәрнәмә.

“Сәләм, хөрмәтле үә бөйөк Зөһрә Ильяс ҡыҙы! Нисек ҡайтып еттегеҙ?”

Һаман кисәгеһен өҙмәй ҙә ҡуймай. Көлөмһөрәп уға яуап хаты яҙырға керештем:

“Сәләәм! Яҡшы барыһы ла. Ҡайтып етергә лә өлгөрмәнем, босс башты ҡатыра башланы. Бер сәғәттән матбуғат конференцияһында  булырға тейешмен.”

Марстан да яуап оҙаҡ көттөрмәне:

“Башланды, былай булғас.”

Уға яуап яҙырға тип төймәләргә баҫып та өлгөрмәнем, йәнә хәбәр:

“Күҙе төшкән уның һиңә. Теге раузалар ҙа уның бүләге.”

“Кемдең, Марсель?”

Әммә был бер ҡатлы һорауға яуап булып телефон шылтыраны:

— Зөһрә Ильяс ҡыҙы. Мин Райман Руслановичтан. Һеҙҙе тышта машина көтә.

Хат яҙышыу ҡайғыһы китте, бая кибеттә тиҫтәләгән күлмәктәр араһынан көскә  һайлап алған ҡыҙылын ашығып кейә башланым.

 

***

 

Матбуғат конференцияһы мин хеҙмәт түккән офис урынлашҡан бейек бинаның иркен залдарының береһендә уҙғарыла ине. Зал шығырым тулы, ҡалҡыуыраҡ сәхнәлә теҙелеп киткән оҙон өҫтәл, өҫтәлдә газлы һыу, стакандар һәм микрофондар ҡуйылған. Мине тура шул өҫтәлдәрҙең береһе артына ултырырға саҡырҙылар. Залға килеп ингәс тә, ҡаршымда миңә арҡаһы менән әйләнеп, кемдер менән бик ихлас әңгәмә ҡорған Райманды шәйләп ҡалдым. Иртәнсәк тәмле йоҡомдан яҙҙырғаны һәм Маринаға мине “кеше итергә” ҡушыуы һарыуымды ҡайнатҡайны, туп-тура уға йүнәлдем. Әңгәмәсеһе хәбәрсе ахыры, муйынында бейджик, ҡулында фотоаппарат. Мине күреү менән айҙай балҡып китте:

— Ә бына ул – беҙҙең афарин ҡыҙ Искәндәрова!

Райман ҡапыл артына әйләнде һәм нисек торған, шулай килеш ҡатты. Бер килке өндәшмәй торҙо, хатта. Ауыҙына һыу уртлағанмы ни. Бары тик ҡарашында ғына тәрән ғәжәпләнеү сағыла ине.

— Шунан, - тиеп йылмайҙым мин уға ҡарап: - эшләгәнме минән Марина кеше? Әллә миңә беренсе каналдағы “Мода хөкөмө”нә барырғамы?

— Юҡсы, - Райман ниһайәт телгә килде, өйрәнелгән хәрәкәттәр менән галстугын рәтләне, сәстәрен һыпырҙы.

— Юҡ тиһегеҙме? Кеше килеп сыҡмаған инде минән атыу, Райман Русланович?

Раймандың ҡарашы үҙгәрҙе, һәм ул йәнә ҡатҡыл етәксе роленә керҙе:

— Бушты һөйләмә...геҙ, Искәндәрова. Әйҙәгеҙ, өҫтәл артына.

Бер уға, бер миңә ҡыҙыҡһынып күҙ атҡан хәбәрсе минең ҡолағыма шыбырланы:

— Райман һынлы Райманды һүҙһеҙ ҡалырға мәжбүр итәһегеҙ бит әй. Беҙ яҡын дуҫтар, ул йыш ҡына миңә һеҙҙең хаҡта һөйләгәне бар.

Уға ҡарап йылмайҙым да, өҫтәл артынан урын алдым.

— Хәбәрселәр биргән һорауға ирония, сарказм, тигән нәмәләреңде эшкә екмәй генә яуап бир, Зөһрә, - Райман күҙемә тура ҡараны, һәм минең ҡарашты күтәрә алмайынса, алға төбәлде:

— Зинһар.

— Борсолмағыҙ, Райман Русланович. Кешесә кейенә белмәһәм дә кешесә һөйләй беләм шикелле, - мин, бармаҡтарымды ҡаушырып, туп-тулы тамашасы залына төбәлдем.

 

Ғәжәпләнерлек тә урыны булған шул бостың. Сара  тамам булғас, фойелағы ҙур көҙгөләрҙең береһендә үҙемде күреп тағын  ирекһеҙҙән туҡтап ҡалдым, инде нисәнсе ҡат  ҡуйы бөҙрә сәстәргә, ҡара ҡаштар аҫтынан көлөмһөрәп ҡараған йәшкелт күҙҙәргә бер ни тиклем аптырап ҡарап торҙом.  Ә ҡыҙыл оҙон күлмәк әйтерһең дә алланып янға сикәләр өсөн  махсус һайланған. Бейек үксәлә йөрөп өйрәнелмәгән, шуға оҙаҡламай тышҡа йүнәлдем. Райман кемдер менән хәбәр һата, уның күҙенә салынмайса өйгә тайыр кәрәк.

 

***

 

— Хәйерле иртә, Зөһрә Ильясовна!

Офис тупһаһын ашатлап та өлгөрмәнем, был сәйер сәләмләүҙәрҙең күплегенә аптырап туҡтап ҡалдым. Бөтәһе лә йылмаялар, баш эйгәндәре лә бар. Ғәҙәттәгесә үҙ урыныма үтергә теләп, бер-ике аҙым атлап та өлгөрмәнем, ҡапыл башымды йәшен тиҙлегендә “һин бит хәҙер бүлек мөдире!” тигән уй ярып үтте. Ысынлап та! Командировканан ҡайтҡандан бирле әллә ниндәй шауҡым аҫтында шаңҡып тик йөрөйөмсө!

Бүлмә уртаһында аптыранып ҡалғанымды һиҙҙермәҫкә тырышып бүлек мөдиренең эш кабинетына йүнәлдем. Ҡарашым ишеккә беркетеп ҡуйылған “Бүлек мөдире Искәндәрова Зөһрә Ильяс ҡыҙы” тигән яҙыуға төштө. Ныу өлгөрҙәр ҙә инде үҙҙәре.

Ишекте асып эскә үттем. Ҡарашыма өҫтәлдә баҙлаған ҡыҙыл раузалар сағылды. Ауыр көрһөнөп, пальтомды сөйгә элдем дә, сәскәләр араһына ҡыҫтырылған яҙыуға үрелдем:

“Хыялың тормошҡа аша башлау менән ҡотлайым. Был баҫҡыста ғына туҡталып ҡалма.”

Матур, ваҡ һәм тигеҙ хәрефтәр менән ҡулдан яҙылған яҙыу миңә ныҡ таныш тойолдо, раузаларға күтәрелеп тә ҡарамай, өҫтәл түренә үттем дә, ҡулымдағы ҡағыҙ киҫәгенә текәлдем. Хәтеремә ҡылт итеп офоҡ артында ҡалған ҡала, ҡунаҡхана номеры һәм тумбочкаларҙа баҙлап ултырып ҡалған раузалар килеп баҫты. Уларға ҡушылып, йөрәк һыҙып Марселдең шаяртыу ҡатыш әллә ниндәй билдәһеҙ һағыш менән әйтелгән һүҙҙәре ҡолаҡта яңғырағандай итте: “Райман инде, кем булһын. Күҙе төшкән уның һиңә.” Ҡағыҙҙы өҫтәлгә ырғыттым да сәстәремде усланым. Күҙ алдыма шул аҡыллы һәм етди һоро күҙҙәр, шәмдәлдәй төҙ һын килеп баҫты. Йөрәгемдең әллә ҡайһы еренә бөтмәҫ йылы йүгергәндәй итте. Йә инде, әллә мин дә хистәремә ирек бирә башланыммы? Эш ерендәге башҡа хеҙмәттәш ҡыҙҙарҙан кәм булмайым инде атыу, етәксегә күҙ һалғас.

Һаҡ ҡына ишеккә туҡылдаттылар. Тертләп киттем, өҫтәлдәге ҡағыҙҙы алып усыма йомодорҙом да, тамаҡ ҡырҙым:

— Эйе, мөмкин.

Тупһала Райман күренде. Әле генә мейемдә йүгергән уйҙарымды ул уҡып торалыр, беләлер, шуға күрә шундай серле йылмаялыр һымаҡ тойолдо. Ашығып урынымдан ҡалҡындым.

— Хәйерле иртә, Зөһрә!

— Һаумыһығыҙ, Райман Русланович.

Өҫтәл янына яҡынлашҡан Раймандың ҡаштары ризаһыҙлыҡ белдереп, өҫкә күтәрелде:

— Райман. Райман ғына.

— Ғәфү итегеҙ, мөдир вазифаһында беренсе көн генә бит, - мин ирендәремә йылмайыу ишараһы яҡтым да, кире креслоға ултырҙым. Уны күргәндәге ҡапыл ҡаушауым үтте, өҫтәүенә, кәйеф тигән мыжыҡ нәмә миндә күтәрелгәндән-күтәрелә бара ине.

— Бәлки ауыр эш көнө башында ҡәүһә эсеп алырбыҙ? Нисек уйлайһың, Зөһрә? - Райман миңә һораулы ҡараш атты.

— Мин ҡаршы түгел, тик кем килтерер һуң, - тип йылмайҙым мин.

— Ҡара һәм өйрән, - ошо һүҙҙәр менән Райман өҫтәлгә үрелеп телефон трубкаһын алды ла етеҙ, өйрәнелгән хәрәкәттәр менән бер-ике һандарға баҫты, бер аҙ көтөп торғас, етәкселәргә генә хас ҡатҡыл тауыш менән “Зарина, ике сынаяҡ ҡәһүә килтер. Юҡ. Зөһрә Ильясовна бүлмәһенә.” тип бойороҡ биргәс, трубканы һалып та ҡуйҙы.

— Бына шулай, Искәндәрова. Ә һин әлегә креслола өйөрөлөргә генә өйрәнгәнһең шикелле.

— Юҡ, мин бындай креслола элекке вазифамда уҡ өйрөлөргә өйрәнгәйнем, - тип көлдөм мин.

— Ах һин аны! Мин уны иң яҡшы хеҙмәткәр тип уйлап йөрөнөм, ә ул креслола күңел асҡан икән.

Эйәгемә таяндым һәм йылмайып әңгәмәсемдең күҙенә ҡараным:

— Ә һеҙ шаярта беләһегеҙ икән.

Раймандың күҙҙәрендә бығаса күренмәгән осҡондар ҡабынды, үҙе минең ҡарашты күтәрә алмай башын аҫҡа эйҙе. Мин уның был тартыныуынан әллә ниндәй ләззәт ала инем, ирендәрем тағы ла киңерәк йылмайыуҙа йәйелде. Ишек асылды, һәм унда ҡулына батмус тотҡан сәркәтип Зарина туташ пәйҙә булды. Беҙ кеүек осло дағалар менән тыҡ-тыҡ килеп, батмустан пар боҫорап торған ике сынаяҡ бушатты ла, минең тубығы йыртыҡ джинсыға һәм кедаларға инде ғәҙәткә ингән ҡарашын сәнсеп, яһалма йылмайып сығып китте.

— Минең кабинет булғас, мин һыйларға тейешме, Райман Рус... Э, Райман?

Ул ҡарашын һаман иҙәндән алмаған еренән башын кире ҡалҡытырға мәжбүр булды:

— Шулай килеп сыға. Әйҙә, бынан башҡа һин, тиеп һөйләшәйек. Беҙ бит ят кешеләр түгел.

— Шуға күрә лә миңә инде икенсе тапҡыр раузалар бүләк итәһеңме?  - мин тағы ла киңерәк йылмайҙым. Һәр ваҡыт етди, үҙенә артыҡ ышанған егеттең алдымда  үҫмер малай кеүек юғалып ҡалыуы миңә шул хәтлем ҡыҙыҡ күренеш ине. Әле лә уның аҡһыл йөҙөнә ҡыҙыллыҡ йүгерҙе, ә көслө ҡулдары галстугын бушатырға маташты. Ниһайәт аҡыллы һоро күҙҙәр миңә төбәлде:

— Эйе.

— Райман, мин раузалар яратмайым. Улай ғына ла түгел, мин уларҙы күрәлмайым, – ҡапыл ул миңә йәл булып китте, аралағы уңайһыҙ тойғоно юймаҡ булып алдымдағы сынаяҡтарҙың береһен уның алдына шылдырҙым:

— Әммә ҡотлауың  өсөн рәхмәт. Әйҙә, ҡәһүә эсәйек. Алда тулы эш көнө бар.

Беҙҙең әңгәмә ҡапыл яйлы ғына инеп ялғанып, көндәлек темаларға барып олғашты.

 

— Бер сәғәт ҡәһүә эсеп ултырҙығыҙ тиеңме? – Маринаның, ышанмайынса, үҙенең был һорауын икенсегә биреүе. Оҙон эш көнө үтеп, беҙ минең опелдың эсенә инеп ултырғайныҡ. Мин асҡысты бороп ҡартласымды тоҡандырҙым да, парковканан яйлап ҡына сыға башланым. Ирендәремдә һаман балҡыған серле йылмайыуым әхирәтемә тынғы бирмәй шикелле, ул хәүефһеҙлек ҡайышын эләктерҙе лә, түҙмәй, тағын миңә текәлде:

— Йә, Зөһрә!

— Шулай тием. Ситтән бер ҡаты бәндә, маҡтансыҡ күренһә лә бигерәк ябай икән. Үҙең беләһең, мин һәр береһе менән уртаҡ тел табыусыларҙан түгел, ә Райман менән кискә тиклем һөйләшеп ултырырға була.

— Ууу, былай булғас, тиҙҙән туйҙа күңел асабыҙ инде! Ниһайәт, ниһайәт, әхирәтем! - Марина шатлығынан хатта ҡулдарын йәйеп ебәрҙе: - мин инде күҙ алдыма ла килтерәм... Ул: сибәр, ышаныслы, етди, һәм һин: һаман балалығыңдан сығып етмәгән, хыялый һәм дыуамал. Һеҙҙән камил парҙы донъяла күргәнем юҡ әле!

— Мариина, - мин трассанан ҡарашымды алып, әхирәтемә ҡараным:

— Беҙ уның менән ни бары бер ултырып ҡәһүә тәмләнек, ә һин инде әллә нимә уйлай ҙа башланың.

— Ыһы. Тағын, ул һине генә һайлап, ярышҡа ебәрҙе. Унда бергә ҡайтырға тәҡдим итте, ике тапҡыр сәскә бүләк итте, күлмәк алып бирҙе. Бер ултырып ҡәһүә тәмләгән хеҙмәттәштәргә хас түгел был. Ә ул һиңә оҡшаймы? – Марина был хәбәр менән шул тиклем мауыҡты ахырыһы, ҡайышын ысҡындырып, минең яҡҡа боролоп уҡ ултырҙы.

— Күлмәк алып бирҙе, тиһеңме?

Был мәлгә, мин, киске тығындың ҡыҙған мәленә эләккәнгә, тиҙлекте кәметкәйнем. Ҡаштарымды йыйырып, Маринаға текәлдем.

— Матбуғат конференцияһына  һинән кеше яһау өсөн сығымдарҙы тулыһынса ул түләне, Зөһрә.

Ҡулдарым бар көсөнә рулде ҡыҫтылар. Минең асыуланғанымды Марина ла асыҡ күрҙе, ипләп кенә беләгемә ҡағылды:

— Йә инде, көймә. Һинең түләү өсөн һуҙған кредит картаңды ипләп кенә Раймандыҡына алыштырып йөрөгән мине үлтер лутсы.  Ә уға теймә. Яҡшы кеше ул. Иң мөһиме, ышаныслы.

Бар көсөмә алдымда теҙелеп киткән машиналарҙы күҙҙәрем менән быраулап арығайным. Еңелсә генә рулгә тондорҙом:

— Ну ЭрЭр! Иртәгә тетмәһен тетәм!

— Юҡ! Юҡ! Әйттем бит, үлтерһәң, мине үлтер, уға теймә!

Марина һаҡланғандай, ике ҡулын алға һуҙҙы.

Мин Маринаға әйләндем:

— Оҡшамай ул миңә, аңланыңмы? Бынан нимә килеп сығыуы ҡыҙыҡ миңә. Бесәй-сысҡан уйыны уйнап ҡарайыҡ әле. Күңелле бит!

— Был уйындан ҙууур уймаҡ сыҡһа, мин ҡалай ҙа шатланыр инем! – тип яуапҡа сәпәкәйләне Марина, һәм минең уттай ҡарашым аҫтында шымып ҡалып ысҡынған ҡайышын эләктерә һалды.

Мин, тығындың кәмеүен тойоп, бар көскә тиерлек газға баҫтым.

 

***

 

Ҡыштың был һуңғы бурандары булды, бер аҙна самаһы ямғыр яуып, шәмәреп, һаман һалҡын ел иҫеп торғандан һуң, ергә Яҙһылыу аяҡ баҫты. Баҫты ла, донъя йылы ҡояш нурҙарына, тиҙ арала йәшел үләндәргә һәм ыуыҙ япраҡтарға күмелде. Өфө урамдарына йәнә йәм ҡайтты. Юҡҡа ғына башҡаланы йәшел ҡала тимәйҙәр. Күкрәп сәскә атҡан муйыл, сирень ағастары һәр урамда тиерлек бар, һәр мөйөштә  нескә бил ҡайындар суҡтарын ергә эйгәндәр.

Ҡала халҡы ла уянды, урамға береһенән-береһе уҙҙырып сағыу кейемдәрҙә сыға башланылар. Парктар йәнләнде, йәштәр майҙандар тултырып киске уйындар ойошторорға кереште.

Барыһын да күреп, тойоп йөрөһәм дә, оҙон-оҙаҡ был гүзәл миҙгелгә һоҡланып ултырырға ваҡыт юғыраҡ: минән алда булған бүлек мөдире бигерәк алама: әллә нисәмә документты рәткә килтерер кәрәк. Һүрәт төшөрөргә ваҡыт бөтөнләй ҡалманы, шуға күрә мольберттарҙы бер мөйөшкә йыйып йәшереп ҡуйҙым.

Әле лә арып-талып, эштән ҡайтып килеүем. Опелем әҙерәк бышҡыра, уны ҡарарға ла ваҡыт ҡыҫтау, мин шуға йәйәүле мосафир. Туҡталыштан фатирыма хәтле биш минуттай юл. Ысынын әйткәндә, был арауыҡ булмаһа, мин бөгөн иртән ағастарҙың инде шау япраҡҡа күмелеп ултырыуҙарын да аңғармаҫ инем әле.

“Күҙ алдыңа килтерәһеңме юҡмы, Марс, мин бөгөн яңы саҡ ҡына инде йәйҙең яҡынлашҡанын шәйләнем. Был эше менән бөтөнләй бер нәмәне лә аңғарып булмай.”

“Һии, ә үҙең рәссам йораты. Тап рәссамдар беренсе булып  донъя матурлығын, тәбиғәт һулышын аңғарырға тейеш. Офис ҡомағы һин.”

“Ә һинең көндәр нисек үтә? Минән көлһәң дә үҙең дә башкөллө эшкә сумғанһыңдыр әле.”

“Мин ябай инженер. Кис һайын яр буйына төшөп йылғаның һулышын тыңлап киләм. Барыһы ла яҡшы, тик яр буйында тороп шарап тәмләргә иптәш кенә юҡ.”

Уҡып килгән еремдән ҡысҡырып көлөп ебәрҙем:

“Бахыр! Эргәңдә минең кеүек иҫәр юҡмы ни?”

“Юҡ шул.”

“Тап һуң. Уның ни ҡыйыны.”

“Берәүҙе тапҡаным да еткән, инде нисек ҡотолорға белмәйем.”

“Минең үпкәләүем бар.”

“Шаяртам бит.”

Ирендәремдә һаман иркен йылмайыу һаҡлап башымды күтәрҙем. Яҙышыу менән мауығып ҡайтып еткәнемде лә һиҙмәгәнмен.

Һыуыҡ фатирға бөтөнләй ҙә инге килмәй, яҙғы һауа шул хәтлем танһыҡ! Башымды күккә һоноп, йәшел үлән еҫенә бер килке рәхәтләнеп торғас, тирә-яғыма ҡарандым. Күҙем балалар майҙансығындағы буш әүһелдәккә  төштө.

Оҙаҡ уйламай барып  ултырҙым да, һәм Марсҡа сираттағы хәбәремде яҙырға керештем:

“Миңә лә бында яңғыҙыма күңелһеҙ булып китә.”

“Яңғыҙыңа? Эргә-тирәңдә дуҫтарың мыжғый ҙа инде.”

“Әммә мин улар араһында бер үҙем генә аҡылдан яҙғанмын, Марс. Лутсы иҫәрҙәр йортонда йәшәһәм...”

“Унда һин яратҡан иреклек һәм Макдональдс юҡ бит. Һәм беҙ аралаша ла алмаясаҡбыҙ.”

“Минең Макдональсҡа булған һөйөүем бөттө инде. Чизбургер ашамайса ла түҙә алырмын. Ә бына ирекһеҙ һәм һинһеҙ йәшәп булмаҫ...”

“Ебәрергә” төймәһенә баҫыуым булды, мин йәшәгән подьезд ишеге асылды, һәм унан мин гел күҙәтергә яратҡан ике йән эйәһе – тағы ла уртаға нығыраҡ бөгөлгән сал ҡарт һәм инде ҙурайып киткән, өлтөк сәстәренә ике яҡлап сәскәле резинка ҡыҫтырған ҡыҙсыҡ сыҡтылар. Бәләкәс туп-тура мин ултырған әүһелдәккә ҡарай йүгерҙе лә, мине күреп шып туҡтап ҡалды. Һоро күҙҙәре һораулы рәүештә миңә төбәлделәр. Йылмайып урынымдан ҡалҡындым:

— Аптырама, бәләкәс. Минең дә уйнағым килеп киткәйне.

— Һин хәҙер ҙур ҙа инде, - тине сағыу тауыш.

Артынса олатаһының тауышы яңғыраны:

— Иң мөһиме, күңелең ҡартаймаһын.

Күҙҙәрем ҡарттың көлөмһөрәп торған ҡарашы менән осрашты, һәм күңелемә йылы йүгерҙе:

— Һеҙҙең бына инде был ҡыҙсыҡ тәпәй баҫа башлағандан алып көн дә иртәле-кисле ошонда уйнауығыҙ бына нимәнән ғибәрәт икән!

Ҡыҙыҡай әүһелдәккә үрмәләп менгән дә, уның сынйырҙарын шағыр-шоғор килтереп, зыу килеп эйә ине. Олатаһы эскәмйәгә ҡунаҡланы:

— Әлбиттә, ҡыҙым. Тормошо ниндәй генә булмаһын, уны яратыуҙа һәм йәшәргә ынтылышта. Бының өсөн ғүмерҙә мәңге уңмаҫ йәйғор төҫтәре табыуҙа.

— Һоҡланам һеҙгә, - тип йылмайҙым мин, һәм, үҙемә ҡанат үҫкәндәй тойоп, һикерә-һикерә подьезд ишегенә йүнәлдем. Майҙансыҡта оҙаҡ ваҡыт олатай менән ейәнсәрҙең шат тауыштары яңғырап торҙо әле.

 

***

 

Төндәр, йәй килеүен белдереп, йылы тора башланы. Көнө буйы ҡыҙыу ҡояш аҫтында йылынған таш йорттарҙың ипкене ҡояш үҙе байығас та, Өфөнө лә, уның кешеләрен дә өшөтмәй тота ине. Йәм-йәшел япраҡтарға төрөнгән ҡайындар, мөһабәт тирәктәр әкрен генә иҫкән еләҫ елгә ни хаҡындалыр шыбырлаша, газондарҙа төҫтәге күҙҙең яуын алырлыҡ сәскәләр балҡый. Йылы миҙгел тәбиғәткә генә түгел ҡала халҡының кейемдәренә лә күсә башланы: күптәр йәйге сағыу кейемдәрҙә кискелек урам ҡыҙыралар, парк-аллеялар ғашиҡ парҙар, күңелле дуҫтар йыйылмалары менән тулған.

Сираттағы тәбиғәт үҙгәреүен мин тыныс ҡына күҙәтә алмайым. Шунда уҡ ҡылҡәләм һәм мольберт алып ер сигенә сығып китеү теләге уяна. Көндән-көн күркәмләнгән тирә-яҡтың һәр бер һулышын сәсмәй – түкмәй ҡағыҙға күсереп, кеше күҙенә күренмәйсә бер-нисә көн йәшеренеп, тәбиғәт менән күҙгә-күҙ осрашҡы килә. Әммә быйыл был бөтөнләй мөмкин түгел күрәһең. Яңы вазифаның күберәк көс талап итеп кенә ҡалмай, елкәгә яңы яуаплылыҡ, яңы эштәр, яңы мәшәҡәттәрҙе тауҙай өйгән мәле. Хатта, ғәҙәттәгесә, иртәнге сәй артында ҡояш менән серләшеп тә ултыра алмайым. Ҡайҙан? Иртәнге сәйҙең үҙе лә юҡ! Күҙҙе асып, уяныр-уянмаҫ еремдән һалҡын душ аҫтына сумам, боҙҙай тамсылар мине ысынбарлыҡ менән тоташтыра. Шунан бар кәрәк-ярағымды йөкмәйем дә, асҡысты алып тышҡа сығып йүгерәм, лифт төймәһенә баҫам. Тимер ҡартласым ҡуҙғалғансы бер һүгенәм, проспекттағы иртәнге тығын өсөн тағын, теләһәм теләмәһәм дә, ауыҙымдан ҡаты-ҡаты һүҙҙәр ысҡына биреп ҡала. Эшкә шатыр-шотор барып инәм дә тура өҫтәл артына йомолам. Шунан тағын ҡағыҙҙар, тағын отчеттар. Төшкә ҡарай мине йәлләп, бер ҡатырға стаканда ҡәһүә тотоп килгән Маринаға ла, минең ҡыҙарған күҙ ҡабаҡтарын күреп, ҡәнәғәтһеҙ баш сайҡаған Райманға ла "бына бөгөн кисен иртә ятам, ултырмайым таңға ҡәҙәр", - тип вәғәҙә биреүҙәрем кисен фатир тупһаһын ашатлау менән үк онотола. Ә йоҡоһоҙлоғом сәбәбе – ул. Офоҡ артында ҡалған ҡаланың меңләгән инженерҙарының береһе. Ярты төнөм уның менән яҙышып үтһә, төндөң яртыһын мин инде халыҡ-ара бәйгегә ебәреләсәк проектыма бағышлайым. Сөнки яңғыҙы ғына сәй эскән ҡыҙ һыны миңә көндән-көн оҡшамай, уның эргәһендә мотлаҡ үҙе кеүек хыялый бәндә булырға тейеш. Әммә Марс менән ни тиклем эскерһеҙ аралашһаҡ та, проекттағы үҙгәрештәр хаҡында уға шымам, ваҡыты еткәс, үҙенә күрә бер көтөлмәгән бүләк булһын.

Әле тап шундай ижадҡа һәм төнгө серләшеүҙәргә тулған төндәрҙең береһе. Шар асыҡ ҡалған тәҙрә аша ингән шаян ел көнө буйы ҡояшта һәм машина тәгәрмәстәре аҫтында ҡыҙған асфальттың эҫе ипкенен ваҡыт-ваҡыт өҫтөмә алып килеп ҡаплай. Эш өҫтәле ҡағыҙҙар һанынан тиҙҙән бөгөлөп төшөр төҫлө.

"Ҡуй, кухняға барып тағын сәй яһап алайым."

Бәйләнештә Марстың әле генә ебәргән хәбәрен уҡыным да, арыған йөҙөмдә йылмайыу уйната-уйната ҡаршы хәбәрнәмә яҙырға керештем:

"Әйҙә, яһа миңә лә. Әтеү ҡәләм тота-тота бармаҡтар иҫ белмәй."

Яуап оҙаҡ көттөрмәне:

"Әле һаман эштәрең бөтмәнеме?"

"Эйеее. Ә һин нимә көткәйнең? Бәләкәйме, ҙурмы, хәҙер мин етәксе кеше. Етмәһә, теге проектты камиллаштырыр кәрәк. Финалға тиклем ваҡыт әҙ ҡалды."

"Эй, Зөһрәәә. Тиҫкәре кеше һин. Бер еңгән проектты төбөнән тотоп үҙгәртмәһәң... Нимәһен унда өҫтәр кәрәк ул шул хәтлем?"

Нимәһен түгел, ә кемде. Һине, иҫәр. Миңә шундай уйҙы бүләк итеп тә, был эштә һинең эҙең булмаһа, үҙ-үҙемде ғәфү итмәйәсәкмен. Әммә һәр ваҡыттағыса үҙ уйҙарымды үҙемдә ҡалдырҙым да, кухняға сәй яһап алырға киттем. Кире килеүемә мониторҙа яңы хәбәр яна ине:

"Сәйең тәмле булһын!"

"Һинеке лә, Марс."

Йылмайып, эҫе көрөшкәне ауыҙыма килтерҙем. Әллә нисәмә аҙна буйына дауам итә ошондай яҙышыуҙарға тулған ҡыҙыҡ төндәр. Һыҙғылайым, ниҙер яҙам, шунан тынғы белмәҫ бармаҡтар клавишалар буйлап туҡылдай башлай. Башты күтәреп ҡарағанда инде таң һыҙылған, таш өйҙәрҙең башына ҡояш нурҙары ҡунған була. Марина менән Раймандың йөҙҙәренә етдилек сығарып әрләүҙәре урынлылыр ҙа күрәһең.

Райман. Һы. Көрөшкәмде дыңҡылдатып өҫтәлгә ултырттым. Һуңғы арала ул тормошома артыҡ ныҡ үтеп инде. Күрешмәгән көн юҡ, өҫтәүенә гел төшкө ашты бергә ашар булып киттек. Уның берсә иркә, берсә аҡыллы һоро ҡарашы, рәссамдарға ғына хас аҡһыл оҙон бармаҡтары, һарғылт сәстәре, ихлас, киң йылмайыуы, ә иң мөһиме, һәр ваҡыт ҡыҙыҡ бөтмәҫ әңгәмәләребеҙ мине сантиметрлап булһа ла уға яҡынайтҡандан-яҡынайта ине. Марстан айырмалы рәүештә Райман эргәһендә мин үҙемде атай яҡлауы аҫтында ҡалған кескәй, әммә һылыу ҡыҙ ролендә тоям. Артыҡ хәстәрле, артыҡ йылы ул. Ҡай саҡ күҙҙәренән мин генә белер йылы ипкен бөркөп "кей өҫтөңә, өшөйһөң бит" тиеүен ишетеп ирекһеҙҙән уның етди, үҙ-үҙенә ышаныусан етәксе икәненә ышанмай ҙа ҡуям. Нисек кенә булһа ла, ул миңә оҡшай.

Теләһәм дә, теләмәһәм дә, күңелемдән йыш ҡына Марс менән уны сағыштыра башлайым. Үҙем кеүек дыуамал, тиҙ янып барыусан, был тормоштан уға ни кәрәк икәнен әле һаман да аңлап етмәгән, бер аҙ сәйер Марселдән Райман үҙенең етдилеге, һалҡын ҡанлылығы, иртәгәһе көнөнә тулы ышанысы менән төптө айырыла ине. Күңелемә шул хәтлем уйылып ҡалған боронғо архитектуралы, семәрле эскәмйәләре, аркалары, ҡыҙыҡ трамвайҙары, өнһөҙ йылғаһы менән әсир иткән дала ҡалаһы менән  заманаға эйәреп, һаман туҡтамай алға барған, таш йорттары, биналары күккә олғашҡан, буйы менән ҡайҙалыр ашыҡҡан баш ҡала араһында ҙур айырма ятҡандай, был ике кеше лә ер менән күк араһы, һәм уларҙың донъяһы бер ҡасан да киҫешмәйәсәк.

Ә мин, гүйә, һаман урталағы күперҙә ҡала киләм. Марстың донъяһы мине ебәрмәй, ете төн уртаһында ла шыбыр тиргә батып уянырға мәжбүр итә, шул үтә шаян да, үтә моңһоу ҙа йондоҙ күҙҙәр һаман эҙәрлекләй, ҡай саҡ баштан аша күмеп алып барған эштәрҙе ташлап тимер юл вокзалына билет алғы килә башлай. Ҡулдар әллә нисә тапҡыр клавиша төймәләре өҫтөндә “Кил...” тип яҙырға ҡыймай ҡатып ҡалалар. Әммә ҡырмыҫҡа иләүендәй гөжләгән Өфө мине һаман үҙ ҡапҡанында нығыраҡ ҡамай, бөтмәҫ офис ҡағыҙҙарында, киң һәм шаулы урамдарҙа, төшкө аш ваҡытындағы ҡәһүә ҡатып ҡалған сынаяҡ төбөндә һәм ҡаршылағы шул аҡыллы күҙҙәр әсирендә ҡалырға мәжбүр итә.

Офоҡ  аъяғында инде мираж ғына булып тойола башлаған ҡаланан һаман артҡа сигенәм. Әгәр ҙә Интернет һәм гел генә аҡыллы ла, бигүк аҡыллы булмаған да хәбәрҙәр яҙып үҙен иҫләтеп тороусы Марс булмаһа, мин тиҙҙән теге яҙғы өс аҙнаны минең фантазиям емеше икән тип уйлай башлаясаҡмын.

Бәйләнештә яңы хәбәр килеүен белдереп төн тынлығын ярып сыҡҡан тауышҡа һиҫкәнеп киттем. Уйҙарымды уҡығандай, Марстың киләһе хәбәре Райман тураһында ине:

"Кавалерыңдың хәлкәйҙәре нисек? Рауза сәскәһе менән фатирың тулманымы әле?"

"Ха-ха! Ҡалай уҫал шаяртаһың ул, Марс”. Бармаҡтарым бер килке клавишалар өҫтөндә ҡатып ҡалды ла,ары туҡ-туҡ килеп бейергә кереште:

“Ул бәлки миңә оҡшайҙыр..."

Икһеҙ-сикһеҙ Интернет даръяһының теге осонда ҡапыл тынлыҡ урынлашты. Талсығып күпме  яуап көтмәһәм дә, был тынлыҡ дауам итте, ә бер ни тиклем ваҡыттан Марстың аккаунты "онлайн"дан "оффлайн"ға әйләнде. Нисек? Нисек мине әле сигенергә йыйынмаған  төн менән яңғыҙымды ҡапма-ҡаршы ҡалдырып, йоҡларға китте әле был иҫәр?

Ары ҡулға бөтөнләй ҙә эш бармауы көн кеүек асыҡ ине. Ауыр көрһөнөп эш урынын ипкә килтерҙем, эсеп бөтөлмәгән сәйҙе кухняға алып барып ҡуйҙым да, йоҡо бүлмәһенә йүнәлдем.

— Минең донъям шундай буш булып ҡалды, - тинем тын ҡалған төнгө ҡараңғылыҡҡа, һәм ут һүнгәс, ул мине баштан-аяҡ ҡамап алды.

 

— Әллә бөгөн йоҡоң туйған инде, егерме беренсе быуаттың арҙаҡлы Өкөһө?

Ҡарашымды мониторҙан алып алдымда киң йылмайып торған Райманға төбәнем. Төбәнем дә, йөрәк ҡапыл һикереп ҡуйҙы. Ул бөгөн костюмһыҙ ине. Ҡарҙай аҡ күлмәк ҡалай ҙа килешә икән үҙенә. Еңдәренең төймәләрен ысҡындырып  беләгенә тиклем үк төрөп ебәргән.

— Ышанаһыңмы юҡмы, эйе. Һәм үҙемде күпкә яҡшыраҡ тоям, Райман Русланович.

— Әйтмә әле миңә шулай тип! Һинең бәләкәй генә бала икәнеңә шигем юҡ, әммә рәсми тонда өндәшһәң мине ситкә тибәрәһеңдер төҫлө тойола. Ә мин һинән ситтә булғым килмәй.

Һуңғы һүҙҙәрен ул башҡаларына ҡарағанда шымыраҡ, ярым шыбырлау менән һәм өҫтәлгә таянып, миңә әҙерәк яҡынлаған килеш әйтте. Бая һикереп кенә ҡуйған йөрәк был юлы гимнастарға хас бейек сальто яһап алҡымыма килеп тығылды. Мәктәп балаһылай ҡыҙарынып ҡарашымды кире мониторға төбәп маташтым. Компьютер "сысҡан"ын тотҡан ҡулдарым һатлыҡ рәүештә ҡалтырана ине.

Бына һиңә иҫке ауыҙҙан яңы һүҙ! Ниңә улай алйый был хәсрәт егет? Өҫтәүенә мине лә аҡылдан юйҙырырға мәжбүр итә.

— Зөһрә.

Теләр-теләмәҫ кенә башымды күтәрҙем. Әммә элеккесә етди "тыңлайым" урынына ирекһеҙҙән, икенсе һүҙ сыҡты:

— Әү.

— Эштән һуң мине күрмәйенсә ҡайтма, йәме.

Күңелемдән үҙемде лә, уны ла мең ҡат әрләп кире мониторға эйелдем.

 

***

 

Райман мине беренсе ҡатта лифт янында көтә ине. Көндөҙгө кеүек аҡ күлмәктә, тик йөҙөнә генә бер аҙ арыу сыҡҡан, сәстәре бер

аҙ туҙғып маңлайына ятҡан. Матур икән, суҡынсыҡ. Үҙ уйыма үҙем оялып, ҡыйыр-ҡыймаҫ янына яҡынлаштым.

— Арыныңмы?

— Һис юҡ.

Беҙҙең яҡынлашҡанды тойоп ике яҡҡа асылып киткән ишеккә табан йәнәш атланыҡ. Сығыр алдынан шул ишек быялаһына күҙ ташлап өлгөрҙөм: еңдәре төрөлгән аҡ күлмәк, ҡара салбар ҡайышы билен быуған, һарғылт сәстәре бер аҙ туҙғыған, ҡара пиджагын елкәһе аша һалған, ышаныслы аҙымдар менән ялҡау ғына атлап килгән егет янында кизе-мамыҡтан һарғылтыраҡ төҫтәге ябай ғына, түшенә йәшелдән пацифисттарҙың күгәрсен тәпәйе төшөрөлгән еңле футболка, тубыҡтан йыртыҡ джинс салбар, ҡыҙыл кедалар кейгән, каштан төҫөндәге бөҙрәләре яурынын япҡан ҡыҙ килә. Икебеҙҙең ике донъя кешеһе икәнен ҡоралһыҙ күҙ менән дә күреп була, биллаһи.

Урамға сыҡҡас, йәйҙең ғәҙәти эҫеһе маңлайға тир булып бәреп сыҡты.

— Ҡайҙа барабыҙ, Искәндәрова?

— Ҡайҙа тәҡдим итәһегеҙ, Райман Русланович?

Һоро күҙҙәргә көлөп ҡарайым.

— Беренсе рандеву өсөн парк барамы? Һине бындай кейемгә ресторанға индермәҫтәр ул.

— Нимә? - ҡапыл ҡаҙаҡлап ҡуйылғандай туҡтап ҡалдым.

— Әй, һин пафос донъяһына сумған ресторандарҙы яратып еткермәйһең дә инде. Пардон, онотҡанмын.

— Юҡ, унан алда нимә тинең? Ниндәй рандеву тағын?

— Паркка барһаҡ, яп-ябайы  була. Ябай булмаһын тиһәк барайыҡ ресторанға. Берәй нисек ризалатырбыҙ, индерерҙәр.

Был егет минән көлә, шикелле.

Әммә күңелемдә уға тамсы ла асыу юҡ ине. Рандеву.

— Мин ҡасандан һинең йөрөгән ҡыҙыңа әйләндем, Райман?

Маңлайға маңлай бирелгән һорауға ул баҙап ҡалды. Еңел һулап ҡуйҙым: алдымда йәнә тәккәбер етәксе түгел, ә оялсан малай тора ине. Ул ҡапыл үрелеп, үҙенең усына ҡулдарымды йомдорҙо:

— Беренсе свидание бөгөн. Тимәк, бөгөндән.

— Ә минән берәйһе ризалыҡ һоранымы?

— Марина һин риза, тине. Һәм һинән рәсми рәүештә ризалыҡ һорарға ҡушманы ла. Сөнки һин ундай нәмәне бөтөнләй яратмайһың, һиңә хыялый һәм дыуамалдар оҡшай, тине.

Ныу Марина! Шайтан ҡыҙ! Ни ҙә булһа ла әйтерлек хәлдә түгел инем.

Ҡарашымды беҙҙең ҡушылған ҡулдарҙан алмайынса тора бирҙем.

— Ризаһыңмы? - ҡулдарымды һаман ысҡындырмайынса Райман күҙҙәремә ҡараны. Шундай таныш ине миңә был ҡараш. Йылылыҡ ипкене йәнде өтә. Ҡапыл, быға тиклем, бер кемдең дә миңә ундай күҙҙәр менән ҡарамағанын аңланым. "Ә Марс?" тигән

йәшен тиҙлегендәге уй ярып үтте мейене.

Уға шунда уҡ яуап табылды: "Нимә Марс? Ул һиңә кем? Ни бары бер дуҫ ҡына. Мәңгегә яныңда ҡалыр һын эргәңдә тора. Марс күпме ваҡыт эргәңдә булды. Оҡшаһаң, күптән килеп етер ине."

Һауалағы торнанан...

— Эйе.

Был һүҙ, фекеремде бүлеп, үҙенән-үҙе яңғыраны.

Ҡаршымдағы күҙҙәр нур сәсеп йылмайҙы, йылмайҙы ла, киске ҡаланы ла нурға күмде. Раймандың йөрәгемә барыбер нисек тә булһа юл тапҡанын күптән аңлағайным инде.

 

3.

 

Өйҙә бер ни үҙгәрмәгән. Шул уҡ ҡатҡыл тәртип, күҙ яуын алырлыҡ таҙалыҡ һәм кухнянан тәмле еҫтәр танауҙы ҡытыҡлай. Ә тәҙрә төбөндәге гөлдәр һәр ваҡыттағыса, фатирға айырыуса йәм өҫтәй.

— Атайҙың гөлө сәскә атҡан, әсәй!

Урам яҡҡа ҡараған тәҙрә төптәренең береһендә йәшел көршәктә алһыу наҙлы сәскәгә күмелгән оҙон ҡыяҡлы гөлгә яратып ҡарап ҡуйҙым. Йылына бер нисә тапҡыр сәскә атҡан был гөлдө элек атай яратҡан, шуға ла уны беҙ әсәй менән Атай гөлө,тибеҙ.

Кухнянан ҡулдарын алъяпҡысына һөртә-һөртә әсәй күренде:

— Эйе, кисә үк атты инде. Бер нәмәгә лә бирешмәй шул, йылдар үтһә лә, йәшәүен дауам итә, гел сәскәгә күмелә.

"Һинең һымаҡ, әсәй. Тормоштоң әсе ҡырауҙарына ла, тынды ҡурыр яман эҫеләренә лә бирешмәйһең, һаман көрәшәһең, һаман сәскә атаһың." Әммә ғәҙәттәгесә, күңелемә тулған наҙҙарҙың береһен дә әйтмәнем, ни бары минеке һымаҡ йәшкелт күҙҙәргә, һәр ваҡыттағыса әҙерәк он ҡунған гүзәл бөҙрәләргә, төймә танауы өҫтөнә емелдәп кенә бәреп сыҡҡан мәрйендәй тир тамсыларына, гел генә икмәк еҫе сыҡҡан эшсән ҡулдарға һөйөп ҡарап ҡуйҙым да, ҡарашымды тәҙрә артындағы мәңге туҡтамаҫ хәрәкәткә күсерҙем. Тағын күҙ алдыма Райман килде. Кис көнө подъезға хәтле оҙатып оялсан ғына кеҫәһенән шоколад сығарып, сикәнән тейер-теймәҫ үбеп юҡҡа сығыуын иҫләүем булды, ирен ситтәремә һиҙелер-һиҙелмәҫ йылмайыу яғылды. Шул минутта ул гүйә ҙур компанияның етәксеһе түгел, ә ун ете йәшлек малай ине.

Әсәй ҙә быны һиҙҙе, кухняға үтеп ултырып, алдыма ғәҙәттәгесә тау-тау ашамлыҡ өйгәс, күҙҙәремә иғтибарлы ҡарашын атты:

— Ғашиҡ булғанһың әллә?

Саҡ ашаған ашыма төйөлмәнем.

— Ыыы...

Әсәйҙе алдап булмаҫ.

— Райманмы?

Тамағыма икенсе тапҡыр икмәк торҙо.

Баш ҡағыуҙан башҡа сара ҡалманы.

— Әйттем бит йөрөп китерһегеҙ, тип. Ипле егеткә оҡшай. Һинең һымаҡ хыялыйға тап-таман. Исмаһам, ҡарап алып йөрөр.

— Әсәәәй...

— Нимә “әсәй?” Зөһрә, башыңа кей, Зөһрә, тамағыңа аша, Зөһрә, ваҡытында йоҡла, тип йөрөргә буйы менән мин булмаҫмын.

Көлөп ебәрҙем:

— Оһооо, килешәһегеҙ икән былай булғас!

Марс үҙе йыл оҙонона кәпәсһеҙ йөрөй. Марс үҙе өҙөк-йыртыҡ ашай. Марс үҙе төндәр буйы йоҡламай сыға. Марс бер ҡасан да ябай ысынбарлыҡҡа, мине минең яҡындарым күрергә теләгән ысынбарлыҡҡа һыймаҫ ине.

Уйҙарымдан арынырға теләп ҡоймаҡты еләк ҡайнатмаһында аунаттым да, йәнә һүҙ ҡаттым:

— Апайымдар ҡасан киләбеҙ тиҙәр?

— Ошо ялда тиҙәр ине.

Әсәй миңә ҡатҡыл ҡараш атты:

— Йылға бер бөтә ғаилә беренсегә йыйылабыҙ, ваҡыт тапмай ҡара!

Ауыҙым телде йоторлоҡ ҡоймаҡ менән тулы ине, шуға күрә, "биреләм" тигәнде аңлатып ике ҡулымды юғары сөйҙөм.

 

Әллә ниндәй билдәһеҙ һағыш йәнде талай.

Баш күтәрмәй эшләп ултырған еремдән ҡапыл ҡарашымды тәҙрә артындағы йәшел сауҡалыҡтарға күсерәм. Күҙ алдыма ҡарлы-буранлы мәл, тимер юл вокзалына елдергән машина, йыш-йыш тәмәке көйрәткән шул бер һын килә. Күрер күҙгә күренмәҫ ниндәйҙер ҡыпһыуыр үрелеп, йөрәкте ҡыҫа.  Уны алып ташлар көсөм дә, теләгем дә юҡ.

Һағынаммы мин һине?

Һис шикһеҙ.

Төнөн уянып сәй яһайым да шуны аңлайым. Тик был һағыныу үҙен белдереп, ҡысҡырып тормай. Бары ябыҡ йәрәхәт шикелле, эстән генә күңел ҡылдарын сиртә. Күҙҙәрҙә уйнаған бәхет осҡондарына ла, Райманға булған наҙлы хистәргә лә ҡамасауламай ул. Әммә йөрәк майын һыҙып, шәмдәлдәй, бына бында, күкрәк тәңгәлендә елпелдәй.

Ғүмереңдә бер нисә тапҡыр ғына күргән кеше лә шул

хәтлем яҡын булыр икән...

Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, беҙҙең араны тик Интернет әфәнде генә

бәйләй, ә мин һинең менән тағын бер тапҡыр урамдарҙан үтер инем. Тағын берәй сәйханала кешеләрҙе ғәжәпләндереп, сынаяҡта сайпылған сәй аша телефон дисплейын күҙәтер инем. Һиндәй һантыйҙы әлегәсә тапмағанмын, ә һинең яныңда ғына минең иҫәрләнгем килә.

Һуңғы арала йүнләп яҙмайһың да бит һин.

Ҡайһы ваҡыт һин ҡояштай йылыһың, ипкенең өтөп алып бара.

Ҡайһы ваҡыт һинән һирпелгән һыуыҡҡа тын юлдары ҡурыла.

 

***

 

Эш сәғәте күптән бөтөп, шуны ғына көтөп ултырған һәр кем ҡабалан-ҡарһалан әйберҙәрен йыйып сығып ҡасҡанда ла минең бүлмәлә ут яна ине. Ярай, ҡағыҙ эшен ипкә килтереп яйлап алдым. Кабинет та миңә оҡшағанса ҡулайлаштырылды. Әммә һуң ҡайтыуҙы әллә ғәҙәт иткәнмен, әллә был кабинет кәрәкле эш мөхите тыуҙыра, ҡәләмемдең осон сәйнәп һаман ултырам әле.

Үҙемә өсөнсөгә сәй яһап алғанда ишеккә туҡылдаттылар.

Йыйыштырыусы микән?

— Үтегеҙ.

Әммә тупһала мине ғәжәпләндереп, гел ҡупшы йыйналып ҡуйыр сәстәре тыңлауһыҙ рәүештә иңдәренә һибелгән, күҙ ҡабаҡтары ҡыҙарып шешкән, ҡиммәтле маникюрлы тырнаҡлы ҡулдары дер ҡалтыранған Марина пәйҙә булды.

Урынымдан һикереп тороп әхирәтемдең ҡаршыһына атланым.

— Ни булды?

Йөҙө ҡасҡан әхирәтемде ҡосаҡлап, өҫтәл ҡаршыһындағы диванға ултырттым. Ҡайнар сәй яһалған көрөшкәне ҡулдарына тотторғас ҡына Марина телгә килә алды:

— Хоҙайым, шул хәтлем дә иҫһеҙ, ғәмһеҙ булыр икән ошо ир-аттары!

Әһә. Тимәк, эш йәнә Фәнзилдә.

Маринаның бер башлағас, һөйләп бөтөрөнә шик юҡ ине, бер әйткәнде ике ҡабатламай ул, шуға күрә, ҡабаланмай ғына уның йәнә телгә килеүен көтөргә булдым. Тороп тәҙрәне асыуыма, әллә унан үтеп ингән ямғырҙан һуң ғына була торған саф һауаға айныны, әллә ысынлап та тыныслана бирҙе, әхирәтем йәнә һүҙ ҡатты. Уға табан әйләндем: бөтөнләй тынысланған, ҡулдары менән көрөшкәне услаған. Тик күҙҙәрендә генә үҙәк өҙгөс әсенеү.

— Барыһы ла шундай матур башланғайны бит.  Урыҫ егеттәренә ҡарағанда, Фәнзилдең һөйкөмлөлөгө, киң күңеллелеге, ихлас эскерһеҙлеге арбағайны. Өс йыл үттеме, әллә нимә булды ла ҡуйҙы. Элек йөрөмәгән ер ҡалмай торғайны, ябай көндәрҙә лә сәскәләр менән ҡыуандырыр ине. Ә кискелек, - Марина йәш тулы күҙҙәрен миңә төбәне. Ҡарашын күтәрә алмай, мин иҙәнгә текәлдем.

— Кискелек бергә ултырып сәй эсеүҙәре... Юҡ хәҙер ундай Фәнзил. Эштән ҡайта ла, башкөллө компьютерына сума. Әйҙә һөйләшәйек, тием. "Ни хаҡында һөйләшергә һинең менән?" - тип екеренә. Берәй ҡайҙа сығайыҡ тиһәм, йә ваҡыты юҡ, йә арыған, йә башы сатнай. Күҙҙәрендә нуры ҡайтҡан. Хистәребеҙҙе ҡотҡара-ҡотҡара арыным, Зөһрә. Көсөм юҡ.

Хәлдәр ауыр. Тамағыма килеп тығылған төйөндө көс-хәл менән йоттом да, кеҫә телефонымды алып номерҙар кенәгәһен аҡтарырға керештем.

Марина быны үҙенсә аңланы шикелле. Урынынан торорға маташты:

— Юҡ, шылтыратма уға! Аңламай бит ул!

— Суҡынып китһен Фәнзилең, Марин. Ҡурҡма, мин Ҡәҙриәгә шылтыратам.

— О-о. Былай булғас, икегеҙҙән дә ҡотолоу юҡ.

Кабинет тупһаһын ашатлағандан алып беренсегә Маринаның сибәр йөҙөндә йылмайыу ишараты пәйҙә булды.

 

Ҡәҙриә беҙҙең тағандың өсөнсө вәкиле. Бер университетта

уҡымаһаҡ та, беҙ уның менән күптән таныш. Йыл әйләнәһенә малайҙарса алынған тырпай сәс, сая йөҙ, сағыу, ғәҙәти булмаған кейемдәр, һәм ваҡыт-ваҡыт уның эшлекле осло танауына ҡунаҡлаған төрлө күҙлектәр – бына ниҙән ғибәрәт был шайтан ҡыҙ. Филология факультетының инглиз бүлеген бөткән ҡыҙ бик күп сәйәхәт итә, шуға уның менән күрешеүҙәр артыҡ йыш ҡабатланмай, ә иһә бәхет ишеге асылып, осрашыу уның сираттағы илдән ҡайтҡас, бер аҙ эшләп алыу уйы менән Өфөлә тупланған сағына тура килһә, был күрешеү шауҡымы әле бер-ике айға етәсәк.

Ҡәҙриәнең был юлы өйҙә икәнен мин бер-ике көн алдан белә инем инде, ярай әле донъяла Инстаграм бар. Шуға ла, трубканың теге осонда уның ғәҙәти сағыу тауышы яңғырағас, һүҙҙе оҙаҡҡа һуҙманым:

— Сәләм, тәлмәрйен-сәйәхәтсе! Беҙ хәҙер һиңә Марина менән киләбеҙ, сәйеңде ҡуя тор.

— Ярай, ҡыҙҙар!

Эй зирәк тә инде үҙе! Артығын да төпсөнмәне. Мин һөйләшкән ҡыҫҡа ваҡыт арауығында бер нөктәгә текәлеп тағы ауыр уйға батҡан Марина янына барҙым да, елкәләренән тотоп еңелсә генә һелкеттем:

— Киттек. Күҙ йәше менән ҡайғыға ярҙам итмәҫһең.

Бер аҙҙан Опел киске Өфө уттарында ямғырҙан һуң ялтлап ятҡан трасса буйлап ҡаланың икенсе осона елдерә ине.

 

— Әйттемме мин һиңә улар барыһы ла бер үк була тип? Әйттем. “Юҡ, Фәнзилем улай түгел, юҡ, ул икенсе”... Кем һайрай ине?

Оҙон дивандың башына ҡунаҡлап уҡ алған Ҡәҙриә Маринаны һүтә генә. Мин өндәшмәй генә телефонымда соҡонам.

Әммә был уларҙы тыңламайым тигән һүҙ түгел. Шайтан ҡыҙҙы бүлдерергә ярамай, әйтәһе һүҙен әйтеп парын сығарып бөтһөн, шунан минең сират.

 

"Бында күңелле... Марс, ысынлап та бөтә ир-егет тә бер ҡалыптан ҡыуылған микән ни?"

 

"Ни мәғәнәлә, Зөһрә?"

 

"Тәүге ваҡытта саң да ҡундырмай, өф итеп кенә йөрөтәләр ҙә, бер ике йыл үтеү менән шундай ғәмһеҙгә әйләнәләр..."

 

"Яулап алыуы ҡыҙыҡ бит. Күктәге йондоҙ ана, ниндәй бейек, матур... Шуны өҙөп алып өйҙәге берәй һандыҡҡа тығып ҡуй әле. Ябай таштан бер нәмәһе менән дә айырылмаясаҡ."

 

Ирен ситтәремә йылмайыу ҡунды. Ҡалай матур итеп аңлата бит әле. Һис тә инженер тимәҫһең үҙен.

— Зөһрә!

— Ә?

Көслө тауышҡа ҡапыл тертләп башымды күтәрҙем. Ҡыҙҙар икеһе лә миңә баштарын борғандар. Маринаның күҙҙәре элеккесә моңһоу, әммә үҙенә әҙерәк кеше төҫө сыҡҡан. Ҡәҙриәнең ҡараштары өтөп алып бара, берәй һорауын ишетмәй ҡалғанмын күрәһең.

— Баянан бирле саҡырабыҙ һине. Төш йыһаныңдан ергә, Марсың һинһеҙ ҙә әйләнеп торор.

— Минең сиратмы һөйләргә?

— Саҡ барып етте башына, аллилуя! Мин сәй ҡуя торам.

Ҡәҙриә ҡосаҡлап ултырған мендәрен миңә бәрҙе лә, яуапҡа шулай уҡ тос йөк алыуынан ҡурҡып кухняға йүгерҙе. Көлә-көлә мендәр ҡосаҡлап инде мин диван башына - "ораторҙар трибунаһына" менеп ҡунаҡланым.

— Һиңә бары тик Фәнзилде ҡыҙыҡһындырып өйрәнер кәрәк, Марина.  Уйлап ҡара әле, ҡасан һин унын һуңғы тапҡыр ғәжәпләнергә мәжбүр иттең?

Әхирәтем көсөргәнешле рәүештә ҡаштарын йыйырҙы, әммә һорауыма яуабы булманы.

— Күктә балҡыған йондоҙҙо өҙөп алыуы ҡыйын, әммә ҡыҙыҡ. Тик шул йондоҙ тора-бара ябай таштан бер нәмәһе менән дә айырылмаҫҡа мөмкин. Балҡыр кәрәк.

Марина аптырап, башын күтәрҙе, кухня ишеге уйымынан башта Ҡәҙриәнең терпе сәстәре тырпайҙы, уның артынан сағыу тауышы фатирҙы яңғыратты:

— Ҡайһы китаптан уҡының был аҡыллы һүҙҙәрҙе, рәссам туташ?

Телефонымды юғары сөйҙөм:

— Марс.

— Браво! Һине аңлар шундай дуҫың булыу үҙе бәхет!

Маринаның йөҙө бөтөнләй ҙә асылып китте. Ул һикереп торҙо ла, Ҡәҙриә янына кухняға йүнәлде. Ә мин улар янына ашыҡманым. Ҡарашымды асыҡ тәҙрә аша йымылдаған йәйге күктәге йондоҙҙарға күсерҙем. Ҡайҙалыр шунда Марс планетаһы әйләнергә тейеш. Ер шарының бер нөктәһе генә булып ҡалған теге ҡала шикелле. Ҡайҙалыр... Ул үҙе лә шулай сикһеҙ ғаләм киңлегенең мәңге барып етмәҫ тик бер нөктәһе генә булып ҡалыр микән ни? Улай тиҙ юғалтыр булғас ниңә таптым һуң мин уны? Юлдар, поезд рельстары шикелле, тик бер аҙға ғына киҫеште лә кире айырылышты. Бары тик ҡайҙандыр һаман йөрәкте йылытып нуры килә.

Алыҫтағы йондоҙ нығыраҡ яҡтырта шул.

 

***

 

Ишек янына барғас, ҡыңғырауға баҫыр алдынан оҙаҡ йылмайып

торҙом. Фатир эсенән сыҡҡан балаларҙың шат тауыштарына хатта ҡалын ишек ябыуы, таш диуар ҙа кәртә түгел икән. Бөтә ғаилә шулай йыйылғанды яратам мин. Шуға ла бөгөн уйынсыҡ һәм тәмле-татлы тултырылған сумка тотоп, әсәйгә ашығыуым.

— Зөһрә апай килгә-ән!

Ишек тупһаһын ашатлап өлгөрмәнем, бәләкәстәр кемуҙарҙан миңә ҡарай саптылар. Һәр береһен ҡосаҡлап, алма биттәренән үбеп, саҡ аяҡҡа баҫыуыма алдымда йылмайып, апайым тора ине.

— Һаумы, апай! Күрешмәгәнгә ни заман!

Ҡыуанып ҡосаҡлаштыҡ. Кейәүгә сыҡҡанынан алып өлкән апайымды бик һирәк күрәм. Әллә ҡайҙа, Рәсәйҙең төнъяғында урынлашҡан Нижневартовскийҙа йәшәгәстәре ни, әсәйҙе лә, мине лә

һағындырып ҡына, ярты йылға бер ҡайтып әйләнәләр.

Апайым мине баштан-аяҡ тикшереп сыҡты ла көрһөнөп ҡуйҙы:

— Һаман шул уҡһың. Бер ерең дә үҙгәрмәгән икән. Ҡайтҡан һайын инде ҙурайғанһыңдыр, кешесә кейенә башлағанһыңдыр тигән өмөт тә…

Ризаһыҙлыҡ белдереп танауымды йыйырҙым:

— Тағын шул бер балыҡ башы, апай! Әсәй мине башлы-күҙле итә алмай ыҙалай, һин кейендерә алмай интегәһең.

— Бүтән ыҙаламам, бар инде бар хәҙер башы-күҙе Зөһрәнең!

Кухнянан әсәйҙең күңелле тауышы ишетелде. Апайым уның яғына башын борҙо:

— Булмаҫ!

— Йә, тупһанан уҡ йәбештеләрсе! Еҙнә ҡайҙа? - ҡолаҡтарыма ут ҡапҡанын тойоп түргә атланым.

— Килмәне ул. Эшенән ебәрмәнеләр был юлы.

Апайымдың яуабы инде мине иркен ҡунаҡ бүлмәһендә ҡыуып етте. Кескәйҙәр Салауат менән Булат, уларҙан ҡалышмай тәпәйләгән бәләкәй Әмилә артымдан йүгерҙеләр.

— И-и, алтындарымды! Зөһрә апай һеҙгә беләһегеҙме нимәләр алып килде?

Тиҙҙән был кескәй ҡулдар, мөғжизә көтөп миңә текәлгән гонаһһыҙ эскерһеҙ ҡараштар менән бөтә донъямды оноттом.

Улар менән геү килеп йәшенмәк уйнай башлағанда телефоным йәнгә килде. Дисплейында янған ЭрЭр һүҙен күреп, бер аҙ аптырап ҡалдым. Үҙгәртеп тә ҡуймағанмын бит, шайтан алғыры.

Ә нимә тип үҙгәртергә? "Һөйөклөм"? Үҙ уйым үҙемә үтә сит тойолдо. Бындай атамалар өсөн Райман әле ятыраҡ ине миңә.

— Алло?

— Сәләм, Зөһрә!

Трубканың теге осондағы тауыш шундай танһыҡ йылы бөркә...

— Сәләәм!

— Зөһрә апай, уйнамайбыҙмы ни?

Ҡаршыма күҙен мөлдөрәтеп килеп баҫҡан Салауаттың тауышы Райманға ла ишетелде шикелле, һағайып һорай ҡуйҙы:

— Мөһим эштәреңдән айырмайымдыр?

— Мөһим тип... Ғаилә байрамы беҙҙә бөгөн.

— Берәйһенең тыуған көнөмө әллә?

— Юҡ, туғандар йыйылғайныҡ. Ышан, был ваҡиға теләһә ниндәй

тыуған көндән дә мөһимерәк.

— Ә мин һиңә бер бүләк эшләмәксе инем.

Салауатҡа бирергә тип һонолған уйынсыҡ машина тотҡан ҡулым һауала ҡатып ҡалды:

— Көтөп тора алмаймы бүләгең? Ошондай табындан сығып китһәм мине тереләй һуясаҡтар...

— Мин хәҙер үк сығып йүгер тимәйем. Ҡояш байығансы, өлгөрһәк булды.

— Шылтыратырмын һуңғараҡ, йәме.

Үҙемде бурҙай тойоп трубканы һалдым да, ҡарашым ҡаршымдағы көҙгөгә төштө. Күҙҙәрҙә бығаса булмаған осҡондар ҡабынған, ирендәр киң йылмайыуға йәйелгән. Ҡапыл бар булмышымды әйтеп бөткөһөҙ әллә ниндәй ашҡыныулы ҡыуаныс ялмап алды. Хәҙер үк машина асҡысын эләктереп әле генә шылтыратҡан һынға ҡаршы сығып йүгергем килде. Китсе, әллә һағынып өлгөргәнмен? Ә шулай ҙа, ниндәй бүләк икән? Ҡаршымда торған көҙгөләге ҡыҙҙың ҡаштары емерелә биреп ҡуйҙы, йөҙөнә ҡәнәғәтһеҙлек билдәләре ҡалҡты. Үҙ уйҙарым бигерәк ҡыйыу күренә ине миңә. Уларҙан арынырға була, әсәй менән апайға ярҙам итмәк булып кухняға сыҡтым. Инде төшлөктө үтеп, аҫҡа ҡарай тәгәрәй башлаған ҡояш асыҡ тәҙрә аша үтеп инеп, тәмле еҫтәр менән тулған кухняға айырыуса йәм өҫтәй. Әсәй менән апайҙың гөр-гөр һөйләшеүенән күңелгә шул тиклем рәхәт, әйтерһең дә, бынан күп йылдар элек беҙ ҡәҙимгесә киске аш хәстәрләйбеҙ.

Бүлмә уртаһында ҡапыл ҡатып ҡалдым. Туғандар йыйылышыуҙан, иркә ҡояш нурҙарынан һәм тәмле еҫтәрҙән башҡа, тағын әллә ниндәй бөтмәҫ ҡыуанысым бар тойолдо. Йөрәккә һыймай бына, баяғы ашҡыныулы тойғолар менән мине күмеп алып киткән.

Мине кемдер хәстәрләй. Мин кемгәлер кәрәк, кемдер минең шатланғанымды, бәхетле булыуымды теләй. Һәм ул “кемдер” шул хәтлем танһыҡ, көндән-көн нығыраҡ күрге килә, уның аҡыллы һоро күҙҙәре хаҡында тыныс ҡына уйлай алмайым.

Ғүмеремдә беренсегә мин кемгәлер бар булмышым менән бәйләнеүемә шат инем.

— Зөһрә, алма-әфлисундарҙы йыуып, гәлсәр һауытҡа тел әле, - апайым, бәлеш телеп торған еренән, миңә күтәрелеп ҡараны ла, көлөп өҫтәне:

— Бәй, ике ҡулын йөрәк тәңгәленә ҡаушырып уҡ ҡатып ҡалған, ауыҙыңды ла йыя алмай ниңә улай йылмаяһың?

— Кемдер бик ҡыуандырған Зөһрәне, - хәбәргә әсәй ҡушылды.

Ҡапыл ҡолағыма, сикәләремә ут ҡапҡанын тойҙом. Һәм бында әсәй ҡапыл асып ебәргән газ мейесенең һис тә ҡыҫылышы юҡ ине.

 

Барыһы ла ҙур табын артында йыйылғанды ғына көткәндәй ишектә ҡыңғырау шылтыраны.

— Бәй, кем йөрөр икән, - әсәйем аптырап, миңә текәлде, – бар, ҡарап кил әле, Зөһрә.

— Ҡунаҡ ҡайтҡанын белеп, берәйһе күрешергә килгәндер.

Артыҡ ҡабаланмай өҫтәл артынан сығып, ишеккә табан йүнәлдем.

“Күҙ”гә ҡарамай ғына, ә был минең бала саҡтан килгән алабарманлыҡ ғәҙәте, ишекте шар асып ебәреүем булды, көтөлөмәгәнлектән саҡ артыма ҡолап китмәнем, алдымда шат йылмайып Райман баҫып тора ине.

— Һаумы, Зөһрә!

Йөрәк тибеүе йышайғандай итте, ҡапыл ҡаушауымдан күңел болғанып китте хатта. Башыма беренсе килгән һүҙҙәрҙе теҙҙем:

— Һин? Ни эшләйһең бында? Өйҙөң адресын ҡайҙан белдең?

Райман тағы ла нығыраҡ йылмайҙы:

— Ҡул аҫтында эшләгән хеҙмәткәрҙәр хаҡында кәрәкле мәғлүмәт табыуы ҡыйын түгел ул.

Йылмайыуы нисек кенә әсир итмәһен, ҡаштарымды асыулы йыйырырға мәжбүр булдым:

— Һин нимә, күҙәтеп йөрөйөңмө артымдан? Әллә шоферың башҡарамы был эште?

— Йә, бөттө . Һуң ярты сәғәт элек кенә Инстаграмға һалған фотоңдың геометкаһы бөтә серҙәреңде һатып тора.

— Кем унда, Зөһрә?

— Миңә килгәндәр, - артыма ҡарамай ғына яуапланым өйҙәгеләргә.

— Таныштырмайһыңмы ни ғаиләң менән?

Аптырап Раймандың күҙҙәренә текәлдем. Юҡ, шаяртҡанға оҡшамай.

— Иртә. Хәҙер сығам, һин көтөп тор ошонда.

Яҫы ҡаштар өҫкә ырғыны:

— Оһо, әмер бирә беләң икән, Искәндәрова.

Уға йылмайыу менән яуапланым да, сығып китеүем өсөн ниндәй сәбәп уйларға икән, тип, залға йүнәлдем.

 

— Нимә тинең әсәйеңдәргә?

Беҙ Раймандың машинаһында ҡала ситенә елдерә инек. Күҙлекте танау осона элдем дә, тәҙрәне асыу өсөн тәғәйенләнгән төймәгә баҫтым:

— Эштән саҡырттылар, тинем.

— Алдау яҡшы нәмә түгел, Зөһрә.

— Уф, Райман. Өндәшмә. Дөрөҫөн әйтһәм, һин әле буш машинаңда бөтөнләй икенсе тарафҡа – өйөң яғына елдергән булыр инең.

Юлдашым үҙ алдына ғына көлөп ҡуйҙы ла, музыканың тауышын аса биргәс, алға табан елдертеүен дауам итте. Мин тәҙрә артындағы бер-бер артлы алмашынған таш өйҙәргә, йәшел сауҡалыҡтарға текәлеп, машина плеерынан ағылған Nickelback төркөмөнөң йырҙарын тыңлап, бер аҙ өндәшмәй килгәс, түҙмәнем, йәнә Райман яғына боролдом:

— Ә беҙ ҡайҙа барабыҙ?

Тик был һорауым ҡыҫҡа яуапҡа ҡаҡлығып ер менән күк араһында аҫылынып ҡалды:

— Күп белһәң, тиҙ ҡартайырһың.

Тиҙҙән машина тигеҙ асфальт юлынан йәшел үлән араһынан һиҙелер-һиҙелмәҫ беленеп ятҡан тар юлға боролдо, ҡала һомғол ҡайын сауҡалығы менән алмашынды. Яңы тантана итә башлаған йәйҙең ыуыҙ ғына сағы, йәшеллек күҙҙең яуын алып тора. Оҙаҡ барманыҡ, алда ҙур булмаған ялан хасил булды. Бында инде үләне бил тәңгәленән үҫеп өлгөргән, ялан сәскәләренең ниндәйе генә юҡ! Машина туҡтар-туҡтамаҫ тышҡа атылдым. Тәбиғәт ҡосағында күптән булғаным юҡ, ҡыуанысымдан ергә ятып аунар хәлдә инем. Артта ишек ябылған, Раймандың тыҡылдап нимәлер эшләгән тауышы ишетелде, бер аҙҙан тауышы ла яңғыраны:

— Рәхим итегеҙ, иптәш рәссам. Ҡояш байышын мәңгеләштерәм тиһәгеҙ, бынан да ҡулай урын юҡ.

Артыма әйләндем дә устарым менән ауыҙымды баҫтым: бейек мольберт, уға ҡарҙай аҡ ҡағыҙ беркетелгән, ҡылҡәләмдәр менән буяуҙар ҙа онотолмаған, бер яҡ ситтә тыйнаҡ ҡына үҙҙәрен ҡулға алғанды көтәләр. Ә Раймандың ҡарашы бәләкәс балаға теләгән уйынсығын тотторғандай, йылы нур сәсә, сәстәрендә шаян ҡояш нурҙары уйнай.

— Минең был теләк менән күптән янғанды ҡайҙан белдең?

— Мин һине бөтә ғүмерем буйы беләм төҫлө, Зөһрә.

Үтә яғымлы ҡараш аҫтында артыҡ сапсан йөрәк йәнә бейек сальто яһап тертләп ҡуйҙы. Мин белгән тәккәбер, артыҡ һөйләшеп бармаусан, етди етәксе һәм алдымда ҡул ҡаушырып, күҙенә тура төшкән ҡояш нурына бер күҙен ҡыҫып сикәләрендә соҡор уйнатып, иркә йылмайып торған егет араһында айырма ер менән күк араһы ине. Бар булмышымды тылсымлы шауҡым ялманы, уға яҡын килдем дә ҡапыл үрелеп, ирендәренән үптем: гүйә, байыр алдынан артыҡ батырайып, тура ҡарарға ла ирек бирмәй, һары-ҡыҙыл төҫкә мансылған ҡояштың үҙенә ҡағылдым – бөтә тәнем буйлап эҫе ипкен таралды. Көслө ҡулдар ҡапыл билемдән матҡып мине үҙенә ҡыҫты, ә ирендәр, минекенән айырылып, ҡолағыма ҡайнар тынын өрҙө:

— Былар барыһы тик һинең өсөн генә. Ғәжәпкә күрә, һин мине бөтөнләй икенсе кеше яһайһың.

Үҙ-үҙемде белгәндән алып, өҙгөләнгән йән эҙләгәнен таптымы ни, был йылы ҡосаҡта мәңге наҙланыр инем. Йәл, ҡәләм бейетеп ҡалмағанда, бер мәлгә генә һыйған тәбиғәт күренеше юғаласаҡ. Үҙемдең артыҡ ҡыйыу ҡылығыма бер килке оялып ипләп кенә Раймандың ҡулдарынан ысҡындым да, мольбертҡа табан әйләндем. Бер аҙҙан бөтә донъя онотолдо, күҙ алдымда тик баҙлап янған ҡояш һәм уны әллә тотоп ҡалырға ынтылып һуҙылған ҡайын суҡтары, сәскәгә күмелгән ялан тороп ҡалды. Раймандың, ҡамасауларға теләмәй, ипләп кенә машинаһына ҡарай киткәнен ишетмәһәм дә, һиҙҙем: унан бөркөлгән танһыҡ йылы кәмегәндәй итте.

Мәңге тойғом килә был йылыны.

 

4.

 

Ишеккә туҡылдаттылар. Башкөллө ҡағыҙҙарға сумған еремдән баш ҡалҡытмай ғына яуап бирҙем:

— Керегеҙ.

Тупһала шат йылмайып Райман тора ине:

— Рөхсәт итегеҙ, иптәш етәксе.

Көн башланғандан алып, беренсегә ирендәремә йылмайыу яғылды. Ҡәләмемде өймәләм булып өйөлгән ҡағыҙҙар өҫтөнә һелтәнем дә, урынымдан ҡалҡындым. Оҙаҡ ултырыуҙан бил түҙгеһеҙ итеп һыҙлай, бейек үксәле туфлиҙарҙа аяҡ табандары үҙҙәрен бөтөнләй һиҙмәй. Миңә ҡаршы бер-ике аҙым атлаған Райманға яҡын килдем дә күкрәгенә башымды һалдым:

— Рөхсәт итәм. Арыным. Булмай. Сыҡмай. Ябай хеҙмәткәр итеп ҡуй мине кире. Элек исмаһам, һүрәт төшөрөргә ваҡыт ҡала торғайны. Хәҙер ҡағыҙ эшенән бушап булмай. Ике ҡулым бәйле. Минең ирекле рәссам булғым килә, офис ҡомағы түгел.

Һөйгәнем яурындарымдан матҡып, күҙҙәремә ҡараны:

— Улай тимә әле һин Зөһрә. Бик оҫта етәкләйһең бүлекте. Бейек карьера төҙөү һинең маҡсат-хыялың түгелме ни?

“Диңгеҙ ситенә барып ултырып офоҡтоң осона ҡулдарымды еткереү минең хыялым” тигән уйҙар йүгереп үтте башымдан. Тик Раймандың ҡиммәтле духи еҫе аңҡыған сикәһенән үбеп

— Маҡсат бер, ә хыял икенсе төшөнсә, - тип кенә әйтә алдым.

— Хыял ул нимә? Буш ҡыуыҡ, ваҡытты әрәм итеүсе буш һүҙҙәр. Был тормошта бөтөнләй хыялланырға кәрәкмәй. Теүәл генә маҡсаттар, пландар ҡуйып, - Райманда йәнә ҡатҡыл етәксе уянды, ул ҡулын, Ленин бабайҙай алға һелтәп ҡуйҙы:

— Алға һәм алға!

Нисек инде хыялһыҙ йәшәү мөмкин? Күңелемдә ҡапыл ҡайнаған ҡаршы уйҙарымды уға еткереп өлгөрмәнем, ишек ярым асылды, унда Маринаның башы пәйҙә булды:

— Зөһрә, һине фойела бер кеше һорай. Ой, һаумыһығыҙ, Райман Русланович!

Төнгө клубта һәм кинозалдарҙа, йәки берәй текә концертҡа билет кәрәк булһа,йәки миндә сәй эскәндә юлдары киҫешһә Райман ғына, ә эштә мотлаҡ Райман Русланович. Шулай тейеш, шулай дөрөҫ. Тик был ҡанунды Райман менән беҙ генә үтәмәйбеҙ шикелле, һәр хәлдә, беҙҙең мөнәсәбәттәрҙе хәҙер бөтә офис белә, ә эш ваҡытында ошолайтып бер-беребеҙҙең ҡосағында йылынып тороу үҙебеҙ өсөн дә, башҡалар өсөн дә ҡәҙимге хәлгә әйләнеп бара.

— Кем икән?

Раймандың ҡосағынан айырылғым килмәй ине, ризаһыҙ ғына ҡаштарымды йыйырҙым. Һуңғы ике көндә эш артыҡ күп, кискә ҡарай ғына йүнләп һөйләшеү бәхете тейә уның менән. Ә миңә бер ултырып һөйләшһәм дә рәхәт булып ҡала, көндәлек эш мәшәҡәтенән, ваҡыт етмәүҙән күңелемә өйөлгән йөк кәмегәндәй.

Әммә Маринаның ҡарашы артыҡ сәйер тойолдо миңә, ҡыҙ, ниҙер әйтеп бөтөрмәгәндәй серле генә йылмайҙы ла, һорауымды яуапһыҙ ҡалдырып ишекте япты.

— Барайым инде, берәй эш килеп сыҡҡандыр.

— Бөгөн ниндәй көн икәнен онотмағанһыңдыр Зөһрә? - Райман да теләмәй генә ҡосағын бушатты.

— Иҫләйем, - тип йылмайҙым мин, һәм ишеккә йүнәлдем.

Бөгөн йома, был ниһайәт көсөргәнешле аҙнаның артта ҡалыуы хаҡында һөйләй. Райман менән уның дуҫтары янына ҡала ситендәге өйгә барырға һөйләшкәйнек. Күберәк бизнес хаҡында әңгәмә һатҡан етди ир-егеттәр һәм уларҙың артыҡ ҡыланырға яратҡан гүзәл заттары менән миңә әҙерәк күңелһеҙ, әммә Райман хаҡына быны ғына түҙергә була.

Фойеға барып сыҡтым да, ҡапыл аяҡтарымдың быуыны йомшарыуын тойҙом, һәм был юлы сәбәп беҙ кеүек бейек үксәләрҙә түгел ине. Йөрәк тибешем йышайҙы, ҡапыл таш иҙәнгә лыпын ултырыу миңә ул хәтлем үк иҫәр уй түгел һымаҡ тойолдо: йомшаҡ дивандарҙың береһендә телефонына текәлеп Марс ултыра.

Бына ул, иртә яҙҙан алып күрмәгән, ҡай саҡ махсус борсойом әле тип, һирәк-мирәк төштәремә кереп, төн йоҡоларымды ҡасырған, инде нисәнсе ай мине параллель рәүештә Интернет донъяһында йәшәргә мәжбүр иткән һын! Эйе, һуңғы айҙа беҙҙең яҙышыуҙар ҡырҡа кәмене, быға мин хатта артыҡ иғтибар ҙа бирмәнем, эш күплеккә һылтандым. Эшләнеп бөтөлөп, халыҡ-ара бәйгегә ебәреләсәк проект бар буш ваҡытымды һәм артыҡ көсөмдө ала ине. Әммә был мин Марс хаҡында бөтөнләй оноттом, тигәнде аңлатмай.

Һин дә мин йөрөгәндә, ваҡыт – ваҡыт килеп, еләҫ елдәй хәтирәләр күңелемә нәҙек кенә һағыш ҡатламдарын алып килеп ҡаплай. Ҡапыл. Көтмәгәндә. Күҙ алдымдан дарһылдап трамвай үтеп китһә, йә кибет кәштәләрендә йәшел алмаға үрелһәм... Иртә һайын сынаяҡта уйнаған ҡояш нуры аша ипләп кенә ҡар пәҙрәһе аръяғында тороп ҡалған, хәҙер инде бер уйҙырма емешендәй тойолған теге ҡалаға сәләм еткерәм, бөгөн кисен мотлаҡ Марселдең хәлдәрен белер кәрәк әле, тием дә утҡа ҡапҡандай, ары сабам.

Бөгөн килеп, мин инде уның барлығына ышанмай башлаған һын минән бер-ике аҙым арауығында ғына ҡапыл теҙ быуындарымды ҡалтыранырға мәжбүр итә.

Бына ул башын күтәрҙе, ҡараштары минеке менән осрашты. Ҡапыл ауырайып киткәндәй тойолған ҡулымды саҡ күтәреп, сәләмләгәндәй иттем.

Дала ҡосағындағы ҡала, бөтөнләй икенсе донъя, күк көмбәҙенә генә һыймай, шул тылсымлы ҡаланың өҫтөнә йондоҙҙарын һипкән икһеҙ-сикһеҙ ғаләм – былар барыһы ла миңә ҡарап баҫып торған егеттең күҙҙәренә һыйған. Ҡапыл һуңғы арала инде ғазаплауҙан туҡтаған һағышым алҡымымдан матҡып тотоп алды. Уның төпһөҙ күҙҙәрен дә күрәм төҫлө, үпкәләп, әсенеп ҡарайҙар, өнһөҙ генә “һин нисек был яратып өлгөргән тылсымлы донъяңды оноторға мәжбүр иттең әле?” тиеп һорайҙар төҫлө. Бынан уйлап ҡараһаң, ярты йыл элек кенә мине әсир иткән, күңелемдең иң нескә ҡылдарын сирткән шул донъя , шул һынды мәңге туҡтау белмәҫ башҡаланың ялтырауыҡ тормошона алыштырғанмын килеп сыға, түгелме?

Ҡулдарымды ҡайҙа ҡуйырға белмәйем. Бер-беребеҙгә ҡарашҡанбыҙ ҙа ҡатҡанбыҙ. Үтеп-һүтеп йөрөгән кеше ағымы, офистарҙа ғына була торған шау-шыу: былар барыһы ла ишетелмәй, төҫлө.

Беренсе булып, Марс иҫкә килде, буғай. Әкрен генә миңә табан яҡынлаша башланы. Үҙгәрмәгән дә. Шул уҡ икенсе донъянан был донъяға осраҡлы ғына килеп эләккән кеше ҡиәфәте. Ирендәрендә ҡыйыуһыҙ ғына йылмайыу ҡатып ҡалған.

Мин дә ҡыйыр-ҡыймаҫ ҡына йылмайҙым:

— Маарс! Нисә ҡыш, нисә йәй, тигәндәй!

— Сәләм, Зөһрә!

Ҡосаҡлаштыҡ. Ҡапыл мине баштан-аяҡ теге март, теге ҡала, теге йөрәк түрендә бөрөләнеп тә, сәскә атырға өлгөрә алмай ҡалған хис-тойғолар күмеп китте. Өс аҙна эсендә генә шул хәтлем яҡын булырға өлгөргән, аҙаҡ, араларға саҡрымдар ятҡас, йыһандағы ҡул етмәҫ йондоҙҙай алыҫлашырға өлгөргән дуҫымды, ысынын ғына әйткәндә, һушым китеп һағынғайным.

Марс, минең беләктәремдән матҡыны ла, баштан-аяҡ өйөрөлтөп ҡарап сыҡты, һәм тел шартлатып ҡуйҙы:

— М-дәә! Һин бит ысын бизнес-леди ҡиәфәтенә кергәнһең! Юбка, бейек үксәләр...

Уның нимә әйтергә теле ҡысытҡанын алдан белә инем инде, шуға башымды сайҡаным:

— Йә, етте. Эйе, мин хәҙер һоро өйөрҙән бер нимәһе менән дә айырылмайым. Мин үҙгәргәнмен. Тегеләй-былай. Әммә ышан, бизнес-леди ҡиәфәтенә кереп кенә ҡалманым, был инде минең йәшәү рәүешемә әйләнде.

— Хм. - Дуҫым ҡаштарын емерҙе:

— Һине тиҙ рәүештә был ҡурҡыныс ауырыуҙан ҡотҡарыр кәрәк. Әл дә килгәнмен. Күңелем һиҙгәйне шул.

— Һин ни хаҡында, Марс?

— Тыңла, - Марстың йөҙө ҡапыл етдиләнде, – һин хәҙер кире боролоп инәһең дә, теге ата ҡаҙ етәксеңдән һине бөгөнгә эштән бушатыуыңды һорайһың. Ул һиңә, һис шикһеҙ, рөхсәт итәсәк. Шунан һин артыҡ һорау бирмәйенсә, минең арттан эйәрәсәкһең. Төшөндөң?

— Эй, Марсель ғали йәнәптәре! Ҡайһы ваҡыттан алып һеҙ миңә бойороҡ бирә башланығыҙ әле?

— Һинең бәләкәй генә бәпәй булыуыңды белгәндән алып. Былай дауам итһә, зыяратта бик тиҙҙән яңы ҡәберлек артасаҡ, һәм уның ташында “Искәндәрова иптәш артыҡ күп эшләүҙән йәшләй генә йән бирҙе” тигән һүҙҙәр уйылған буласаҡ.

— Иҫәр!

— Шуны яңы саҡ белдеңме?

Ихлас көлөп, кире кабинетыма ҡарай йүнәлдем.

 

— Нимә ауыҙыңды йыйып ала алмайһың?

— Марииина!

Ҡаршыма осраған әхирәтемде ҡыҫып ҡосаҡлап алдым да, ҡолағына шыбырланым:

— Кем килгән, беләһеңме?

— Беләм инде, күрмәгән, танымаған хәлдә лә, һинең уттай янған күҙҙәреңә ҡарап, барыһын да аңлар инем.

Уның ҡосағынан ысҡындым да, төпһөҙ зәңгәр күҙҙәренә баҡтым:

— Миңә тиҙ арала эштән сығып ҡасыр кәрәк.

— У-у... Райман һине төптө ят егет менән эш ваҡытында ебәрер, тиһәң, уңыштар! - Марина, көлөмһөрәп, елкәмдән ҡаҡты ла, ары йүнәлде.

Ниҙер булһа ла уйлап, туҡтап торороға ваҡыт юҡ ине. Өҫтәүенә, саҡ ҡына һуҙылһам да, Марс төштәгеләй, иреп юҡҡа сығыр төҫлө тойолдо, шуға, бар батырлығымды йыйып, Раймандың кабинетына ҡарай атланым. Ишек уйымына ипләп кенә башымды тыҡҡанда, ул кемдер менән телефондан һөйләшә ине.

— ..Ә, эйе, Тимур Артур улы. Аңлашылды. Беҙҙең һөйләшеү үҙ көсөндәлер, тиеп ышанам. Эйе, материалдар инде тулыһынса әҙер.

Бүлмәгә индем дә, ҡулдарымды артҡа ҡуйып, стенаға һөйәлдем. Бер аҙҙан, түҙемһеҙләнеп, туфли үксәһе менән балаҫты соҡорға керештем. Райман минең был тулҡынланыуҙы һиҙҙе, күрәһең, трубкаһын һалғас та, һораулы рәүештә миңә текәлде.

— Райман, ебәр әле мине эштән.

— Ниңә, аҡыллым? - ул урынынан ҡалҡына биреп ҡуйҙы: - ауырыйһыңмы?

— Юҡ. Барыһы ла яҡшы. - тәрән итеп тын алдым да, Раймандың күҙҙәренә ҡараным: - икенсе ҡаланан дуҫым килгән. Беҙ оҙаҡ күрешмәгәйнек. Уға инде киске поезға.

Һорғолт ҡараштарға ҡапыл һалҡын шәүлә йүгерҙе, әммә Райман тыштан быны һис тә һиҙҙертмәҫкә тырыша ине. Һыны турайҙы, тауышы ғәҙәткә ҡарағанда ла ҡатыраҡ, ҡорораҡ сыҡты:

— Ҡыҙыҡ, һин миңә уның хаҡында һөйләгәнең юҡ, ниңәлер.

— Барыһын да бөгөн кискә ентекләп һөйләрмен, яраймы, Райман. Ебәр инде.

Ашығып, һүҙҙәрҙе йота-йота әйттем быларҙы, ҡулдарым да тик тормай, йөрәк тибешем дә йышайғандан-йышая. Нисәнсе тапҡыр төштәремдән шулай өнһөҙ иреп юғала Марс, был юлы ла шулай булһа, йөрәгем күтәрә алмаҫ, төҫлө.

— Барығыҙ, Искәндәрова. - Райман, һөйләшеү бөткәнен белдереп, телефон трубкаһын йәнә ҡолағына терәне.

Йөрәгем “жыу” итте был һалҡынлыҡтан, ҡапыл йүгереп барып уны ҡосаҡлағым, сикәһенә сикәм менән терәлеп торғом килде. Әммә аяҡтарым мине был бүлмәнән ары илттеләр.

Ниндәй бәхет, Марс бер ҡайҙа ла юғалмаған, тыныс ҡына шул уҡ диванда телефонында булышып ултыра. Мине күргәс, йылмайып,урынынан ҡалҡынды:

— Мин һине инде сыҡмаҫ, тиһәм. Нимә, етәксеңдең ебәргеһе килмәнеме?

— Йә, етте инде әсе телләнергә, Марс. Минең шул хәтлем тиҙерәк был офистан сығып ысҡынғым килә. Һин мине ҡотҡарырға килдеңме, әллә тел сарларғамы?

— Тәк. Ҡайҙа барабыҙ һуң, Зөһрә?

Дуҫыма йылмайып ҡараным:

— Ҡайҙа булһын, донъяны аптыратырға!

Ишеккә табан йүнәлгәндә, арҡам менән кемдеңдер мине ҡарашы менән быраулауын тойҙом. Ҡапыл артыма әйләнеүемә, Райман, кеҫәһенә ҡулын тыҡҡан килеш, ҡырҡа боролоп лифттарҙың береһенә йүнәлгәйне.

 

***

Был донъяла тамуҡ булһа, ул моғайын да йәйге селлә ваҡытындағы оло ҡаланан башланалыр. Бигерәк тә, минең кеүек эҫене өнәп бармағандарға ҡыйындыр инде. Тын алырға ла ирек юҡ, һулар һауа урынына машиналар аҫтынан сыҡҡан төтөн, эҫе асфальт ипкене, туҙан һәм әллә ниндәй ҡурылған еҫтәр генә танауҙы ҡаплай. Ҡояш, күҙгә тура ҡарап, һине туңдырмалай тротуарға ҡуша иҙергә теләй.

Әммә мин бөгөн быларҙың береһен дә тойманым. Марсты бая тәү күргәндәге ҡаушауым үткәйне, телем телгә йоҡмай, ярты йыл эсендә күҙгә күҙ ҡарашып һөйләшер хәбәрҙәр шул хәтлем күбәйгән. Раймандың арттан ҡарап ҡалыуын күргәндән һуң, ҡырыла биреп ҡуйған кәйеф, йәнә әлеге лә баяғы ҡыҙыу йәйге ҡояштай, иң юғары нөктәлә.

— Йә, тормошоңда ниндәй үҙгәрештәр булды, иптәш инженер?

— Тормошотоң үҙенә күңеллерәк ҡарай башланым. Элек аралашыуҙы өҙгән дуҫтар менән кире бәйләнешкә индем, хатта бер төрлө эшемдән дә йәм таба башланым. Нисек кенә булмаһын, был һөнәремде үҙем теләп, яратып уҡығайным бит университетта.

Марсты мин ҡыуанып тыңланым. Теге яҙ көндәрендә артыҡ моңһоу күренгән егет ысынлап та оҙайлы йоҡонан уянғанмы ни, атлауында, һөйләшеүендә үҙ-үҙенә ышанысы артҡан, төҫлө. Йыш йылмая.

— Һинең бәхетле икәнеңде күреүе ҡалай ҙа рәхәт! Маладис! - мин ихлас ҡыуаныуымды йәшереүҙе кәрәк тип тапманым.

Дуҫым миңә ҡараш ташланы:

— Ә һинең ниндәй үҙгәрештәр... Эй, әйтмәһәң дә, бөтәһе лә күренеп тора. Яңы вазифа, яңы имидж. Үҙеңә яңы егет кенә табып алһаң...

Беҙ, машинаға ултырыуҙы кәрәкле тапмай Ленин урамы буйлап, яҡындағы парктарҙың береһенә табан атлағайныҡ. Ҡапыл туҡтап ҡалдым да, аҫҡы иренемде тешләнем. Иҫәр. Күпме аралашып, мин бит уға Райман менән мөнәсәбәттәрҙе һөйләгәнем юҡ бит. Сөнки ошо тема хаҡында һүҙ сыҡһа, Марс, ниндәйҙер сәбәптәр табып, Бәйләнештән сығып тая ине. Хәҙер килеп...

— Мин һиңә әйтмәгәйнем, Марс.

— Кит, булмаҫ! Егетең бармы әллә? - Марсель да ҡырҡа туҡтаны ла, ҡаршыма сығып уҡ күҙҙәремә баҡты. Ауыр һуланым да, ҡарашымды ситкә алдым.

— Туҡта әле... - дуҫым ҡапыл һуҡ бармағын миңә төбәне: - туҡта... Һәм ул – Райман. Эйеме?

Миңә баш ҡағыуҙан башҡа сара ҡалмағайны. Әллә ниңә үҙемде Марс алдында ғәйепле һиҙҙем. Ул да юғалып ҡалған төҫлө ине. Ҡапыл боролдо ла, өҙөлгән юлды дауам итте.

— Әйтмәне, тип үпкәләмә. Эш күп ине, тағын... - урынһыҙ аҡланыуҙар теҙә-теҙә артынан эйәрҙем.

— Яҡын дуҫ, имеш. Яҡын дуҫың була тороп, һинең тормошоңдағы иң мөһим яңылыҡты ла белмәй йәшәгәнмен.

— Ә-ә, һин шуға ғына үпкәләйһеңме ни?

Ҡапыл үҙемдең күңелемде үпкәле тойғолар сыйып үтте. “Ә һин ни көткәйнең, диуана?” тиеп әрләнем шунан үҙ-үҙемде эстән генә: “Унан башҡаһын, ҙурырағын көтөргә һинең ни хаҡың бар? Һеҙ бары тик дуҫтар ғына, уның ҡарауы, бына инде нисәнсе ай һин үҙеңә лә, башҡаларға ла ул һиңә бер кем дә түгел, тип тылҡыйһың.”

Марс нисек тиҙ генә ҡыҙған, шулай тиҙ һыуынды. Аҙымдарын аҡрынайтты ла, миңә ҡарап, күңелле көлөмһөрәне:

— Бейек үксәләр кейеп алған булһаң да, саҡ-саҡ атлап киләһең, түгелме?

— Улар бит һинең ише һантыйҙар артынан йүгерергә түгел, ә ҡәҙимгесә атлап йөрөр өсөн тәғәйенләнгән. Үпкәләүең бөткәнгә шатмын, - тип яуапланым.

— Минең дә һиңә улайһа ҡыуаныслы хәбәрем бар.

Ҡапыл һағайҙым.

— Мин дә хәҙер яңғыҙ түгел. Шикелле...

Эҫе көндә бер биҙрә һалҡын боҙҙай һыуҙы башым аша ҡойҙолармы ни. Был шаңҡыған хәлемдә йылмайыуымды теш пастаһы һауытынан һуңғы тамсыларҙы һыҡҡандай, һығып сығарҙым, үҙем һаман, батып барғанда һуңғы һаламға тотонорға тырышам:

— Шикелле?

— Ну, барыһы ла минән тора. Бына ҡайтам да, бергә булырға тәҡдим яһайым.

Тырнаҡтарымды үҙем дә һиҙмәҫтән, батырғаны усыма ҡаҙағанмын. Үҙем һаман да йылмайып маташам. Үҙем был хәбәрҙе ниңә шулай ауыр ҡабул иткәнемде бөтөнләй ҙә аңламайым. Ә Марс, йылмая-йылмая, һаман һөйләй бирә:

— Шуға һин дә үпкәләмәһен, тип, алдан әйтеп ҡуяйым, тием. Әтеү, кем белә, мин дә мөхәббәтемә иҫереп, һиңә был мөһим хәбәрҙе еткерергә онотормон да ҡуйырмын.

— Мин үпкәләмәм,Марс. Ғашиҡ булғандар бер-береһен аңлай ул.

— И-и-и-й! Аҡыллыһың да инде үҙең! - Марс, үрелеп, мине елкәмдән ҡосто ла, ары йүнәлдек. Әгәр ҙә ошо ваҡытта ул үрелеп минең күҙҙәремә ҡараһа, ундағы төпһөҙ әсе һағышты күрер ине, әммә ул һағыштың сәбәбен һораһа, уға мин дә яуап тапмаҫ инем. Сөнки ошо һуңғы сәғәттә генә үҙ-үҙемә ҡырҡты аптырарға өлгөргәйнем. Дуҫымды кем менән дә булһа ла күҙ алдыма килтереүгә, уның өсөн ҡыуаныр урынға, йөрәгемде әллә ниндәй ут өтөп ала ла, ысҡындырмай. “Һин бит үҙең дә яңғыҙ түгелһең, иҫәр!” тиеп үҙемде әрләйем, әммә Райман менән сираттағы аңлашылмаусанлыҡтар килеп сыҡһа, әллә ниндәй ҡорт күңел алмаһын кимерергә генә тора.

Йәшереп кенә Марселгә күҙ ташлайым.

Иҫәр. Һин бит минең өсөн ҡандай ҡәҙерле икәнеңде аңламайһың да.

Ә һин миңә ҡәҙерле... Былай, ул – был уйҙарһыҙ ғына. Сөнки төн йөҙөндә, сәғәт дүрттә һин генә мине тыңлай, йөрәк серҙәремә төшөнөргә маһирһың. Сөнки тап һинең күҙҙәреңә күтәрелеп ҡараһам, күңелемдең осоуын тоям, гүйә, арҡамдағы ике ҡанат, ҡыйыр-ҡыймаҫ ҡына мине үрҙәргә әйҙәй. Һинең “Ныҡ бул, һаҡла үҙеңде, уңышлы көн” тигәнерәк бер-ике ауыҙ һүҙең етә, мин көнө буйы йылмайып сығам. Тик һуңғы арала ғына был тылсымлы тойғолар бер аҙ яңы кисерештәр арҡаһында юғалып торған, күрәһең.

— Эҫе, ҡәһәрең... - Марселдың көрһөнөп әйткән һүҙҙәре мине иләҫ – миләҫ уйҙарымдан арындырып ебәрҙе. Бая тынды ҡурып алып барған эҫе бер генә шквалаға ла хатта төшмәгән, әммә ки, мин был һауа торошон күптән тоймай инем инде. Әле, ергә төшкәндәй булғас, был ипкен мине лә баштан аша күмеп китте.

— Берәй ерҙә йәшенәйек һуң, моғайын ус аяһындай ғына күләгә табылыр, - тинем мин, бер ни ҙә булмағандай, ғәмһеҙ генә.

— Кире офисыңа ҡайтырға тәҡдим итмәйһеңдер? - Марсель миңә ҡайырылып ҡарап ҡуйҙы.

— Һис юҡ. Әммә унда шундай һыуыҡ...

— Мин һине бында офис ҡомағына әйләнеүеңдән бер генә көнгә булһа ла ҡотҡарырға килдем. Шуға ла, һин бөгөн тик минең күрһәтмәләрҙе генә тыңлаясаҡһың. - Дуҫым, минең танау төймәһенә баҫты ла, хәйләкәр күҙен ҡыҫты:

— Киттек!

— Ҡайҙа? - тағын ҡыҙыҡһыныуымды еңә алмауым был. Һорауым артынса, таныш һәм мин күптән көткән яуап яңғыраны:

— Донъяны аптыратырға!

 

— Туҡта инде әҙерәк, Марс! Беҙ барабыҙ ҙа барабыҙ, ә минең аяҡтарым инде атларлыҡ хәлдә түгел. - мин, ҡашымды төйөп, туфлиҙарыма күҙ аттым. Ҡала урамдары буйлап һаман атлай биргән Марс, ниһайәт, аҙымдарын әкренәйтә биреп, туҡтап ҡалды:

— Кейенмәҫ кәрәк ине былай, Зөһрә.

— Нисек инде кейенмәҫкә, мин бит бәләкәйме, ҙурмы, етәксе.

— Элегерәк , бер нисә ай элек был һиңә бер ҙә ҡамасау тойолмай ине шикелле...

Шаяртамы был, әллә етди шулай йәне көйөп киттеме? Ни тип яуап ҡайтарырға белмәй, аптырап, йәнә туфли йөҙлөктәремә текәлдем, ә хәтеремә бынан бер нисә ай элек булған хәлдәр килде.

Ғәҙәттәгесә, баш баҫып эшләп ултырып, ишек тауышын да ишетмәгәнмен, Раймандың һалҡынса бармаҡтары сикәләремә ҡағылғанға, тертләп, башымды күтәрҙем:

— Ә был һинме. Сәләм! - үрелеп үпкәс, яуап сәләмләүен дә көтмәй, маңлайымдан тыңлауһыҙ бөҙрә шәлкемде һелкеп ташланым да, кире ҡағыҙҙар өҫтөнә эйелдем.

— Зөһрә. Күптән әйтәм, тием дә, ваҡыт таба алмай тик йөрөйөм. - Райман ҡаршылағы йомшаҡ ултырғыстарҙың береһенә ултырҙы, һәм уның әйткән киләһе һүҙенән мин ҡырҡа башымды күтәрергә мәжбүр булдым:

— Бәлки һиңә, балалығыңдан әҙерәк, эш ваҡытына ғына булһа ла, сығып тороп, нисектер икенсе ҡиәфәт алырға кәрәктер?

— Ҡыҙыҡ. - мин, уйланып, ғәҙәткә ингәнсә, ҡәләм осон тешләнем:

— Мәҫәлән?

Райман минең был хәбәрҙе ыңғай ҡабул итеүемде күреп, дәртләнеп китте, ахыры, минең яҡҡа эйелеңкерәп ултырҙы:

— Күлдәк, блузка, юбка һәм эшсән костюмдарҙан, бейек үксәләрҙән башларға кәрәктер, тием. - һәм уның күҙҙәрендә йылы осҡондар сағылды: - минеңсә, был имидж һиңә бик килешәсәк.

Ҡаштарымды юғары сөйҙөм дә, кире ҡағыҙҙар өҫтөнә ҡапланыр алдынан, Райманға йылмайып өндәштем:

— Ярай.

Уның күңелен күрер өсөн генә тәү тапҡырға, аҙға ғына, тиеп, ризалашҡайным шул саҡ. Көҙгө алдына ҡара күлмәктә, ялтыр туфлиҙарға килеп баҫҡайным, бығаса үҙемә таныш булмаған һомғол ҡыҙ миңә хатта оҡшап ҡалды. Ҡапыл ғына кейем шкафтарым итәктәр һәм беҙ үкәсәләр, ҡарҙай аҡ та, күҙ яуын алырлыҡ төрлө төҫтәге лә блузка-күлмәктәр менән тулды. Тышҡы ҡиәфәт күңел торошона бер ниндәй ҙә зыян килтермәй тип һанай инем мин, әммә, яңылышҡанмын, күрәһең. Һаман етдиләнгәндән етдиләнән барыуым, Марс менән Интернетта араларҙы өҙөү быға дәлил.

Ҡаты йоҡонан ҡапыл уянғандай хис иттем үҙемде, ҡапыл, уңайлы элеккесә кейенеп, талсыҡҡан аяҡтарға кедалар бәйләп, урам буйлап йүгерге килде. Әммә миңә, остары инде асфальтҡа ашалған бейек үксәләргә ҡайҡайып ҡарап ҡатыуҙан башҡа сара ҡалмағайны. Һаман ҡайҙалыр юрамал ашыҡҡандай, алға барыуын белгән Марс артынан яйлап ҡына атлауымды дауам иттем. Күпме шулай барыр инек, ҡапыл ғына әле генә тынды ҡурған эҫе кәмегәндәй итте, ҡала өҫтөнән һиҙелер – һиҙелмәҫ ел йүгерҙе. Дуҫым менән икебеҙ ҙә башыбыҙҙы юғары күтәрҙек: әле генә бейәләй хәтлем дә болот күренмәгән күк йөҙө ҡап – ҡара.

— Ямғыр...

Минең ҡысҡырып әйтелгән уйымды дәлилләп, ҡара көйгән күк йөҙө шатыр-шотор итеп ҡалды. Ағас баштары, ҡаты хәүефкә талғандай, ниҙер хаҡында шыбырлаштылар, әле генә ҡырмыҫҡа иләүендәй гөжләгән тротуар бер килке бушап ҡалды, хатта. Тик беҙ генә урыныбыҙҙан ҡымшанманыҡ. Ҡулдарымды ҡаушырғанмын да, минән бер-ике аҙым алыҫлығында туҡтап ҡалған дуҫыма текәлгәнмен.

Башҡа кешеләрҙәй, кибеттәргә, туҡталыш будкаларына боҫорға ашыҡманыҡ, нисек торғанбыҙ, шулай ҡаттыҡ. Марстың һоро күҙҙҙәренә йәнә йондоҙ тамсыһы тамған – осҡонланып яналар. Уның шат, илгәҙәк йөҙөнә ҡарап, үҙем дә йылмайыуымды йәшерергә көс тапманы. Аяғымдың әрнеп сәңкеүе лә онотолдо, хатта.

 

СЫНАЯҠТАҒЫ ДОНЪЯ

(Был беҙҙең тарих түгел, ҡурҡма)

Повесть. Дауамы.

 

Йәйге ямғыр оҙаҡ көттөрмәне, тамсылап инәлтмәне, ҡапыл ғына күк йөҙөнән гигант һыу биҙрәһен һуңғы сәғәттәрҙә ярылырҙай булып сарсаған Өфө өҫтөнә ауҙарҙылармы ни. Беҙ икебеҙ ҙә күҙ асып йомғансы кейемдәребеҙҙең һуңғы ебенәсә лысма һыу булдыҡ. Ҡапыл дуҫым мине етәкләп алды ла, көлә-көлә икәүләп тротуар буйлап йүгерҙек. Тиҙлекте арттырған һайын эре-эре ямғыр тамсылары биткә бәрә, ҡаршыға иҫкән ямғыр еленән тын юлдары ҡурыла. Ах та ух килеп ниһайәт, ҙур ғына күренгән бер бинаның кәрнизе аҫтына йәшендек.

— Бейек үксәләреңде бөтөнләй кеймәҫлек итеп йүгерттемме әй, һине? - Марс, көлөп, миңә текәлде.

— Мин ул туфлиҙар барлығын да оноттом, - тиеп йылмайҙым мин, тын алышымды көйләй-көйләй. Һыу кейемдәр тәнгә тейеп, ҡалтыранып ҡуйҙым, быны Марс та һиҙҙе, сумкаһының әллә ҡайһы еренән пуловерын сығарып арҡама япты, һәм ашыҡмай, гүйә, был хәрәкәтте ул алдан уйлап ҡуйған, баш бармағының йөҙлөгө менән битемдәге берҙән-бер кипмәй күҙ йәшеләй йымылдап ҡалған тамсыны һыпырҙы, һыпырҙы ла, бармағын сикәмдән алмай, ҡатып ҡалды. Тын алырға ла оноттом, хатта. Ваҡыты ла туҡтаны, мәңгелектең үҙе икебеҙҙе лә торған еребеҙгә ҡаҙаҡлап ҡуйҙы. Танһыҡ ямғырға тантана иткән Өфө лә, беҙ килеп ышыҡланған кәрниздән шауҙырлап аҡҡан һыу ҙа, асфальтта хасил булған эреле-ваҡлы күләүектәрҙе юл ситенә сәсрәтеп уҙған машина-автобустар теҙмәһе — барыһы, барыһы ҡапыл артҡа сигенде, төҫтәре тоноҡланды. Был донъяла, юҡ, бар ғаләмдә тик шул һоро күҙҙәр, һәм уларҙан урғылған йондоҙ нуры ғына тороп ҡалды. Ҡулдарының ҡайнарлығы әле генә һалҡын ямғыр тамсыһы йылтыраған сикәмде өтөп алып бара.

Был тылсымлы мәл бер секундмы, бер минутмы, күпме дауам иткәндер, белмәйем. Беҙҙең артта сыйылдап ишек асылды, артынса, асыулы тауыш яңғыраны:

— Үтергә урын бирегеҙ. Эй, ошо бала-сағаны әйтәйем, ғишыҡтан башҡа күҙҙәренә аҡ-ҡара күренмәй, донъяларын оноталар!

Марс ҡапыл артҡа бер аҙым яһаны. Сәрелдәк тауыш эйәһе бәләкәй генә аҡ сәсле инәй мәрйен кеүек ике бәләкәй күҙҙәренең ағын әйләндереп, беҙҙән баштан-аяҡ күҙҙән үткәрҙе лә, арабыҙҙан үтеп китте. Уның артынса ямғырҙан йәшенеп бинаға йүгергән тағын әллә нисәмә кеше сыҡты. Тәрән итеп тын алдым да, үҙебеҙ кәрнизе аҫтында йәшенгән бинаны яҡшылап күҙҙән үткәрә башланым. Ҙур ғына сәйхана икән. Шунан ҡарашымды йәнләнгән урамға йүнәлттем. Ямғыр нисек тиҙ башланған, шулай туҡталып, офоҡ артына инеп юғалған. Баяғы эҫелектең эҙе лә юҡ, һауа асфальт, ер еҫе менән аңҡый.

Беҙҙең арала әллә ниндәй уңайһыҙлыҡ килеп тыуған ине, Марстың баяғы шаян ҡыйыулығы ла юғалған, кеҫәһенән сығарып ул йәнә лә тәмәке көйрәтергә кереште. Бая нур көлтәһе сәскән күҙҙәре әллә асыуланып, әллә һағышланып ҡаршыһындағы юлға төбәлгән. Уның тәмәке төпсөгөн сүп кәрзиненә ташлауын көттөм дә, һаҡ ҡына беләгенә ҡағылдым:

— Әйҙә сәй эсеп сығайыҡ, эскә йылы төшөр.

Ул да йәнләнеп китте, хатта, ғәҙәтенсә, мине әсе телләнеп, төрттөрөргә лә өлгөрҙө:

— Һин сәй нимә икәнен онотманыңмы әле? Мин офис ҡомаҡтары тик ҡәһүә генә эсә икән, тиһәм...

— Кемдер елкәһенә бик оҙаҡ туҡмаҡ аламан шикелле,- тиеп көлдөм мин, әммә элеккесә был һүҙҙәрҙе бойомға ашырырға ашыҡманым. Марселдең элекке шаянлығына кире ҡайтыуы мине шатландыра, әммә күңелдә әллә ниндәй моңһоу ноталар һағышлы көй һуҙа, алдан сәйханаға инеп киткән шул һынды туҡтатып, “нимә булды беҙгә?!” тиеп асырғанып һорағы килә, әммә мин ҡыймай ғына быяла ишекте үҙемә ҡарай тартам.

Беҙ ингән сәйхана йылы һәм иркен. Урта төштәнерәк урын алғас, эргәгә елеп килеп еткән официантҡа икебеҙ бер ҡатарҙан:

— Бары тик эҫе ҡара сәй, - тинек тә, бер-беребеҙгә ҡарашып йылмайып ҡуйҙыҡ. Бер генә мәлгә теге ҡышлы-яҙғы мәлдәргә әйләнеп ҡайтҡандай хис иттем үҙемде, хатта тәҙрә артында йыш төштәремә инеп йонсотҡан ҡала сабыр ғына завод торбаларынан төтөн осоралыр, тойолдо. Күңел итемде йәнә һағыш бысағы аяуһыҙ телде: ул хозур мәлдәрҙең бүтән бер ҡасан да әйләнеп ҡайтмаҫын тойоу тамаҡҡа йоҙроҡ хәтле төйөр булып тығылған ине.

Ярты йыл арауығы шулай баштан-аяҡ үҙгәртер икән тормошто. Әле ҡасан ғына үҙемде дала елеләй ирекле тоя инем, хәҙер йәнем уртаға ярсылып ике һынға бәйләнгән.

 

Өҫтәлгә пары боҫорап торған ике сынаяҡ сәй ҡуйылды. Күҙ ташланым да, ирекһеҙҙән йәнә йылмайҙым: улар үтә күренмәле фарфорҙан ине. Марсель, шуны ғына көткәндәй, телефонын яндырып, өҫтәлгә һалды ла, минең сынаяғыма ымланы:

— Тылсымлы донъяға рәхим ит!

Ҡалҡынып сынаяҡты дисплей өҫтөнә тоҫҡаным. Ҡыҙғылт сәй тулҡындарында ике һын сайҡала: күҙҙәре ике яныр ҡуҙҙай баҙлаған, ике сикәләре лә һыуыҡҡа ҡыҙарған ҡыҙый һәм йондоҙ күҙле егет. Арттарында — урыны-урыны менән ҡарҙан әрселә башлаған таныш ҡала урамдары.

— Был бит беҙ! - тиеп башымды ҡалҡыттым мин.

— Ҡара әле үҙеңде, ҡайһылай бала ғына булғанһың, - булды яуап. Кире сынаяҡ эсенә эйелдем. Ысынлап та. Төрлө төҫтәр ҡушып бәйләнгән йөн свитер тышынан ҡара пальто эләктергән, бөҙрә сәстәренең осона ғына элеп ҡуйылған һымаҡ тойолған суҡлы кәпәс кейгән һәм хәҙерге ваҡытта сәстәре ҡәтғи рәүештә йыйылып, елкә тирәһенә өйөлөп ҡуйған, бөтә төймәләре лә эләктерелгән блузка һәм киң итәкле ҡара юбка кейгән ҡыҙҙар араһында айырма күҙгә ташланырлыҡ ине. Марс һүҙен дауам итте:

— Һин бит үҙең бер кисен “һаман алға елгән ваҡыт әсирендә артыҡ өлкәнәймәйсә, йөрәгеңдә саф, эскерһеҙ балалыҡты һаҡлап ҡалыу мөһим” тиеп яҙғайның.

Яҙғайным шул. Әммә балаларса эскерһеҙ йөрәк, шар асыҡ күңел тормош дауылдарына бирешеүсән булыуы ике ятып бер төшөмә инмәгәйне. Асыҡ ишектән әсе елдәр йыш инеүсән икән.

— Һин мине ғәйепләйһеңме әллә, Марс?

Дуҫым әллә көрһөндө, әллә көлөмһөрәне:

— Ғәйепләү менән генә барыһын төҙәтеп булһа икән.

— Әйтерһең дә мин үлеп барам, ә һин ҡулдарыңды ҡорһағыңа ҡаушырғанһың да, эшлекле муллалай миңә ясин сығаһың. Әйтерһең дә, мин оло яҙыҡ эш менән тотолғанмын. Әйтерһең, һин миңә үлем хөкөмө сығарған табип. Етәр.

Һарыуым ҡайнауы ҡолағыма шау булып бәрҙе. Өлкәнәйһәм ни булған? Миңә бит егерме өс. Уның мине битәрләргә ни хаҡы бар?

— О, һин бойороусан етәксе икәнһең дә.

Уттай ҡарашымды Марсҡа төбәнем:

— Тағын шаяртаһыңмы, әллә хөкөм итәһеңме?

— Терпенең йәнә энәләре тырпайҙы.

Күңелемдә ҡайнаған асыу әҙерәк баҫыла төштө, әммә һөрөмө ҡалды. Марстың тел төбө миңә бик аныҡ аңлашыла ине. Йылдар үтеү, ысынбарлыҡ тормош билбауҙы нығыраҡ ҡыҫып, боғаҙҙан алыуға ҡарамаҫтан, бирешмәйсә, һаман ғүмергә балаларса яҡты һөйөү һаҡлау, башҡа һоро масса араһында юғалмайса, үҙ юлың менән генә барыу, етмештә лә ун етеләй ҡалыу ҡасандыр беҙҙең икебеҙҙең дә ҡайнар хыялдар ине. Ҡасандыр, тип... Иртә яҙҙа, мин теге әкиәт ҡаланан ҡайтҡас та, төндәр буйы Бәйләнештә яҙышып сыҡҡанда... Тертләп ҡуйҙым. Хәҙер бындай яҙышыуҙар ҙа һирәгәйгән. Минең эштән буш ваҡытымды кем биләгәне шайтаныма ла аңлашыла. Марстың мине өнһөҙ генә ғәйепләүе, емерелгән ҡаштары аҫтынан миңә әллә ниндәй әрнеүле асыу менән бағыуы шулай хаҡлы микән ни? Мин бирештем, булһа кәрәк. Хыялдарымдан да, өмөттәремдән дә, егерме өсөнсө йыл ғүмеремә ҡарамай, быға тиклем һаман салғыйға йәбешеп, эйәреп йөрөгән балалығымдан да үҫеп сыҡтым. Һәр иртә һайын Райман һәм Маринаға эйәреп, “был тик яҡшыға!” ти инем, бөгөн килеп, Марс ҡапыл ғына, тораташтай тығынған ышанысымды ҡаҡшатты. Хәйләкәр йылтыраған, ваҡыт-ваҡыт үпкәле һағыш осҡондары сәсрәп киткән күҙҙәре ул быны махсус эшләгәне хаҡында һөйләй.

Артабан сәй эсеү һүлпән барҙы. Һәр беребеҙ, үҙ уйыбыҙға батып, тәҙрә артында йәнә лә бер ниндәй ҙә ямғыр булмағандай, шау-гөр килгән Өфөнө күҙҙән үткәрҙе. Ҡаршымда башҡа берәү ултырһа, мин яһалма йылмайып ара-тирә хәбәр ҡыҫтырырға ла маташыр инем, әммә был бит Марсель. Кем-кем, ә дуҫым алдында мин, нисек кенә тырышһам да, гел үҙем булып ҡалам.

Шулай ҙа, эстән генә бөгөнгө көн эсендә генә әллә күпме хәсрәт-шатлыҡтарға батырға өлгөргән йөрәгемде беҙҙең арала килеп сыҡҡан аңлашылмаусанлыҡтан ҡәнәғәтһеҙлек ҡыра ине. Ваҡыт, айҙар буйы көтөп алынған ҡәҙерле сәғәттәр һыу кеүек аға, тағын да шулай ултыра бирһәк, дуҫым яйлап томандай эреп юҡҡа сығыр кеүек тойолдо миңә.

Беренсе булып урынымдан ҡалҡындым:

 

— Хәҙер ҡайҙа, Марс?

Дуҫымдың һоро күҙҙәренә борсоулы шәүлә һикерҙе, үҙе миңә тура

ҡарамаҫҡа тырышты:

— Мин... Бөтөнләй онотҡанмын, Зөһрә. Тиҙ рәүештә Йәшел сауҡалыҡтағы ағайҙарыма барыр кәрәк. Унан инде, поезға ла ваҡыт етә.

Лыпын дивансыҡҡа кире ултырҙым. Тауышым, ниңәлер, ҡалтыранып сыҡты:

— Шулай тиҙме ни?

— Ғәфү ит.

Беҙ сәйхананан сыҡҡас та һаубуллаштыҡ. Һыу кейемдәрем ғәләмәте, ахыры, тешем-тешкә теймәй. Ә ҡыҙыу ҡояш һис ни булмағандай, тағын күккә хужа булып алған. Марсель һаман күҙҙәремә ҡарамаҫҡа тырыша. Түҙмәнем, әсенеп өндәштем:

— Ярай, Марс. Ашыҡ кәрәккән ереңә. Хәйерле юл.

— Үҙең килеп сыҡ, Зөһрә. Көҙгөлөк, мәҫәлән. Беҙҙең ҡала көҙгөлөк айырыуса матур.

Ниҙер тип булһа ла, яуап бирергә өлгөрмәнем, саҡыртҡан таксиһы килеп тә туҡтаны. Беҙ йәнә лә ҡосаҡлаштыҡ. Ҡалтыраныуым тағын да артты. Марсель, ҡайырылып, миңә ҡараны:

— Өшөп бөткәнһең бит! Тиҙ генә ҡайтып, юрғанға уранып ят!

Был һүҙҙәрҙе Райман ауыҙынан ишетһәм, сығырымдан сығыр инем. Ә Марс менән улай түгел. Уның был хәстәренән күңелгә әллә нисек йылы бөркөлә.

Таксистың, оторо түҙемһеҙләнеп, машина тәҙрәһенән башын сығарыуы өнһөҙ хушлашыу залпы булып яңғыраны. Мин ихлас йылмайҙым, ә Марс ишек тотҡаһына үрелде. Күҙҙәрендә бер ниндәй ҙә һағыш күрмәнем мин. Ә бәлки, уның күҙҙәре гел һағышлы булғанғалыр...

— Һау бул, Зөһрә!

— Осрашҡанға тиклем, Марс!

Ишек ябылды, машина ҡуҙғалып бер туҡтауһыҙ урамды йырғысланған һанһыҙ транспорт ағымына ҡушылды.

- Һаҡла үҙеңде, - тинем мин инде алыҫая барған ҡара нөктәгә.

 

***

 

— Ҡулың эшләгәнде башың уйлаймы һинең?

Туҙынып туҙына Райман. Ҡулдарын кеҫәһенә тыҡҡан да, бер мөйөштән икенсе мөйөшкә кәләп һуға. Уға ҡарап күңелем болғанып китә, һәм мин һарыҡ йөнөнән туҡылған юрғанға нығыраҡ уранам, һаман ҡалтыраныуы үтмәгән ҡулдарым менән, бармаҡ йөҙлөктәрен ағартҡансы, эҫе көрөшкәгә ныҡлап йәбешеп, сәйен йон ойоҡ кейгән аяҡтарыма сайпылтмаҫҡа тырышам.

— Тамағың гел шешкәнде беләһең, ни эшләп ямғыр аҫтында лысма һыуға ҡалып йөрөйһөңдөр? – Райман ҡапыл бүлмә уртаһында шып туҡтаны ла, асыулы ҡарашын миңә таба ҡатып ҡалды.

 

— Минең ни эшләгәндә һинең ни эшең бар? – әсе телләнмәйсә булдыра алманым.

— Мин һинең егетең, Зөһрә! Ә ул ни бары әллә ҡасандан бирле күрешмәгән дуҫың ғына! Иҫәр ыңғайына иҫәр булып ямғыр аҫтында иһаһайлап йөрөр кәрәк микән?

Башымды күтәреп аҡыллы һоро күҙҙәргә төбәлдем дә, шуны аңланым: уның менән беҙ бер ҡасан да ямғыр аҫтында лысма һыуға ҡалғансы йүгереп йөрөмәйәсәкбеҙ. Ә сәй төбөнән тылсымлы донъяны эҙләүҙе әйтеп тораһы ла түгел. Ҡапыл йөрәгемде тутыҡҡан сөй менән һыҙып үткәндәй булды. Ныҡ түгел, ипләп кенә. Ниҙер хаҡында иҫкәрткәндәй. Ишетмәнем күңел тауышымды. Башҡа ваҡыт булһа, уйҙар сөңгөлөнә нығыраҡ батыр инем, көнө бөгөн түгел: баш сатнай, күҙ ҡабаҡтары ҡурғаштай ауырайғандан-ауырая. Бар теләгем: ошо юрған аҫтына бөтөнләй һеңеп юҡҡа сығыу. Йәнә әллә ҡайҙан, ер аҫтынан килгәндәй, Раймандың тауышы ишетелә:

— Иртәгә эшкә сығып йөрөмә, бар дарыуҙар өҫтәлдә.

— Ә һин ҡайҙа киттең? – ҡапыл башымды юрған аҫтынан сығарҙым. Райманды был һорауым албырғатты, буғай, ҡаштары юғары сөйөлдө:

— Ҡайттым.

Көс-хәлгә йоҙроҡ хәтлем шешкән тамаҡ биҙҙәре менән төкөрөгөмдө йоттом да, һәр һүҙемә айырым баҫым яһап ҡабатланым:

— Ҡайтма. Ҡал.

Бынан бер-нисә минут ҡына элгәре асыулы уҡтар сәскән аҡыллыкүҙҙәрҙә ҡапыл нур көлтәһе балҡып китте, сикәләрен соҡорайтып, ирендәренә йылмайыу йәйелде. Ипләп кенә килде лә, мине ҡосағына алды шунан, ирендәрен маңлайыма терәне. Тап ошондай минуттарҙа миңә бер ни ҙә кәрәк түгел ине. Мин ғүмеремдең ахырынаса Раймандың етди һәм бер аҙ күңелһеҙерәк тойолған нотоҡтарын тыңларға, ҡышҡыһын кәпәс кейергә, ваҡытында ашап, ваҡытында йоҡлап йөрөргә, төрлө салбар-кедаларҙан ваз кисергә әҙермен. Быға тиклем яңғыҙлығым минең төп ҡалҡаным булһа, хәҙер был уңайҙан ҡарашым төптө үҙгәрҙе. Мине йыһан сөңгөлөнә осмай, аяҡтарым менән ерҙә ныҡлы баҫып торҙорорға кеше кәрәк. Һәм ул кеше бер ҡасан да Марсель була алмай. Уның үҙенә шундай таяу мөһим. Юғары күтәрелгән температуранан бер аҙ томаланған аңым менән мин шундай ябай ғына Хаҡиҡәтте төшөндөм был төндә: ике хыялый, бер-береһенә оҡшаш йән бер ҡасан да бергә була алмай. Ике тәкә башы бер ҡаҙанға һыймай тиҙәрме әле?..

Икеһе лә иләҫләнеп, йыһан сөңгөлөнә ҡолаһа, кем уларҙы Ергә ҡайтарыр?

Иҙрәп барған еремдән, Раймандың ипләп кенә тороп, өҫтөмдәге юрғандың мине бәләкәй балалай биләп, сит-ситтәрен ҡымтыуын, шунан, аҡ күлмәгенең еңдәрен эшлекле рәүештә төргәс, аяҡ остарына ғына батыр кухняға йүнәлеүен шәйләнем.

Бер аҙҙан һауыт-һабаның шылтырауы һәм крандан аҡҡан һыуҙың шыптырлауы аҫтында Әүен баҙарына остом.

 

Икенсе бүлек тамам.

 

Өсөнсө бүлек

Ер менән күк араһында

 

1.

Тағын томан араһында, кеше ағымында юғалаһың, ҡара нөктә булып икенсе урамға боролаһың. Йөрәк һыҙып шул күҙҙәр ҡала: берсә, уларҙа берсә йондоҙҙарҙан күскән осҡон, берсә сикһеҙ ғаләмдең төпһөҙ, тынды ҡурыр һалҡынлығы. Шул хәтлем сит һин миңә, үҙ ғүмеремдә һине күреүҙәрем бармаҡ менән генә һанарлыҡ. Мин бит һинең исемеңдән, ҡалаңдан, һөнәреңдән башҡа бүтән бер ни ҙә белмәйем! Әммә шул хәтлем яҡынһың һин миңә, һине осратҡас бар ғаләмде ҡаплар яңғыҙлығым кәмене, таныштар һәм дуҫтар араһынан мине ысын мәғәнәһендә һин генә аңлайһыңдыр, тойолдо. Хатта ваҡыт-ваҡыт һинең тарафтан Антарктида һыуығы бөркөлһә лә, мин һине аҡларға тырышам.

 

Кем һуң һин?

Йәйге ҡыҫҡа төндәрҙең береһендә ҡапыл ҡолаҡҡа килеп бәрелгән үҙәкте өҙөрлөк таныш йыр менән әкренләп кенә “борсомайым” тигән кеүек күңел көҙгөһөн сирткән һин кем? Күҙҙәреңдең төҫөн онотор хәлгә еттем, ә үҙеңде һаман төштә күрәм. Бына һин йылға ярында салт аяҙ булып шығырлап ҡатҡан, йоҙроҡлап һуҡһаң, был яҙғы саф һыуыҡтан шыҡырайып туңған йондоҙҙары ергә сәселер төндә, йылмайып, ҡулыңды һуҙаһың: “таныш булайыҡ...” Бына мин күмәк халыҡ араһында һине юғалтам да, ҡараштарым менән эҙләп алам, ә һин, тәмәке тартып торған ереңдән, йылмайып ҡул болғайһың. Бына беҙ ҡала урамдарын ҡыҙырабыҙ, артыҡ яҡын килергә ҡыймай ғына миңә ниҙер һөйләйһең. Бына мин, ынтылып һине ҡосаҡлайым да, үҙ ҡылығымдан үҙем оялып, ҡунаҡхана яғына уҡталам. Бына һин боҙло майҙансыҡта мине етәкләп алаһың: “ҡолаһаң, бергә ҡолайбыҙ...” Бына мин һинең “һағынып өлгөрҙөм” тигәнеңдән моңһоу ғына йылмайып вагон тәҙрәһе аша алыҫлашып барған ҡалаға бағам...

Кем һин минең тормошомда? Ниңә тағын бер ҡыҫҡа ғына күрешеүҙән һуң йәнә бар уйҙарымды тултырҙың, инде яйға һалынып барған тормошомдоң аҫтын-өҫкә килтерҙең... Үҙеңә эҫенергә мәжбүр иттең дә, ҡапыл ғына ҡара нөктә булып Ленин урамынан башҡа боролошта юҡҡа сыҡтың...

Һине һағыныуҙарыма, бергә үткәргән тулыр-тулмаҫ сәғәттәрҙе юҡһыныуға әле тәғәйен исем дә уйланмаған. Исемһеҙ һағыш...

... Маңлайымды һалҡын тәҙрә быялаһына терәп тағын күпме торор инем, төндөң күҙгә төртһәң дә күренмәҫлек ҡараңғыһында нур көлтәһен сәскән мониторға күҙем төштө. Инде һыуынған сәйҙе яңырттым да, төндөң тығыҙ тынлығын клавишалар туҡылдауы бүлде:

“Мин һағынам.”

Яуап оҙаҡ көттөрмәне:

“Мин нығыраҡ”.

 

***

 

— Һин үҙгәргәнһең!

Тағын шул бер йырын йырлай башланы был. Ҡаштарымды йыйырам. Ярай әле, был ризаһыҙ йөҙөмдө үҙе күрмәй, ни бары тауышы ғына тимер сымдар, роуминг аша өҙөлөп-өҙөлөп булһа ла, телефон трубкаһына килеп етә.

— Юҡ, тием бит, Марс! - ҡарышам.

— Әйҙә тикшереп ҡарайыҡ, - тиеп ныҡыша тауыш сымдың теге осонда: - ике икең нисә?

Көтөлмәгән һорауҙан аптырайым, әммә яуап ҡайтарам:

— Дүрт.

— Үәт! Үҙгәргәнһең! Иҫеңдә тот, Зөһрә: ике икең биш, алты, һигеҙ булырға мөмкин. Ә дүрт түгел. Үҙ-гәр-гән-һең.

Ни тип яуап бирергә белмәй көлөмһөрәнем генә.

Был беҙҙең һирәк-мирәккә әйләнеп ҡалған аралашыуҙың бер сағылышы: артыҡ моңһоу булып китте лә, дуҫыма үҙем шылтыраттым. Трубканы һалырға ла ваҡыт, роуминг. Сиктәр...

Алыҫайҙың һин. Һуң көҙҙөң шыҡһыҙ елдәре ваҡыты менән сәләмеңде кипкән япраҡ итеп тәҙрәгә алып килеп ҡаплай. Тик был ғына һағыштан ҡотҡарһасы... Элегерәк, һине онотоуымдан уттан ҡурҡҡан һымаҡ ҡурҡа инем, хәҙер шулай яҡшыраҡ булыр тойола. Уртаға ярылған йәнемдең бер бөтөн булыуын, башҡа кешеләрҙәй, хәстәр күрмәй көн итеүҙе теләйем, ә һөҙөмтәлә, төн еткән һайын тәҙрә төбөндә сираттағы сәй менән инде меңеңсе ямғыр тамсыларының йәнтәслимгә тәҙрә быялаһына бәрелеп, түбән тәгәрәүен күҙәтәм. Был бисараларҙа үҙемде күргәндәй итәм...

Таңға ҡәҙәр тылсым тулы хаттар ҡайҙа ла, ҡапыл ғына, автобусҡа билет алып, башҡа өлкәгә осоуҙар ҡайҙа? Бер-беребеҙҙең уйҙарҙы уҡый торғайныҡ хатта, оноттоңмы ни? Мине ниҙәлер ғәйепләйһең, ә дуҫлығыбыҙҙың тәүтылсымын һаҡлап ҡалыр өсөн үҙең ни эшләнең?

Ни өсөн, ниндәй маҡсат менән осраштырғандыр беҙҙе яҙмыш, этем белһен. Бәлки, был уның иң оло хатаһылыр ҙа әле. Мин шул ҡышҡы кистә яр буйына төшмәҫкә, ә һин ҡаршыма килеп баҫмаҫҡа тейеш булғанһыңдыр. Хәҙер килеп, миңә үҙгәргәнһең, тиеп яр һалыуыңдан ни файҙа?..

Телефонды усыма ҡыҫҡан килеш башым менән тәҙрә быялаһына бер-ике тапҡыр һуғылып алдым. Тығыҙ төн елкәләрҙе һаман иҙә, ҡотолор әмәл юҡ. Түҙмәнем, йәнә телефон һандарын йыя башланым.

— Тыңлайым, Зөһрә.

Таныш тауышты ишеткәс, эсемә шундай итеп йылы йүгерҙе, һөмһөрө ҡойолған төн дә артҡа сигенде, тыштағы үкһегән ел тауышы ла тынғандай итте.

— Уятҡаным өсөн ғәфү ит, Райман... Әммә. Ҡотҡар мине.

— Нимә булды, аҡыллым? - трубканың теге осондағы тауышта хафаланыу сыңдары яңғыраны.

— Миңә яңғыҙыма ҡыйын. - тинем мин, һаман маңлайым менән тәҙрәгә төкөй-төкөй.

— Ун биш минуттан килеп етәм. Көт, йәме?

Көтәм инде. Өҫтөмдән мине баҫып торған таш тоҡсайын алып ташланылармы ни. Еңел һуланым да, өҫтәлдә туҙып ятҡан һүрәттәремде йыйнай башланым, сәй көрөшкәһен кухняға илттем дә, ишек төбөнә барып, балаҫҡа аяҡтарымды төрөксә бөкләп ултырҙым.

Бер аҙҙан ишек ҡыңғырауы телгә килде. Ашығып, биктәрҙе астым да, Раймандың ҡосағына ырғыным.

— Шымыраҡ, һыумын бит , - тиеп ҡарышлашһа ла, балҡып торған күҙҙәренән, киң йылмайыуынан был мәлде уның да көткәнлеген аңланым. Мине ныҡ итеп ҡосағына ҡыҫты ла, ҡолағыма шыбырланы:

— Иртәгәнән башлап, миңә күсенәсәкһең.

Өндәшергә көс тапманым, шуға ла баш һелкеүҙән башҡа сара ҡалманы.

 

— Мин хәҙер тамағыңа компресс эшләйем. Ярҙам итергә тейеш. - Райман яныма ултырып, усын маңлайыма ҡуйҙы. Иркәләнеп күҙҙәремде йомдом. Ҡалай рәхәт. Ярылып килгән башым, йоҙроҡ хәтле булып шешкән тамаҡ биҙҙәрем бер килке онотолдо. Ҡалҡындым да, Раймандың муйынынан ҡосаҡланым:

— Ят эргәмә.

— Хәҙер, Зөһрә. Ашарға әтмәлләргә кәрәк. Компресс та көтөп тормай. Төндә йоҡлауы рәхәтерәк булыр, быуылмаҫһың.

— Әйҙә пицца ғына алдырайыҡ. Әллә ни ашағым да килмәй. Янымда бул. Шул етә.

— Ярай. Хәҙер сәй килтерәм дә. - Райман, йылмайып, маңлайымдан үпте лә, кухняға юлланды.

Башымды кире мендәргә терәп тә өлгөрмәнем, янымда тумбала торған ноутбуктан кемдер миңә Бәйләнештә хәбәр яҙғанын белдереп, тауыш килде.

"Сәләм."

Марсель. Юғалған бәндә. Нисәмә айҙарҙан һуң үҙен белдергән. Теге ваҡыттағы күпте үҙгәрткән төнгө һөйләшеүҙән һуң, беҙ тағын да аралашыуҙы туҡтатҡайныҡ.

Ҡапыл күңелем күтәрелгәнен тойҙом. Әле генә хәлһеҙләнеп ятыуымды ла онотоп урынымдан ҡалҡындым да, тиҙ-тиҙ клавиша төмйәләренә баҫырға керештем:

"Сәләм! Хәлдәрең нисек?"

"Яҡшы. үҙең?"

"Ауырыйым. Йәнә тамаҡ аяҡтан йыҡты."

— Бына сәй. Эҫе сағында эсә һал. Шылтыраттым, хәҙер пиццаны килтерергә тейештәр. Тора һалып та ултырған. - ҡулына батмус тотҡан Райман, атайҙарса ҡаты тон менән мине әрләй-әрләй, бәләкәй өҫтәлгә тәғәмдәрҙе теҙергә кереште.

Мин ноутбуктан арыраҡ шылдым да, муйынымды һуҙҙым:

— Әйҙә, эшлә компрессыңды.

Муйынға һаҫыҡ спирт менән һеңгән сепрәкте бәйләп, тышынан полиэтилен шыптырҙы уратҡас, Райман, ниһайәт, яныма ултырҙы.

Әммә күп тә үтмәй, ҡулынан төшмәгән эш телефоны шылтырап, ул йәнә көнөнә әллә нисәнсе тапҡыр инде сираттағы мөһим мәсъәләне хәл итә башланы.

Ноутбукты тубығыма алдым да, Марселдең яңы хәбәрҙәрен уҡырға керештем.

"Йәл. Шәбәй. Минең шул, эш инде."

Ҡалай ҡыҫҡа. Элеккесә әллә күпме хәбәр ҙә яҙмаған.

"Ниңә оҙаҡ юғалып торҙоң? Яҙмайһың да."

Унан хәбәр килгәнен көткәнсе, Райманға әйләндем. Башкөллө һөйләшеүгә сумған. Ял көнө лә тынғы бирмәйҙәр. О, яңы хәбәр. Мониторға ҡарай боролдом да... Күкрәк ситлегемде бысаҡ телеп үттеме ни.

"Зөһрә. Мин башҡа һинең менән аралашыуҙың мәғәнәһен күрмәйем. Аралашыр һүҙҙәр ҙә бөткән. Шуға, яҙма миңә бүтән, борсома. Мин бәхетле. Һин дә. Әйҙә, был һөйләшеүҙе ошонда туҡтатайыҡ."

Аяҡ аҫтымда, гүйә, ер уйылды. Аҡрын ғына карауаттан иҙәнгә шыуып төштөм. Көн оҙоно быуылып, тынғы бирмәгән күкрәк ситлегем түҙмәҫлек итеп ауырта башланы. Күҙемдән беренсегә эре йәштәр атылып сыҡты.

— Мин һиңә һуңыраҡ шылтыратам, Дамир! - эргәмдә ҡапыл Райман пәйҙә булды, үҙенә ҡарай әйләндерҙе лә, ҡосағына алды:

— Нимә булды, Зөһрә?? Ауыртамы берәй ерең?

— Китте... - әрнегән күкрәгемдән бары ошо һүҙ генә урғылды, ҡулым менән ноутбукка күрһәттем. Райман ҡарашын алдымда янған мониторға төбәне. Һүҙҙәре теш араһынан ҡыҫылып сыҡты:

— Аңлашылды.

Башҡа бер һүҙ ҙә әйтмәй, бармаҡ йөҙлөктәре менән береһенән-береһе уҙҙырып тәгәрәгән күҙ йәштәремде һөртөргә керешкән һөйгәнемә нығыраҡ һыйындым, йөрәгемде телгән әрнеүҙе оноторға теләп, күҙҙәремде сатырҙатып йомдом. Әммә әрнеү тамағымда торған компресстан аңҡыған спирт еҫе түгел шул, үкенескә. Уны алып ташлап, һыу менән генә йыуып төшөрөп булмай.

 

Йәй артта ҡала барған һайын шул күҙҙәр, шул ямғыр, сикәлә ни ғәләмәттәндер кипмәй ҡалған тамсы, беренсе боролошта уҡ юҡҡа сыҡҡан такси – барыһы ла, усаҡ төтөнөнән ҡалған һөрөмдәй, тын юлдарына ултырҙы. Был һөрөмдө бынан һуң аҙналап яуып йонсотҡан башҡа ямғырҙар ҙа йыуып төшөрә алманы, шатлыҡҡа мансылған ҡояшлы көндәрҙең дә киптерергә көсөнән килмәне.

Күҙгә лә ташланып барманы ул, әммә ваҡыты-ваҡыты менән йәндең һуңғы күҙәнәктәренәсә өтөп алып, туп-тура торған ерҙән уртаға бөгөлөргә мәжбүр итте. Мин төндәрен яңғыҙ ҡалырға ҡурҡа башланым хатта. Саҡ ҡына үҙем менән үҙем тороп ҡалһам исемһеҙ һағыш ишек шаҡый, шунан түргә уҙа, үҙенә сәй ҡоя ла, аяҡтарын өҫтәлгә үк һелтәп, ултырып ала ла, күҙемә тура ҡарай. Ҡарай ҙа, йылмая:

“Үҙгәргәнһең...”

 

***

 

Дөйөм алғанда, барыһы ла элеккесә ҡалды. Елкәгә тауҙай өйөлгән, хәҙер инде өйрәнелгән, шымартылған эш, фатир буйлап мин ҡайҙа-улар шунда күсеп йөрөгән мольберт, ҡағыҙ-буяуҙар һәм үтә күренмәле сәй көрөшкәһе. Һуңғыһын мин, һағышҡа түҙмәй, иҙәнгә бәреп, ярырға ла маташтым хатта бер-ике тапҡыр. Тик ныҡлы булып сыҡҡан ҡәһәрең, люстранан төшкән электр утында йылтырап мине үсекләгәндәй бөтөн килеш ята бирҙе.

Марсель көтмәгәндә килеп сығып, төн йоҡоларымды ҡасырғандан, “үҙгәргәнһең!” тип йөҙөмә ғәйеп ташлағап, ҡапыл ғына кире төштәрҙә генә килер өсөн юғалғандан һуң мин элекке Зөһрәгә әйләнгәндәй иттем. Хатта, ҡапыл ғына икенсе шауҡымға бирелгәнемә оят та ине.

Аҙна тирәһе ауырыуҙан аяҡтан йығылып түшәктә аунағас, эшкә сыҡҡандың беренсе көнөндә үк офисҡа джинсы-кедаларҙа барып инеүем Райманға бөтөнләй ҙә оҡшаманы, ҡаштары ризаһыҙ рәүештә дуға яһап, өҫкә һикерҙе, әммә өндәшмәне.

— Зарина, миңә ҡәһүә, һәм ҡатыраҡ! – тиеп үҙе лә ҡаты ғына өндәште лә, кабинетына инеп бикләнде.

Сәркәтип туташтың осаларын уйната-уйната кофеварка янына йүнәлгәнен күҙәтеп торған Марина минең яҡҡа әйләнде:

— Ҡыҙғанмайһыңмы шул ҡурсаҡҡа?

— Кемде? – минең уйҙарым офис диуарына һыймай әллә ҡайҙа оса ине.

Әхирәтемдең яурыныма елле генә итеп тондороуынан ҡулымдағы сәй көрөшкәһе саҡ төшөп таш иҙәнгә сырҡыманы:

— Райманды, иҫәр! Ә һин бөгөн йәнә мәктәп балаһындай кейенеп килгәнһең! Нимә тинем мин һиңә үткән айҙа?

— Нимә тинең? – бер күҙемде ҡыҫып, Маринаға ҡараным да, уның асыуҙан буҙарған матур йөҙөн күреп, “пырх!” итеп ҡалдым.

Ул, үҙ сиратында көрһөнөп, ҡулындағы сынаяҡта помадаһынан ал эҙ ҡалдырып, уртланы ла, сабыр ғына ҡабатлай башланы:

— Былай кейенеп йөрөһәң Раймандан баш ҡағасаҡһың. Ул һинең тыумыштан етәксе. Булмышы менән эшҡыуар. Ундайҙар зауыҡ яраталар, ә рок-н-ролл түгел.

— Кәрәге бер тин ине. Әгәр ҙә, ул мине нисек бармын, шулай яратмаһа, ни бысағыма? – тинем мин үҙ сиратымда.

— Тағын Марс планетаһына осаһыңмы төн һайын? – Марина күҙҙәремә тура ҡараны.

— Булғылай, әммә унан яуап бирмәйҙәр, - тинем, ә йөрәгемде исемһеҙ һағыш ҡыҫып-ҡыҫып алды. Иртә менән башламаһа...

— Зөһрә, ниңә һин барыһына ла “бөтәһе лә яҡшы”, тип иҫбат итергә тырышаһың ул? Хатта миңә лә асылмайһың.

Уртымды тешләнем дә, тағын тәҙрәгә текәлдем. Август аҙағы япраҡтарҙы һарыға буяй ҙа башлаған. Алтын көҙҙөң башланып ҡына торған мәле: көҙгө һыуыҡтарға әле иртә, шулай ҙа ҡояш инде һаранланған, ә күк йөҙө көндән-көн бейегәйә бара. Мәғәнәгә тулған мәл... Бынау ҡағыҙҙарҙан, офис мәшәҡәттәренән арынып, Ағиҙел ярында шиғыр уҡып, һыҙғылап ҡына ултырыр ваҡыт. Үҙ уйымдан үҙем һиҫкәндем. Ә нишләп шулай ултырмаҫҡа әле? Минән инде яуап алырға төңөлөп яңынан ирендәренә помада яға башлаған әхирәтемә текәлдем:

— Бөгөн эштән һуң ни эшләйһең?

— Көндәгесә, Зөһрә. Арып ҡайтып, одеялға уранам да...

— Уранмайыраҡ тор! Эштән һуң минең ҡартлас янында осрашабыҙ, ишеттең?

Маринаның күҙҙәрендә осҡондар һикерә башланы. Ул күңелле баш ҡаҡты.

 

***

 

Ағиҙел. Һәр ваҡыттағыса, сабыр һәм талғын ғына тулҡынып, киң ярҙарында олоһон да кесеһен дә берҙәй сәләмләй. Ашарын ашаған, йәшәрен йәшәгән аҡһаҡалдай тойола ул миңә. Меңәр йылдар төпкөлөндә йәшенгән тарихтың үҙен һаҡлар, үткәндәрҙән хәҙергегә бағыр йылға буйынан бөгөн дә кеше өҙөлмәй ине. Ҡояш инде офоҡ менән ҡосаҡлашырға йыйына, ваҡыт-ваҡыт тирә-яҡты шауға күмеп, поезд даһырлаған тимер юл күперенең был көнгә инде һуңғы тапҡыр ҡыҙғылт яҡтылыҡ бөркөр өсөн суйын осона эләгеп ҡаласаҡ.

Был сихри кисте машина эсендә тонсоғоп ултырыр өсөн килмәнек, шуға күрә лә, тимер атты ярҙан алыҫыраҡ ҡалдырғас ҡалҡыу бетон диуарҙарға ашыҡтыҡ. Әммә мин оҙаҡ ҡына һүҙ башларға ҡыйманым. Яҙҙан алып йөрәгемдең иң түрендә йөрөткән ҡапма-ҡаршылыҡлы тойғоларым хаҡында һөйләһәм нисектер бушап ҡалырмын, йәки Марина минән бот сабып көлөр ҙә, “яп-ябай дуҫлыҡты ҡалай бөҙөрләткәнһең, ҡайттыҡ әйҙә!” тиеп әйтер тойолдо. “Райманды ҡәҙерләмәйһең” тип тә өҫтәһә...

Әхирәтем, минең ҡыйынһынып ҡалыуымды тойопмо, үҙе башлап һүҙ ҡатты:

— Һин уны яратаһыңмы, Зөһрә?

Көлөмһөрәнем. Тауышым хатта мыҫҡыллы сыҡты:

— Ҡайҙан!.. Ул... Ул ни бары яҡын, иҫ китке яҡын миңә. Марина өндәшмәне, мин һүҙемде дауам иттем. Быуа йырылды:

— Беҙ тәү тапҡыр күрешкәндең иртәгәһенә үк, күҙемде асыу менән, башымда “келт!” итеп һорау яралды: “Нимә булды ул?” Яуап таба алманым, әммә белә инем: был ябай ғишыҡ тотоу түгел. Был – дыуамаллыҡ. Ә бына бер- беребеҙгә магниттай тартылыуыбыҙ серен һаман да белә алмайым. Ун ете йәшлек сағым булһа, мин, һис шикһеҙ, башкөллө ғашиҡ булғанмын, тип уйлар инем. Әммә был хистәрем бер нәмәгә лә оҡшамаған. Хатта ғашиҡ булыуға ла. Мин уны ғүмерем буйы беләм, төҫлө. Әммә шул уҡ ваҡытта шундай алыҫ ул миңә. Саҡрымдар менән түгел. Минең ошо донъямда, - йән-яҡҡа ҡулдарымды йәйҙем: - уға урын юҡ. Бөтөнләй ҙә урын юҡ. Уйлап-уйлап ҡарайым да... Әммә үҙен ҡалдырып китергә лә көсөм етмәй. Тәү күрешкәндән алып ул бөтә уйҙарымды биләне лә, минең тормошомда бүтән берәүгә бөтөнләй ҙә урын ҡалдырманы...

— Ә Райман? – тип бүлдерҙе мине әхирәтем.

— О, ул минең ҡотҡарыусым. Нимә тип һорарыңды беләм мин. Яратмайһыңмы ни уны, бәхетһеҙһеңме ни уның менән... Юҡ, Марина. Бәхетле мин. Бәхетле лә, бер бөтөн дә. Эйе, тулы бер бөтөн. Һәм кәрәкле. Ер менән күк араһында аҫылынып тормайым, һәр хәлдә лә. Уның менән үҙемә ышанысым арта. Мин ҡыҙыҡлымын, мин гүзәлмен. Һәм... Шундай аҡыллы бит ул, Райман! Ҡайһы ваҡыт артыҡ етди тойолһа ла, романтик та ул. Бөтәһен дә белә, уның менән әңгәмәләшеүе лә үҙе ни тора... Һәм... – мин туҡтап бер аҙ тынымды яйла торғас, артабан дауам иттем: - минең өсөн ниһайәт әсәйем дә ҡыуана. Тынысланды, ти, ҡатын-ҡыҙ бәхетен тапты, ти. Сиктән-сиккә бәргеләнеп йөрөгәнемде әйтмәһәм дә тоя бит ул, әсә булғас. Ә минең шундай камил, тулы ғаилә төҙөгөм килә, әйткәндәй! – ошо ерҙә мине иғтибар менән тыңлаған Маринаның ҡаштары өҫкә һикерҙе. Көтөлмәгән яңылыҡ булды шикелле уға был хыялым. Яҡшылабыраҡ аңлатырға ашыҡтым барыһын:

— Атайһыҙ үҫтем бит мин. Шуға ла үҙемдең ғаиләмдең бар яҡтан да килгән булыуын теләр инем. Был йәһәттән Раймандан да ҡулай кеше юҡ. Һәм... эш. Минең өсөн мөһим урында торған эш. Ысынбарлыҡтағы бар донъям килә лә шул кешегә барып төртөлә. Ә йәшәү бит тап ысынбарлыҡта дауам итә.

— Һин үҙеңә тәтәй донъя төҙөгәнһең дә, барыһын да уңайлаштырып, камиллаштырғанһың да, шуға был донъяны боҙғоң килмәй. Йылы юрған аҫтында кемгә лә рәхәт, – уйсан тауышы яңғыраны Маринаның. Ҡояш күптән байып, тирә-яҡҡа август кистәренә генә хас һалҡынса һиллек ятҡан ине. Яҡындағы йәштәр өйөлөшкән машинанан ғына даңғыр-доңғор музыка тауышы сыға.

— Әммә миңә ысынлап та рәхәт бит был юрған аҫтында, Марина. Мин һиңә күберәген әйтәм: мин бәхетле был тәтәй донъямда.

Бер генә һорау бирҙе миңә Марина, һәм мин ирекһеҙҙән, йөрәгемдән урғылып сыҡҡан һағыш ташҡынын ауыҙлыҡларға була, күҙемде йомдом, ғәҙәттәгесә, иренемде тешләнем:

— Бәхетле булғасың ни өсөн һин бында, Зөһрә?..

 

2.

 

— Зөһрә, һиңә күптән тәғәйен бер режим менән йәшәй башларға ваҡыт... - Райман сәйнүк тотҡан килеш миңә табан әйләнде:

— Сәйме, ҡәһүәме?

— Беләһең бит инде, сәй... Нимә, режим, тиһеңме? Ғүмерҙә ишеткән нәмәм түгел...

— Мин шаяртмайым, Зөһрә. - Ҡаршыма килеп ултырып, сәйле көрөшкәне алдыма ҡуйған Раймандың ҡарашы ысынлап та бик етди күренә.

— Ну, һин беләһең би-и-т. Мин ижад кешеһе, етмәһә, өкөмөн. Төнөн эшләргә яратам. Нимәгә ул миңә режим?

— Ә шулай ҙа һиңә режимға күсергә тура киләсәк. Никахтан һуң, теләһәң-теләмәһәң дә.

Ҡапыл эсеп ултырған сәйемә сәсәнем:

— Нимә? Нимәнән һуң?

— Никахтан. – Раймандың йөҙө һауа торошон хәбәр иткәндәй ҡәҙимге һәм тыныс ине:

— Был тәү сиратта һинең һаулығың өсөн мөһим, аҡыллым. Былай ҙа сирләшкә генәһең. Ә, эйе, мин режим хаҡында.

Ҡалтыранған ҡулдарым менән ҡапыл таштай ауырайған көрөшкәне өҫтәлгә ҡуйғас, тәрән итеп тын алдым да, урынымдан торҙом:

— Рәхмәт, мин туйҙым.

Ишеккә бара биргән еремдән бер ни булмағандай ҡәһүәһен эсеп ултырған Райманға ҡайырылып ҡараш ташланым шулай ҙа:

— Ниңә... Ниңә мин, Райман? Мин бит һинең ҡалыптарыңа, донъяңа, инаныуҙарыңа бөтөнләй ҙә тура килмәйем.

Ул да яйлап ҡына минең яҡҡа әйләнде:

— Сөнки һиндәйҙәр бик һирәк, Зөһрәкәй. Антиквариат , аңлайһыңмы? Һәм, әлбиттә, иң мөһиме: мин һине яратам.

Ғәжәпләнеүемде артыҡ йәшерергә лә тырышманым, шулай ҙа һоро күҙҙәргә бер ни тиклем текләп ҡарап тора биргәс, сығып китеүҙе урынлы һананым.

 

***

 

Өйөрөлә лә өйөрөлә, өйөрөлә лә...

Тура мәғәнәлә лә, күсмә мәғәнәлә лә яҙмышыма күнеп, эйәгемә таянған килеш көҙгө алдында орсоҡтай зыр әйләнгән Маринаны күҙәтәм.

Уныһы, үҙ сиратында, түҙмәне шикелле, әле генә алдына терәп тоҫмаллаған аҡ күлмәкте инде минең алдыма килтереп һалды:

— Һинең урыныңа мин кейәүгә сығайыммы әллә, Зөһрә?

— Эйе, - тип яуапланым мин автоматик рәүештә, һәм Маринаның аптыраулы йөҙөн күреп, мейемде быраулаған уйҙарҙы ҡыуа һалдым.

— Ғәфү ит, уйланып киткәнмен.

— Һин бөтөнләй бәхетле кәләшкә оҡшамағанһың. Үәт мин һинең урыныңда булһаммы...

Марина ярты юлдан һүҙен өҙөп йәнә миңә текләне:

— Ни булды?

— Бер нәмә лә.

— Алдама, йәме. Мин һине үтәнән-үтә күрәм.

Йомшаҡ креслонан торҙом да, тубыҡтарымды аҡ ҡарҙай япҡан күлмәкте кире алып барып элдем. Оҙаҡ ҡына тәҙрәгә ҡарап торҙом: тышта һуң көҙ туҙына. Ҡарар ере ҡалмаған. Бар ерҙә һоролоҡ. Күңелдә лә...

Тынлыҡ. Ҡолаҡты ярыр тынлыҡ. Телефондың теге осонда, социаль селтәрҙәрҙәге чаттарҙа... Тынлыҡ.

Яҙмай ҙа. Һыуға төшкән һымаҡ юҡҡа сыҡты.

Тормошомдоң был һынылышлы мәлендә уның булыуын теләр инем.

Былай ҙа шик-шөбһәләр йөрәкте ярып бара.

Марина барыһын да һүҙһеҙ аңланы шикелле, өндәшмәй тора бирҙе.

Мин кеҫәмдән телефонымды алдым.

Бер ҡасан да телефон кенәгәһенә теркәлмәгән, әммә аҙаҡҡы өс һаны таныш булған номерҙы шылтыратыуҙар теҙмәһенән көскә эҙләп таптым һәм уға текәлдем. Оҙаҡ итеп.

“SOS. Ҡотҡар. Ишет.”

Бер, ике, өс. Секундмы, минутмы, абайламаным.

Инде һүнергә күнгән телефон экраны балҡыны.

Дисплейҙа әле генә килгән смс-хәбәр яна ине:

“Хәлең нисек?”

 

Беҙ барыбыҙ ҙа бер-беребеҙгә бәйләнгәнбеҙ.

Әллә яҙмышыбыҙға яҙылған, әллә үҙебеҙ уны яҙабыҙ: йәндәш йәнде эҙләйбеҙ ҙә, тапҡас, уға үҙебеҙҙе килтереп бәйләйбеҙ.

Үәт, артабан һинең менән. Гел ишет, ҡотҡар, янда ҡал.

Янда булмаһаң да, янда ҡал.

Ғаләм сикһеҙлегендә ике комета оса. Юғары тиҙлектә. Бер-береһенә ҡаршы. Координаталары тура килә, сөнки икеһе лә бер үлсәмдән. Бер һүҙҙән. Бер уйҙан. Әммә бының кире яғы бар. Беләһегеҙме, ниндәй?

Улар юғары тиҙлектә бер-береһенә ҡаршы оса, һәм... уларҙың төкөүенән икеһенең береһе ҡомға ыуалып, йыһан сөңгөлөндә юҡҡа сыға.

Икеһе лә булмаһа әле.

 

***

Һуң көҙҙөң мыжыҡ елдәре ағастарҙағы һуңғы япраҡ йораттарын инауатһыҙ өҙөп, һауа буйлап өйөрөлтә-өйөрөлтә лә, кешеләрҙең аяҡ остарына ташлай. Ағас ҡына, һуңғы йыуанысынан яҙғандай, ҡыу ботаҡҡа тороп ҡала. Кипкән япраҡтарҙан тыш, һауала тағы ла ҡыштың беренсе хәбәрселәре – аҡ себендәр талпына, күп тә үтмәҫ, өлкән иптәштәре менән ҡобараһы осоп ятҡан туң ер өҫтөн ҡаплай ҙа башларҙар әле. Ҡыҫҡа көн күптән кискә, ә кис яйлап төнгә ауышып килә. Өфөлә уттар тоҡана, юлдарҙа тығындар күбәйә. Беҙгә, дөрөҫөн әйткәндә, барыбер: беҙ бөгөн йәйәүле Мәхмүттәр, яй ғына юл ситенән атлап киләбеҙ. Ҡаршыға иҫкән әсе ел әллә ни хәбәр һатырға ла ирек бирмәй, әммә күрешмәй торған осорҙа шул тиклем күбәйгән, һөйләп бөтөрөрлөк түгел. Дуҫлыҡ монументы туҡталышына килеп еткәс, аҫҡа күҙ аттым:

— Марс, әйҙә яр буйына!

— Ҡараңғыла унда ни күрермен, тиһең?

— Күпер уттарын! Ысын, шул уттарҙың һыу өҫтөндә сағылышы бигерәк матур. Әйҙәә !

Дуҫым артыҡ ҡаршылашманы, тиҙҙән беҙ яр буйында мин һөйләгән уттарға ҡарап тора инек. Ваҡыт. Күкрәк ситлегемә мөмкин тиклем һалҡын һауаны тиҙерәк һуланым да, Марселгә ҡарай әйләндем:

— Мин кейәүгә сығам.

Мауығып китеп ниҙер һөйләгән дуҫым ҡапыл туҡтап ҡалды, бер ни тиклем шымып торғас ҡына яуап ҡайтарҙы:

— Нисек?

— Бына шулай.

— Нисек ирек һөйөүсән революционерка был аҙымға йөрьәт итте?

Ирекһеҙҙән йылмайып ҡуйҙым:

— Тимәк, иректән һәм революциянан да ҡиммәтерәк төшөнсәләр бар донъяла.

Аранан өҙөп-өҙөп йылға ярынан килгән ел иҫте. Кәпәсемде бөҙрәләремә нығыраҡ батырҙым һәм ҡулдарымды ҡаушырҙым. Шулай йылыраҡ. Бынан ары булған хәлдәр күҙ асып йомған арала килеп сыҡты.

— Ярай. Бәхетле бул, - ошо һүҙҙәр менән көтмәгәндә Марс ҡырҡа әйләнде лә, туҡталышҡа алып менә торған баҫҡыстарға табан атланы.

 

Икебеҙ ике ярҙа, йырҙарҙа йырланғанса. Әммә беҙ шул йырҙарҙағы бер-береһен өҙөлөп һөйгән ғашиҡтар ҙа түгелбеҙ, айлы төндә бер-беребеҙгә вәғәҙәләр ҙә атманыҡ. Икһеҙ-сикһеҙ ғаләм киңлегендә көтөлмәгәндә бер-береһенә килеп бәрелгән комета ғына беҙ, шул ғаләмдә аҙашып ҡалған, арабыҙҙы Ер шары айырған ике хәсрәтле планета. Яңғыҙлыҡтан алйыған йәндәребеҙ көтмәгәндә килеп табышты ла, күп тә үтмәй, кире айырылып китте. Йыһан көмбәҙенә йондоҙҙар булып сәселеп һағыш ҡына тороп ҡалды.

Хәйер, һағыш ҡына түгел. Барыһы ла шул көйөнсә, үҙ йүне менән тәгәрәп китеп барған кеүек ине, тыштан ҡарағанда. Шул иҫәптән мин дә. Хәсрәт тулы йөрәкте усланым да, үҙемә бер ҡасан, хатта хәтерҙә лә, теге ҡалаға, Яйыҡ ярына, үтә танһыҡ шул һынға әйләнеп килмәҫкә һүҙ бирҙем.

Һине, беҙҙең дуҫлыҡты бары һағыш тулы күҙҙәрем генә иҫләтә. Ҡалһын, барыһы ла шул күҙҙәрҙә генә ҡалһын, һүрәт булып ҡылҡәләмем осонан да таммаһын, һөрөмө ҡай саҡ ярыш атылай ашҡынған йөрәккә лә ултырмаһын.

Был тарих, бөтөнләй булмағандай, йыһан сөңгөлөнә ҡоларға тейеш.

Миңә ни бары һинһеҙ йәшәргә өйрәнер кәрәк.

 

Раймандың күҙҙәренә ҡарайым. Ҡарайым да, уның ҡарашын күтәрмәйсә, йөрәгем өҙөлөп, башымды түбән эйәм.

Күпме һөйөү, күпме әле сарыф ителмәгән наҙ, әйтелмәгән хис-тойғолар, тоғролоҡ был ҡарашта.

Инде нисәнсе тапҡыр әйтергә уҡталам да, йәнә шымам. Шымам да, тағы шул күҙҙәргә ҡарайым, улар менән осрашһам, тағы ҡарашымды ситкә алам. Шайтан ҡуласаһы...

Ә ул, әлегә бер ни һиҙмәйенсә, туй тантанаһына киләсәк ҡунаҡтар исемлеге менән мәшғүл. Кистән үҙе үтекләп ҡуйған аҡ селт аҡ күлмәгенең еңен төрөп ебәргән, һарғылт сәстәрен маңлайына төшкән.

“Үҙе үтекләп...”

Кейәүгә йыйынды берәү. Мин бит хатта кейем дә үтекләй белмәйем.

Ҡайһы саҡ үҙемә үҙем йәшәүгә бөтөнләй яраҡлашмаған әллә кем булып тойолам.

Йәнә Раймандың бер кисен әйткән һүҙҙәрен иҫләйем:

“Ҡайҙа китәйем мин һинән, һит бит минһеҙ газ плитәһен дә тоҡандыра белмәйһең...”

Ҡайҙа китәйем мин унан? Беренсегә бәләкәйҙән әллә нимә эҙләп болоҡһоған йәнем уның менән тынсыу тапҡандай булғайны бит. Тыныс гавань тиҙәрме әле? Тормош даръяһында көрәшеп-көрәшеп, ҡылыс күтәрерлек хәл дә ҡалмағанда, уның арҡаһына һыйынаһың да, бар донъяңды онотаһың, үҙеңде иң көслө ҡулдар, иң ышаныслы ҡосаҡ ҡамауында тояһың.

Ағай, атай кеүек ул миңә.

Был уйымдан үҙем тертләп китәм.

Атай. Ата наҙынан бик иртә мәхрүм ҡыҙҙың бындай мөнәсәбәттәргә мохтажлығы иҫәргә лә аңлашыла. Кемдең өшөгән йөрәге йылы көҫәмәһен инде.

— Һин бая ниҙер әйтергә теләгәйнең, Зөһрә. Мин бушаным, - Райман ҡаршыма килеп ҡулдарымдан тотто, уларға ирен осон тейҙерҙе.

— Әсәйҙәрҙе өҫтәлдең ҡайһы өлөшөнә ултыртабыҙ? - тип һораным мин, тамаҡта кинәт хасил булған төйөрҙө ауырлыҡ менән йотоп.

 

***

Үҙ-үҙен белештермәй ҡырмыҫҡа иләүеләй мыжғыған тротуар буйлап атланы ла атланы Марс. Электән үк бигүк өнәп етмәгән был ҡаланан тиҙерәк киткеһе, шулайтып ярһыған күңелен баҫҡыһы килде. Әҙме-күпме иҫенә килгәндә, әмәлгә ҡалғандай, Үҙәк баҙар янында баҫып тора ине, ҡыуанып ҡуйҙы: бынан тимер юл вокзалына ҡул һуҙымы ара, поезға өлгөрөргә тейеш.

Өлгөрөү түгел, хатта үҙ рейсын бер аҙ көтөргә тура килде уға. Күтәрелә биреп ҡуйған кәйефе төшөп, ул теләмәй генә вокзал эскәмйәләренең береһенә ҡунаҡлағайны, ҡапыл ҡарашы стенала эленеп торған плазма экранға төштө. Бер-нисә тапҡыр өйөрөлгән реклама ролигы үтә таныш тойолдо уға, дөрөҫөрәге, йәнһүрәт формаһында эшләнгән был рекламаның һүрәттәрен ҡайҙалыр күргәне бар ине. Ҡапыл башына барып етте егеттең, йөрәге дарҫлап тибергә тотондо, ул, турайып ултырып, бар иғтибарын зәңгәр экранға йүнәлтте.

...Ниндәйҙер үтә таныш ҡала урамдары буйлап ҡыҙ менән егет атлай, йөҙҙәре көләс, хәрәкәттәре баҙыҡ. Бына улар ҙур сынаяҡ һүрәте төшөрөлгән яҙыулы бер кафе янында туҡталалар, егет швейцарҙарса ҡыланып ишекте аса, ҡыҙ көлә-көлә эскә үтә. Эстә уларға официант (уныһы ла хатта таныш тойолдо Марселгә) үтә күренмәле быяла көрөшкәгә ҡойолған ҡуян ҡанылай ҡыҙыл сәй килтерә. Егет сынаяғын телефоны өҫтөнә терәй ҙә, ҡыҙҙы сынаяҡ эсенә ҡарарға өндәй. Икеһенә лә унан ғәжәйеп тылсымлы донъя асыла, һәм улар ҡуян артынан ҡыуып килеп төпһөҙ соҡорға осҡан Алисалай шул донъяға ҡолайҙар...

Экранда инде бөтөнләй икенсе реклама ролигы әйләнә, ә Марс һаман нисек тораташ һындай төҙ ултырған, шулай ҡала бирҙе. Тыштан тыныс күренһә лә эстән ҡайнай ине ул. Нисек, нисек Зөһрә уға проектын тулыһынса үҙгәртеү хаҡында бер нәмә лә әйтмәгән? Ә ул, иҫәрлегенә барып, был уңайҙан оҙаҡ ҡына үпкәләп йөрөнө бит әле. Ҡапыл урынынан һикереп торҙо егет, һәм вокзалдың платформалар яғына түгел, ә ҡалаға илткән ишектән трамвайҙар туҡталышына ҡарай... йүгермәне, бер талай шул яҡты быраулап ҡарап тора биргәс, ҡарашы маршруттарҙы иғлан иткән экранға төштө: уның поезы бына-бына килеп туҡтарға тейеш.

 

Эпилог

 

Ергә бер утлы нөктә генә булып күренгән Марс һәм Зөһрә йондоҙо, беләһегеҙме, нимәгә шаһит?

Аҙна һайын ял кистәре етһә, ҡаланың үҙәгендә урынлашҡан төнгө клубҡа йәштәр ҙә, хатта бигүк йәш булмағандар ҙа ағыла башлай. Ара-тирә ялпылдап асылған ишектән, тәҙрәләрҙән күрә улар: эстә был йыйылған кешеләргә күңелле шикелле. Һәр хәлдә, бейейҙәр, күңел асалар, көлөшәләр, ҡосаҡлашалар...

Бер йәйге төндә ике йондоҙ ошо төнгө клубҡа инеп барған ҡыҫҡаҡ сәсле, оҙон итәк күлмәк өҫтөнән күк джинс пиджәк кейгән ҡыҙҙы абайлап ҡалды. Йәше егерме биште үткән, шулай ҙа улай тип әйтмәҫһең, кем оҙон итәкле күлмәк менән кедалар кейә? Килешә үҙенә, әлбиттә.

Йондоҙҙарға был ҡыҙ таныш күренде, улар шуға уғата ҡыҙыҡһынып тәҙрәгә күҙ атты...

Шығырым тулы бейеү майҙанынан әхирәтен эҙләй ине ҡыҙ, бына-бына таптым тигәндә, кемдер ҡапыл ҡулынан тотто, һәм...

Үҙен күрерҙән алда уҡ ҡыҙ уның кем икәнен тойҙо. Күрешмәгәндәренә йылдар ашҡан, әммә улар хатта һаулыҡ та һорашманы. Ҡыҙ егеттең ҡулын ысҡындырмайынса тышҡа табан йүнәлде, юлдашы артыҡ һорау бирмәйенсә уның артынан эйәрҙе.

Улар яҡындағы эскәмйәгә ултырҙы ла, икеһе лә тораташтай ҡатып ҡалды.

— Нисек йәшәйһең? - был һорауҙы тәү башлап кем биргәндер, инде мөһим түгел. Артыҡ ҡыланыуҙарһыҙ ҡыҙ күңелен быуып барған һүҙҙәрҙән бушана башлауын тойҙо:

— Күпме тапҡыр күҙ алдымдан үткәрҙем мин бындай осрашыуҙы... Үҙемде нисек тотормон икән тип баш ваттым. Әллә ниндәй һүҙҙәр әйтергә әҙер инем һиңә, ә хәҙер килеп, һөйләшер бер һүҙ юҡ икәнлеген аңланым. - бер аҙ тын торғас, йәнә өндәште:

— Ә мин теге реклама ролигына һинең һыныңды өҫтәнем. Ул барыһына ла оҡшаны, конкурстың артабанғы турҙарында ла еңеү яуланы. Бейек ижади үрҙәргә илткән баҫҡыс булып торҙо ул.

— Күрҙем, беләм, - тине егет ҡапыл. Бер аҙ тын торғас, өҫтәп ҡуйҙы:

— Санкт Петербургтағы күргәҙмәң нисек үтте?

Ҡыҙ уның яғына боролдо ла, йылмайҙы:

— Күргәҙмә хаҡында хәбәрҙар булғасың нисек үтеүен дә беләһеңдер инде.

Ә һин ниндәй яҙмыш менән бында, Өфөлә?

— Мин бында йәшәйем. - артыҡ ғәҙәти итеп әйткән был һүҙҙәр ике әңгәмәсене баянан бирле күҙәткән Марс менән Зөһрә йондоҙҙарын ғәжәпләндерҙе, ә ҡыҙҙы...юҡ. Ҡаштары ғына дуға яһап өҫкә һикереп ҡуйҙы.

— Рәхмәт һиңә! Мине шундай итеп илһамландырғаныңа, миңә хаҡиҡәттәрҙе төшөндөргәнеңә рәхмәт! Кил, ҡосаҡлайым әле үҙеңде! - тине ул шунан ҡапыл асылып китеп.

Ҡосаҡлаштылар. Йәнә тынлыҡ.

— Кәләш алғанһың, шикелле. Барыһы ла яҡшымы?

— Эйе, һәүетемсә.

— Күрәһеңме, тормош һәр беребеҙҙән иртәме-һуңмы етди, осоп түгел, ә ерҙән атлап йөрөгән, - ҡыҙ йәнә көлөмһөрәне, - ике икең дүрт икәнен аңлаған кешеләр яһай. Хәҙер килеп ике икең алты, һигеҙ түгеллеген үҙ елкәңдә татығанһыңдыр инде.

— Килешмәйсә булдыра алмайым, - тине әңгәмәсеһе, йылмайып.

Бынан бихисап йылдар элек һөйләшеп һүҙҙәре бөтмәгән икәүҙең хәҙер килеп һүҙ тапмай аптыранып ултырыуҙары сәйер ҙә, сәйер түгел дә...

Шулай ҙа ҡыҙҙың әйтер һүҙҙәре ҡалған:

— Мин башта һиңә үпкәләнем, эҙләп тә ҡараным хатта. Донъям иҫ киткеҫ буш, йәйғорҙоң төҫтәре уңған кеүек тойолдо. Яйлап яралар уңалды. Йәшәгән һайын бала саҡтан алыҫ бит беҙ, шуның кеүек йылдар үтә бара һинең менән бәйле бар нәмә сынаяҡтағы донъя булып ҡына тороп ҡалды. Ваҡыт-ваҡыт, айырыуса илһам килмәгән ваҡытта, үтә күренмәле быяла сынаяҡҡа сәй яһайым да, уны телефон дисплейы өҫтөнә терәйем. Йылмайып ҡуям. Һағышланмай, былай ғына. Элек икебеҙ ике ҡалала булып та йәндәр яҡын ине, хәҙер килеп нисәмә йыл бер ҡалала йәшәйбеҙ, ә арала упҡын. Ә беләһеңме ни өсөн?

— Ни өсөн? – дуҫы артыҡ өндәшмәй ултырыуына уңайһыҙланып китте шикелле. Әммә ҡыҙ фекерен дауам итмәй, уны ҡапылғара бирелгән һорау менән албырғатты:

— Дөрөҫөн генә әйт әле, һин миңә ғашиҡ инеңме?

Яуап ҡыҫҡа булды:

— Юҡ.

Битендәге бер күҙәнәге лә ҡыбырламаны ҡыҙҙың:

— Әлбиттә. Сөнки яратҡан кеше һәр саҡ янда булырға уҡтала, ҡыйынлыҡтарҙы еңә, һөйөүе өсөн көрәшә. Беҙ үҙебеҙ ҙә беләһеңме кемде нығыраҡ яратабыҙ?

— Кемде?

— Көн дә йылыһын биреп, яҡты өләшкән ҡояшты, ә алыҫтан һалҡын нуры менән күҙен ҡыҫҡан йондоҙҙо түгел. Алыҫ йондоҙ бәлки нығыраҡ яҡтырталыр ҙа, әммә уның йылыһы юҡ.

Быға уларҙы баянан бирле тын да алмай күҙәткән ике йондоҙ үпкәләп ҡуйҙы, шикелле, ем-ем иттеләр. Әммә был икәү уларҙы ишетеү түгел, абайламаны ла. Ҙур ҡалала йәшәгән кешеләр йондоҙҙарҙы күрә һалып бармай шул.

— Теләйһеңме, аралашып торайыҡ, - тине егет урынынан ҡалҡынғанда.

— Теләмәйем, - тине тыныс ҡына ҡыҙ, һәм эйәгенә таянған килеш ултыра бирҙе:

— Бәхетеңдең ҡәҙерен бел.

Төнгө клуб егет һынын үҙенә йотто, эскәмйәлә ултырып ҡалған ҡыҙ ҙа тиҙҙән ашыҡмай ғына ҡалҡынды, такси туҡталҡаһына атлар алдынан телефонына баҫҡыланы.

— Сәләм, һеҙ нисек унда?.. Йоҡлаймы? Ярай, хуп. Мин, юҡ, мин дә ҡайтырға ҡарар иттем. Күңелһеҙ сөнки. Сәйгә нимә алайым?

Бер килке трубканың теге осондағы тауышты йылмайып тыңлап торғас, ошо йылмайыуын юймай телефонын кеҫәһенә тыҡты ла, үҙен көткән таксиға табан атланы.

Ә шулай ҙа машинаға инеп ултырыр алдынан күккә күҙен атты: ай янында яҡты йондоҙ яна. Йырҙағы кеүек.

Бар йыһан еңел һулап ҡуйғандай итте.

 

2015-2022 й.

Өфө-Бөрйән-Өфө.