+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Дөйөм мәҡәләләр
11 Февраль 2021, 22:00
"Орғасының суҡышы теүәл..." йәки башҡорттоң серле теле
Бер мәл Юлдаш" радиоһы егеттәре "Халыҡ-ара туған телдәр көнө" уңайынан бик ҡыҙыҡлы һөйләшеү ойошторҙо. Унда төрлө төбәк һөйләшенә ҡараусылар үҙҙәрендә генә ҡулланылған һүҙҙәрҙе ҡулланып һөйләмдәр төҙөнө. Афарин егеттәр, көн үҙәгенә ҡағылған мәсьәләләрҙе ваҡытында күтәреп ала беләләр. Кем әйтмешләй, "ҡаҡ маңлайына сиртәләр". Күп йылдар элек Белорет районының Абҙаҡ ауылында булғайным. Унда йәшәүсе күбәләк башҡорттары, үҙҙәре әйткәнсә, "тамырса" һөйләшәләр. Тик ҡайһы ваҡыт уларҙы бөтөнләй аңлап булмай...
Бер мәл Юлдаш" радиоһы егеттәре "Халыҡ-ара туған телдәр көнө" уңайынан бик ҡыҙыҡлы һөйләшеү ойошторҙо. Унда төрлө төбәк һөйләшенә ҡараусылар үҙҙәрендә генә ҡулланылған һүҙҙәрҙе ҡулланып һөйләмдәр төҙөнө. Афарин егеттәр, көн үҙәгенә ҡағылған мәсьәләләрҙе ваҡытында күтәреп ала беләләр. Кем әйтмешләй, "ҡаҡ маңлайына сиртәләр". Күп йылдар элек Белорет районының Абҙаҡ ауылында булғайным. Унда йәшәүсе күбәләк башҡорттары, үҙҙәре әйткәнсә, "тамырса" һөйләшәләр. Тик ҡайһы ваҡыт уларҙы бөтөнләй аңлап булмай...
Күбәләктәр Белоретты - Биларат, Верхнеуральскиҙы - Ҡала, Магнитты Город, ти. Әйтәйек, "Сабиттың Сәғите буласаҡ кәләшен Белореттан алып ҡайтҡан. Кәләше төҫкә-башҡа бик матур икән..." тигәнде абҙаҡтар: "Сабиттың Сәғите Билараттан орғасын апҡайтҡан, суҡышы теүәл икән..." тип аңлата. Абҙаҡтар менән табында ултырһаң, берәү йырлаһа — "шәп баҡыра", бейеһә — "арыу тапай", алдашһа — "шылдырып арҡандай", тип баһалайҙар. Бесәнде улар "ер йөнө", егетте — "ҡош", мылтыҡты "төкөргөс", "оҙон сыбыртҡы" йә "ҡөнәфиә" тип атай. Рәшит Хызыров мине һуйыр һунарына алып барҙы. Ул, уйнаған һуйырға табан атлап һәм ҡапыл туҡтап ҡалып китеп барғанда, ҡунағына ихтирам йөҙөнән һуйырҙы миңә аттырмаҡсы итеп "төкөр" тине. Мин төкөрҙөм. Һуйыр был тауышты ишетеп осоп китте. "Төкөр", тиеүе "ат" тигән һыны булған икән.
"Мең дә бер күҙәтеүем" яҙмаларынан
185-се күҙәтеү.
Күбәләктәр Белоретты - Биларат, Верхнеуральскиҙы - Ҡала, Магнитты Город, ти. Әйтәйек, "Сабиттың Сәғите буласаҡ кәләшен Белореттан алып ҡайтҡан. Кәләше төҫкә-башҡа бик матур икән..." тигәнде абҙаҡтар: "Сабиттың Сәғите Билараттан орғасын апҡайтҡан, суҡышы теүәл икән..." тип аңлата. Абҙаҡтар менән табында ултырһаң, берәү йырлаһа — "шәп баҡыра", бейеһә — "арыу тапай", алдашһа — "шылдырып арҡандай", тип баһалайҙар. Бесәнде улар "ер йөнө", егетте — "ҡош", мылтыҡты "төкөргөс", "оҙон сыбыртҡы" йә "ҡөнәфиә" тип атай. Рәшит Хызыров мине һуйыр һунарына алып барҙы. Ул, уйнаған һуйырға табан атлап һәм ҡапыл туҡтап ҡалып китеп барғанда, ҡунағына ихтирам йөҙөнән һуйырҙы миңә аттырмаҡсы итеп "төкөр" тине. Мин төкөрҙөм. Һуйыр был тауышты ишетеп осоп китте. "Төкөр", тиеүе "ат" тигән һыны булған икән.
"Мең дә бер күҙәтеүем" яҙмаларынан
185-се күҙәтеү.
#Ағиҙелжурналы
#журналАгидель
#Мең_дә_бер_күҙәтеүем
#Башкирский_язык
#Башҡорт_теле
#Әхмәр_Үтәбай
#Ахмер_Утябаев
Читайте нас:
© 2024 Сайт издания "Агидель"
Издатель: Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом
«Республика Башкортостан».
Адрес: 450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Журнал зарегистрирован Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан
(Управлением Роскомнадзора по Республике Башкортостан).
Свидетельство ПИ № ТУ 02-01565 от 31.10.2016 г.
Журнал Башҡортостан Республикаһының Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттә теркәлде.
Таныҡлыҡ ПИ № ТУ 02-01565 31.10.2016 йылдан.
Редакция хеҙмәткәрҙәре
Мөнир Сәхиулла улы ҠУНАФИН - баш мөхәррир
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ - баш мөхәррир урынбаҫары
Луиза КИРӘЕВА - яуаплы сәркәтип
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА - бүлек мөхәррире
Салауат ӘБҮЗӘР - бүлек мөхәррире
Илнур ЮЛБАРЫҪОВ - бүлек мөхәррире
Миңзәлә АСҠАРОВА - сайт буйынса өлкән мөхәррир
Дилбәр ИШМОРАТОВА - өлкән корректор
Фәрзәнә ТУЛЫБАЕВА - биҙәлеш мөхәррире
Мөхәрририәт
Айгиз БАЙМӨХӘМӘТОВ
Таңсулпан ҒАРИПОВА
Гөлсирә ҒИЗЗӘТУЛЛИНА
Неля ҒӘЙНЕТДИНОВА
Тамара ҒӘНИЕВА
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ
Йомабикә ИЛЬЯСОВА
Луиза КИРӘЕВА
Зөлфиә ХАННАНОВА
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА
Салауат ӘБҮЗӘР
Әмир ӘМИНЕВ
Азамат ЮЛДАШБАЕВ
Гөлнур ЯҠУПОВА
Банкта беҙҙең реквизиттар: журнал «Агидель», ИНН:0278066967/КПП027843012
БИК:048073770
к/с 30101810600000000770
р/счет №40602810200000000009
Филиал ПАО “БАНК УРАЛСИБ” в г. Уфа
Телефон
8(347)2-92-77-66
Электрон почта
Адресы
г. Уфа, ул. 50 лет Октября, 13, 5-й этаж
Реклама хеҙмәте
8(347)2-92-77-66
Редакция
8(347)2-92-77-66
Ҡабул итеү бүлмәһе
8(347)2-92-77-66