Марат КӘРИМОВ: «ДОНЪЯМ ҠӘЛӘМ ОСОНДА...»

– Марат ағай, Һеҙ бәләкәй саҡтан шулай тура һүҙле, үткер һәм шаян телле инегеҙме? – Эйе, бәләкәйҙәндер. Шуҡ булдым. Дүрт-биш йәштә саҡта тирә-яҡтағы бөтә кешеләрҙе таң менән әтәс булып ҡысҡырып уята торғайным... Мин – дүртенсе малай. Иң бәләкәсе – һеңлекәш. Ағайҙар: «Ниңә иртүк уятаһың?!» – тип асыулана торғайны. Тел тик тормай бит...

"Ағиҙел", №11, 2017 й.

Башҡортостандың халыҡ шағиры Марат Кәримов менән күрешеү – үҙе бер ғүмер. Оло әҙип менән һөйләшкәндә тотош бер дәүер күҙ алдынан үтә. Әле һеҙгә тәҡдим иткән яҙмалар – күпте күргән-кисергән шәхес менән әңгәмәнең ҙур булмаған өлөшө генә. Ә әҙиптең тормош һәм әҙәбиәт тураһындағы уйланыуҙарын, хәтирәләрен “Ағиҙел” журналы үҙенең бер нисә һанында баҫтырасаҡ.

– Марат ағай, Һеҙ бәләкәй саҡтан шулай тура һүҙле, үткер һәм шаян телле инегеҙме?

– Эйе, бәләкәйҙәндер. Шуҡ булдым. Дүрт-биш йәштә саҡта тирә-яҡтағы бөтә кешеләрҙе таң менән әтәс булып ҡысҡырып уята торғайным... Мин – дүртенсе малай. Иң бәләкәсе – һеңлекәш. Ағайҙар: «Ниңә иртүк уятаһың?!» – тип асыулана торғайны. Тел тик тормай бит... Аслығыраҡ ваҡыт. Күршелә Ғәлимә тигән уҡытыусы йәшәне. Бер көндө беҙгә килеп ултырҙы был. Әсәйем тултырма бешергән ине. Миңә, күп булһа, алты-ете йәш самаһы. Тоттом да тегегә, таҡмаҡлап, былай тинем:

Беҙ ашайбыҙ тултырма,

Ә һин оҙаҡ ултырма!

Беҙҙең ауылдың теле үҙенә бер төрлө: бер ҡанаты – башҡорт, икенсеһе – татар.

Беҙнең кыҙыл сыйыр

Кыҙыл быҙау быҙауланы,

Үгеҙ үҙебеҙнеке...

Һөйләш телебеҙ шулайыраҡ. Минзәлә һөйләше тиҙәр. Ауыл кешеләре 1800 йылда Мөслим районының Иҫке Ҡарамалы ауылынан күсеп килгән. Малайҙар беҙҙе «латин» тип үсекләйҙәр ине. Уҡыған китаптарыбыҙ Ҡаҙандыҡы.

Латин, латин,

Тотоп атыйм, –

ти ине Абдулла исемле малай. Ә мин уға:

Атһаң, атырһың.Юғыңды ашап ятырһың, –

тип яуаплай инем.

Атай, әсәй көнө буйы мәктәптә, беҙҙе өләсәй тәрбиәләне. Ул уҫал да, талапсан да булды. «Өф-өф» тип кенә үҫтермәне.

Ҡара ер күренгән,

Ялан аяҡ йөрөгән, –

тип, беҙҙе ер өҫтөнән иртә яҙҙан яланаяҡ йөрөргә ҡуша ине. Үҙенсә сыныҡтырырға ла теләгәндер, бәлки, аяҡ кейеме лә булмағандыр. Ә әсәй ҡайта ла әрләй. «Һалҡын тейҙерәһегеҙ бит», – ти. Шулай итеп, ике ут араһында үҫтек.

Өйҙә һәр беребеҙ үҙенә айырым стена гәзите сығара торғайны. Минеке шиғырлап сыға.

Өй тулы китап булды. Мәктәпкә тиклем үк ике телдә лә – башҡортса ла, татарса ла – уҡый белә инем. Китаптар латин графикаһында ине. Рус кириллицаһына күсеп, күп нәмә юғалттыҡ, тип һанайым.

Сәғит Агиш ағай: «Башҡортса, нисек ишетелһә, шулай яҙыла, ә татарса – бер төрлө яҙыла, икенсе төрлө уҡыла», – тип көлә торғайны...

– Юморға һәм сатираға оҫталыҡ ҡайҙан килә Һеҙҙә? Атайығыҙ, әсәйегеҙ шулай шаян һүҙле инеме?

– Атайҙың шаярта торған ғәҙәте бар ине. Әсәй иһә етди булды. Өләсәй тураһында әйтеп тә тораһы юҡ: беҙгә үҙ нотоҡтарын еткерергә тырышты.

Нияз МӘҺӘҘИЕВ һәм Зөһрә ҠОТЛОГИЛДИНА әңгәмәләште.

Хөрмәтле уҡыусыларыбыҙ! Мәҡәләнең ҡалған өлөштәрен журналдан уҡый алаһығыҙ.

Редакция.

Читайте нас:

© 2025 Сайт издания "Агидель"
Издатель: Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом
«Республика Башкортостан».
Адрес: 450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.

Журнал зарегистрирован Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан
(Управлением Роскомнадзора по Республике Башкортостан).
Свидетельство ПИ № ТУ 02-01565 от 31.10.2016 г.
Журнал Башҡортостан Республикаһының Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттә теркәлде.
Таныҡлыҡ ПИ № ТУ 02-01565 31.10.2016 йылдан.

Редакция хеҙмәткәрҙәре
Мөнир Сәхиулла улы ҠУНАФИН - баш мөхәррир
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ - баш мөхәррир урынбаҫары
Луиза КИРӘЕВА - яуаплы сәркәтип
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА - бүлек мөхәррире
Салауат ӘБҮЗӘР - бүлек мөхәррире
Илнур ЮЛБАРЫҪОВ - бүлек мөхәррире
Миңзәлә АСҠАРОВА - сайт буйынса өлкән мөхәррир
Дилбәр ИШМОРАТОВА - өлкән корректор
Фәрзәнә ТУЛЫБАЕВА - биҙәлеш мөхәррире

Мөхәрририәт
Айгиз БАЙМӨХӘМӘТОВ
Таңсулпан ҒАРИПОВА
Гөлсирә ҒИЗЗӘТУЛЛИНА
Неля ҒӘЙНЕТДИНОВА
Тамара ҒӘНИЕВА
Әхмәр ҒҮМӘР-ҮТӘБАЙ
Йомабикә ИЛЬЯСОВА
Луиза КИРӘЕВА
Зөлфиә ХАННАНОВА
Гөлнара ХӘЛФЕТДИНОВА
Салауат ӘБҮЗӘР
Әмир ӘМИНЕВ
Азамат ЮЛДАШБАЕВ
Гөлнур ЯҠУПОВА

Банкта беҙҙең реквизиттар: журнал «Агидель», ИНН:0278066967/КПП027843012
БИК:048073770
к/с 30101810600000000770
р/счет №40602810200000000009
Филиал ПАО “БАНК УРАЛСИБ” в г. Уфа

Телефон

8(347)2-92-77-66

Электрон почта

[email protected]

Адресы

г. Уфа, ул. 50 лет Октября, 13, 5-й этаж

Реклама хеҙмәте

8(347)2-92-77-66

Редакция

8(347)2-92-77-66

Ҡабул итеү бүлмәһе

8(347)2-92-77-66